Радиациялық апаттар. Радиациялық аптардың алдын алу үшін қойылатын талаптар.Ресми тергеу тәртібі

1.

М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік
медицина университеті
Жалпы гигиена және экология
Радиациялық апаттар. Радиациялық аптардың
алдын алу үшін қойылатын талаптар.Ресми
тергеу тәртібі.
Орындаған:502 МПІ Галимжанова М.Т.
Тексерген: Доцент, м.ғ.к Бердешева Г.А
Ақтөбе 2016ж

2.

ЖОСПАР
I. КІРІСПЕ
II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Радиациялық апаттар
2. Апаттардың алдын алу
3. Ресми тергеу тәртібі
III. ҚОРТЫНДЫ
IV. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

3.

Кіріспе
Қазақстандағы Радиациялық жағдай Қазақстан
территориясында қуатты ядролық сынақтардың ең көп
мөлшері жасалды. Семей полигонында 1949 жылдан
1989 жылға дейін 470 ядролық жарылыс, оның 90-ы
ауада, 354-і жер астында және 26-ы жер бетінде
жүргізілген.

4.

Олар Қазақстан территориясының біраз
бөлігінің Радиациялық ластануына әкелді. Шығыс
Қазақстан тұрғындары Хиросима-Нагасаки мен
Чернобыльдан кейінгі ең үлкен йондаушы
сәулелену дозасын алған. Радияциялық әсерге
байланысты туған аурулар туралы мәліметтер 1989
жылға дейін құпия сақталып келді. Ресми емес
көздердің мәліметтеріне сүйенсек лейкемиядан
қайтыс болғандар саны ондаған мың адамды
құрайды

5.

Қазақстан территориясында радияциялық ластану
себептеріне мыналар жатады:
- Семей ядролық полигонында жасалған жарылыстардың
салдары
- Радиоактивті материалдарды пайдаланылатын атомдық
өнеркәсіп орындары
- Ғаламдық жауындар
- Халық шаруашылық мәселелерін шешу мақсатында
жасалған жер асты ядролық жарылыстар
- Табиғи радиоактивтілік
- Радиоактивті қалдықтар.

6.

Семей полигоны - КСРО ядролық сынақ полигондарының
бірі, аса маңызды стратегиялық объектісі болды. КСРО
заманында Қазақстан аумағында атом бомбалары сынақтан
өтті. Ол үшін арнайы 18 млн га жер бөлініп, Семей ядролық
полигоны ашылды. Бастапқысынды адамдарға, жануарлар
мен табиғатқа тікелей зардабын тигізген ашық сынақтар
жасалды.

7.

Сосын оларды жер астына жасай бастады. Атом
бомбаларының жарылыстары сұмдық ауыр болды.
Семей маңындағы радиациялық әсер аймағында
тұратын 500 мыңдай адам осы сынақтан азап шекті.

8.

Капустин Яр
Полигон 1949 жылы құрылған. Атырау және Батыс
Қазақстан облыстарының батыс аймақтары (Нарын
құмы) мен Ресей
Федерациясының Астрахан, Волгоград облысының
шығыс бөліктерін қамтиды. Бұл полигонда, негізінен,
ұшақтар мен ракеталардың ядр. жарылыс заттарын
тасымалдау әдістері зерттелген. “Капустин яр”
ядролық полигонының орт. және ұшу-сынақ
аймақтарын қоса есептегендегі жалпы аумағы 6,5 млн.
га, оның ішінде Батыс Қазақстан облысындағы аумағы
1,5 млн. га.

9.

Полигонда әр түрлі қару-жарақ жер бетінде және
әуеде сынақтан өткізілген (24 мың ракета жарылған,
177 соғыс техникаларының түрлері сынақтан
өткізілген, 619 СС-20 ракеталары жойылған). Әр
зарядтың қуатт. 10 – 300 килотонна, жарылу биіктігі
5,6 – 300 км-ге жеткен. Осының салдарынан ауаға 30
мың тоннаға жуық аса зиянды улы заттар таралған.
Сынақ аймағын радиациялық тексеруден өткізгенде,
ондағы радиоактивтік заттардың (цезий-137,
стронций-89, т.б.) мөлшері рұқсат етілген шектен
бірнеше есе жоғары екені анықталған.

10.

Зиянды радиоактивтік заттар топырақты, суды,
егістік жерлерді және мал жайылымдарын ластаған.
“Капустин яр” ядролық полигонындағы жергілікті
тұрғындарды мед. тексеруден өткізгенде, психоз
ауруына шалдыққандары (әсіресе, балалардың)
облыстағы орташа деңгеймен салыстырғанда 2,3 есе,
ал республика бойынша – 2,1 есе жоғары болған.
Әсіресе, қатерлі ісік аурулары, өкпе аурулары,
иммундық жүйелер мен қан құрамының бұзылуы
басым. Мысалы, 1980 – 89 жылықатерлі ісік ауруына
шалдыққандардың саны 1972 жылмен салыстырғанда
4 есе көбейген

11.

Соңғы он жыл ішінде радиациялық сәулеленудің табиғи
фоны көтерілді. Бұл кейбір елдерде ядролық қарулардың
өндірілуіне, ядролық энергетиканы пайдалануға, уран өндіруді
көбейтуіне, радиация қалдықтарының дұрыс сақталмацуына
байланысты болып отыр. Осыған байланысты барлық тіршілік
иелеріне - өсімдіктерге, жануарларға, адамдарға нақты қауіп
төнді. Мутация көлемі ұлғайды, тұқым қуалайтын әр түрлі
аурулар, дамуында түрлі кемістіктері бар (қатерлі аурулары,
сәлелік аурулары және тағы басқа) ауру балалар мен
адамдардың саны ұлғайды.

12.

Табиғаттың барлық жерлерінде табиғи радиабелсенді
сәулелері болады. Барлық тірі организмдер сияқты адамға да
табиғи сәулелердің әсері тиеді. Сәулелердің артық мөлшері
адам организмде ауытқуларды және әр
түрлі ауруларды туғызады. Сондықтан адам
радиосәулелердің мүмкіндік мөлшерін анықтай алуы тиіс.
Оныдозиметр деп аталатын арнайы құралмен өлшейді.
Сәулелердің артық мөлшері организмнің ауруға қарсы
мүмкіндігін төмендетеді, тыныс алу, көз, тері және тағы
басқа ауруларға себеп болады.

13.

Қорытынды
Иондаушы сәулелерден болатын аурулар адам
организміне өте қауіпті болып есептеледі; соның
ішінде эндокринді жүйеге, жыныстық органдарға
зияны мол. Қaзіргі кезде радиация әсірінен болатын
аурулардың алдын алу мақсатында ат салысып, алдын
алу болшақ мамандардың қолында.

14.

Пайдаланылған әдебиеттер:
Н.Ә.Назарбаев «Бейбітшілік кіндігі» Астана,
«Елорда», 2001
2) «Радиация және өмір» З.Ж.Асқарова, Алматы,
2000.
3) Жаханов А. Радиациялық экология : оқулық / А.
Жаханов. — Алматы : Эверо, 2011. —
1)