Historia. Polska pierwszych piastów

1.

HISTORIA
Polska pierwszych Piastów

2. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

• Przez wieki na ziemiach
polskich mieszkało wiele
plemion, których nazw nie
znamy.
• Dlatego na podstawie
pozostałości po nich
określamy ludy te jako
kultury archeologiczne.

3. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

• Przykłady kultur
archeologicznych:
- kultura ceramiki sznurowej
- kultura grobów kloszowych
- kultura naczyń lejkowatych
- kultura przeworska.

4. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

5. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

• Na ziemiach polskich
zachowały się m.in.:
- kurhany (ziemne kopce
przykrywające groby)
- kamienne kręgi
(prawdopodobnie pełniły
funkcje religijne)

6. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

• Najbardziej znaną osadą kultury
łużyckiej na ziemiach polskich (VIII
– VII w. p.n.e.) jest Biskupin.
• To osada położona na wyspie
jeziora składająca się z 13
podłużnych domów.
• Jej mieszkańcy (ok. 800) byli
rolnikami i myśliwymi.

7. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

8. PRADZIEJE ZIEM POLSKICH

• W starożytności mieszkańcy ziem
polskich utrzymywali kontakty z
Grekami i Rzymianami (np. szlak
bursztynowy).
• W Górach Świętokrzyskich
bogatych w złoża żelaza rozwinęło
się hutnictwo (dymarki).

9. PLEMIONA POLSKIE

• W VI w. na ziemiach polskich pojawili się Słowianie. Grupa
rodzin pochodząca od wspólnego przodka tworzyła u nich ród.
Rody łączyły się we wspólnoty sąsiedzkie - opola, a te tworzyły
plemiona. Najsilniejsze plemiona podbijały sąsiednie – słabsze i
tworzyły pierwsze państewka plemienne.
• Władzą w plemionach był wiec (wszyscy dorośli mężczyźni), a na
czas wojny wybierano wodza (księcia), który niekiedy zdołał
utrzymać swoją władzę na czasy pokoju.

10. PLEMIONA POLSKIE

• W IX w. ziemie dzisiejszej Polski
zamieszkiwało kilka plemion:
- Polanie (w Wielkopolsce)
- Wiślanie (w Małopolsce)
- Mazowszanie (na Mazowszu)
- Kujawianie (na Kujawach)
- Pomorzanie (na Pomorzu)
- Lędzianie (na Lubelszczyźnie)
- plemiona śląskie np. Ślężanie, Opolanie,
Dziadoszanie, Bobrzanie (na Śląsku)

11. POWSTANIE POLSKI

• Polanie podbili sąsiednie plemiona
(Kujawian, Mazowszan itd.) i
stworzyli państwo o nazwie Polska.
• Jego stolicą było Gniezno, a
symbolem orzeł.
• Początkowo Polska była krajem
pogańskim, a rządził nią ród
Piastów.

12. MIESZKO I (ok. 960 – 992)

• Mieszko I był pierwszym historycznym
władcą Polski.
- w 963 r. toczył boje z sąsiednimi
plemionami Wieletów
- w 965 r. pojął za żonę czeską księżniczkę
Dobrawę
- w 966 r. wraz z najbliższym otoczeniem
przyjął chrzest
- w 968 r. utworzono pierwsze misyjne
biskupstwo w Poznaniu (bp. Jordan)

13. KORZYŚCI Z PRZYJĘCIA CHRZTU

• Przyjęcie do grona państw
chrześcijańskich oznaczało
równouprawnienie.
• Wzrost znaczenia władcy, który od
tej pory był pomazańcem bożym,
równym innym władcom.
• Ściślejsze zjednoczenie plemion
przez wyznawanie wspólnej religii.

14. KORZYŚCI Z PRZYJĘCIA CHRZTU

• Uniknięcie przymusowej chrystianizacji
ze strony cesarstwa (Niemiec).
• Napływ do Polski wykształconego
duchowieństwa (pomoc w rządzeniu
krajem, rozwój nauki, szkolnictwa i
kultury).
• Włączenie Polski do kręgu kultury
europejskiej.
Na zdjęciu katedra w Poznaniu.

