301.66K
Категория: ЛингвистикаЛингвистика

С\тт\г шай - тыва чоннуё х\нд\ткелдиг чеми

1.

«С\тт\г шай - тыва чоннуё х\нд\ткелдиг чеми»
Кылган башкы: тыва дыл, чогаал башкызы
Монгуш Чинчи Александровна

2.

Сорулгазы:
Тыва улустуё эё-не х\нд\ткелдиг чеми
с\тт\г шай дугайында билигни бээр.
Ада-ие =гбелеривистиё уттундурган
чаёчылдарын аныяк салгалга
дамчыдары.
Тыва улустуё чаагай чаёчылдарынга
кижизидер.

3.

Мендилежири
Х\н - ачым!
Чер - ием!
Суг - кежиим!
Т=рел чонум!
Т=рээн школам!
А-мыр!

4.

Аалга келген кижи аяк эрии ызырар,
Аргага келген кижи саат дайнаар

5.

6.

Тывалар шай кылдыр
1) сарыг шай
2) тоолаё б\р\з\ (черлик шай)
3) шеёне дазылы, б\р\з\
4) хадыё чекпези
5) дыт ч=в\рээзи
6) ыт-кады
7) киш-кулаа б\р\з\н хайындырып ижип чораан.

7.

.
Хайындырган шайларныё хевирлери:
1) шай (чеми четчир) - кара азы суттуг
2) шаар (катап хайындырган шай)
3) Хымыраан (чеми шуут четпес) бичии
с\ттеп каан шай.

8.

Шай хайындырары –мергежил.
Шайныё шаары (чеми) куду бадып, чыды
\нг\же чедир хайындырар. Хайны бээрге,
бедикке 100 катап, чавыска 100 катап
саарар. С\ттээрде шээр малдыё с\д\н
ажыглаар, инек с\д\н кыйгак дээр чораан.

9.

10.

11.

Шайныё кезектери
- Будун
- -кезик,
-улдун,
- -кечим,
-бир каам шай,
-шымчым шай.

12.

Тыва калбак шай

13.

14.

Шай согаажы, ооё дажы – ыдыктыг эт.

15.

Кыс уругну ашакка берип тургаш:
Улдуё шайныё =зээ чуве
Ууштавайын хайындырыёар
Угбашкылар хеймерегин
Ундаратпайн эдилеёер
Кечим шайныё =зээ чуве
Соктавайын хайындырыёар
Кезек кыстар хеймерегин
Кочулавайн эдиленер – деп ырлажып
чораан.

16.

Шайывыс
Х\нн\ё ишкеш п=кпес-даа
Х\нд\ткелдиг чемивис
К\зел хандыр аартап аар
К\ш-ле киирер шайывыс
Амыр-менди солушкаш,
Аалчымны х\нд\леп
Аяк шайым баштады
Аъжым-чемим салыр мен.
Аштаанда- тоттурар
Аараанда- сегидер
Шагзыраанда сергедир
Шайывыс, шайывыс.
С\р\г малды чажымдан
С\р\п маёнап =скен мен
С\тке п=кпес анай дег
С\тт\г шайга ынак мен.

17.

Тывызыктар:
Кыдат кожаалыг
Мындаазын шурулуг (шеёне
бажы)

18.

К==п кижи х\р ээледи,
Х\реё аскыр чыраалады
(шайныё хайныры)

19.

Адаа т\м сагаан
/ст\ \з\м чигир
(с\т, =реме)

20.

+г долдур
Кечим шай
(ширтек караа)

21.

+ё киирер
+ёг\р аржаан (с\т)

22.

Дыёнааныёар дээш четтирдим
English     Русский Правила