371.07K
Категория: ФилософияФилософия

Чарльз Сандерс Пирс

1.

2.

Чарльз Сандерс Пирс
Charles Sanders Peirce
Қызметі:
философ-идеалисі,логик, математик
Азаматтығы:
АҚШ
Ұлты:
ағылшын
Қайтыс болған күні:
19 сәуір 1914
Қайтыс болған жері:
Милфорд, Пенсильвания, АҚШ

3.

Пирс Чарлз Сандерс ( ағылш. Charles Sanders Peirce 10. 9. 1839, Кембридж, Массачусетс,—
19. 4. 1914., Милфорд, Пенсильвания ) — американ философ-идеалисі,логик, математик және табиғат
зерттеуші. Американдық ғылым және өнер академиясы ( 1877 ) мен ұлттық ҒА (1879 ) мүшесі.
1859 ж. Гарвард университетін бітірген. 1866— 1891 ж. АҚШ-тың жағалау күзетінің геодезия ст-нда істеді.
Гарвард, Балтимордағы Дж. Хопкинс университеттерінде логикадан, тарихтан, ғылым философиясынан
лекция оқыды.

4.

Философиясы.
Пирс қарама-қарсы екі бағытты қосуға тырысады: Қанттың
«критицизмімен» қосылған эмпирикалық позитивистікті, Платон және
Ф. Шеллингпен байланысты объективті идеализммен қосады.
Пирс онтол. негізгі схеманы былайша құрады: «рух — алғашқы,
материя — туынды, эволюция —үшінші». Пирс танып білуге болмайтын,
бірақ тіршілікте бар «өзіндік заттар» іштей қарама-қайшы дей келіп, білімнің
айқындылығын жоққа шығарады деп агностицизмді сынайды.
Пирс ғылыми білім мен пікірдің қалыптасуы сенімді, негізді болу
мәселелеріне айрықша мән берді: Пирсше, бұл мәселені шешудің негізгі
шарты — алынған нәтижелерді тек қана мәнділігі тұрғысынан баяндау.
Пирстің бұл принципі кейіннен прагматизмнің идеалистік концепциясында
онан әрі дамыды.
«Прагматизм» терминінің өзін философияға еңгізген Пирс болатын.
У. Джемс Пирстің ізімен жүріп, ақиқатты практиканың нәтижесімен,
пайдалылығымен барабар деп санады. Пирс математика логика мен
семиотика салаларында ірі-ірі жаңалықтар ашты.

5.

• рух — алғашқы
• материя — туынды
Онтологиялық негізгі
схемасы
• эволюция —үшінші

6.

Прагматизм терминін
мәдени айналымға 19 ғ-дың
70-жылдары америкалық
философ Ч.С. Пирс (1839 —
1914) енгізді.

7.

Прагматизмнің негізгі ұстанымдары:
I. білім шындықты меңгерудің құралы, шындықты өзгертуге болады;
II. нақты тәжірибе бәрінен маңызды, ереже мен ұстаным екінші орында;
III. сенім мен түсініктің рас-жалғандығы оның әкелген нақты игілігіне
байланысты;
IV. ақиқат идеяның табысты түрі, нәтижеге ие ететін, мақсатқа жеткізетін
сана қозғалысы;
V. теория әрекеттің болжалды қорытындысы, ол да құрал. Оның
құндылығы әрекетті табысты ете алуына қатысты;
VI. адамның шындықты түсіндіруі шындықтың адамға пайдасы мен игілік
өніміне байланысты;
VII. әрекет ережеден маңызды, ол қатып қалған ережені үздіксіз бұзып
отырады;
VIII.ұғымның мәні оның нәтижеге ие етуі, ақиқаттың құны оның қысқа
уақытта, аз шығынмен, өте мол табысқа жеткізуі.
English     Русский Правила