15. MIESZKO I (ok. 960 – 992)

- w 972 r. pokonał pod Cedynią
niemieckiego margrabiego Hodona
- ok. 990 r. przyłączył do swego
państwa Małopolskę i Śląsk
- w 991 r. w dokumencie „Dagome
iudex”( najstarszy zachowany polski
dokument) ofiarował swoje państwo
pod opiekę papieża

16. POLSKA W CZASACH MIESZKA I

17. MIESZKO I (ok. 960 – 992)

• DOBRAWA – księżniczka
czeska, żona Mieszka I,
matka Bolesława
Chrobrego
• JORDAN – pierwszy biskup
misyjny w Polsce od 968 r.,
jego stolicą był Poznań

18. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

MIESZKO I
BOLESŁAW
CHROBRY
3 SYNÓW

19. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

• Okres rządów Bolesława
Chrobrego możemy podzielić
na 2 części:
- czasy pokoju (992 – 1002 i
1018 – 1025)
- czasy wojen (1002 – 1018)
Na zdjęciu katedra w Gnieźnie.

20. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

CZASY POKOJU:
- wygnanie przyrodnich braci i
macochy Ody z kraju, objęcie pełnej
władzy
- przybycie do Polski z Pragi biskupa
Wojciecha (996/997)
- objęcie patronatu nad wyprawą
misyjną Wojciecha do pogańskich
Prusów (997)

21. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

- męczeńska śmierć Wojciecha (997) i
wykupienie jego relikwii przez Bolesława
- ogłoszenie Wojciecha świętym
- pielgrzymka cesarza Ottona III do grobu
św. Wojciecha i spotkanie z Bolesławem –
zjazd gnieźnieński (1000)
Drzwi Gnieźnieńskie ze scenami z życia św. Wojciecha.

22. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

POSTANOWIENIA ZJAZDU GNIEŹNIEŃSKIEGO
(1000):
- cesarz zgodził się na koronację królewską
Bolesława
- utworzono metropolię w Gnieźnie
(arcybiskupem Radzim Gaudenty) i 3
biskupstwa: w Krakowie, Wrocławiu i
Kołobrzegu
- cesarz pozyskał Bolesława do idei
imperium uniwersalnego

23. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

CZASY WOJEN:
- w 1002 r. zaczęła się wojna z
cesarstwem (Niemcami), która
trwała z przerwami do 1018 r.
- w 1002 r. Bolesław najechał na
należące do cesarza Łużyce,
Milsko i Miśnię
- w 1003 r. Bolesław najechał na
Czechy

24. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

- w 1018 r. zawarto pokój w
Budziszynie (Łużyce i Milsko
włączono do Polski, cesarz Henryk II
obiecał pomoc w wyprawie na Ruś)
- w 1018 r. Bolesław wyprawił się na
Ruś, zdobył Kijów, osadził tam na
tronie zięcia Świętopełka, a
wracając przyłączył Grody
Czerwieńskie

25. POLSKA BOLESŁAWA CHROBREGO

26. BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

- w 1025 r. Bolesław Chrobry
jako pierwszy władca Polski
koronował się w Gnieźnie na
króla, wkrótce też zmarł.

27. MIESZKO II (1025 – 1034)

• Po śmierci Bolesława władzę przejął jego
syn Mieszko II, który w 1025 r. koronował
się na króla.
• W wyniku jednoczesnego najazdu na
Polskę Niemiec i Rusi Kijowskiej (1031)
utracił zdobycze ojca: Łużyce, Milsko i
Grody Czerwieńskie.
• Przeciwko królowi zbuntował się brat
Bezprym, Mieszko II musiał uciekać z kraju
i utracił koronę.

28. Bezkrólewie i upadek Polski (1034 – 1039)

• Jeszcze przed śmiercią Mieszko II
zdołał wrócić do kraju, ale korony już
nie odzyskał.
• Po śmierci Mieszka II jego żona
Rycheza i syn Kazimierz musieli
uciekać do Niemiec.
• W kraju zaczęły się bunty
możnowładców (np. bunt Miecława
na Mazowszu), które powodowały
rozbicie kraju.

29. Bezkrólewie i upadek Polski (1034 – 1039)

• Ludność obciążona dużymi
podatkami i dziesięcinami
zbuntowała się pod hasłem powrotu
do pogaństwa.
• W 1039 r. najechał na Polskę książę
czeski Brzetysław (zniszczył Gniezno,
wywiózł relikwie św. Wojciecha i
odebrał Śląsk).
Obok: Rycheza – żona Mieszka II

30. KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1039 – 1058)

• Kazimierz Odnowiciel przy pomocy
wojsk niemieckich i ruskich zjednoczył
na nowo Wielkopolskę, Małopolskę,
Mazowsze i Śląsk.
• Przeniósł stolicę ze zrujnowanego
Gniezna do Krakowa.
• Częściowo odbudował zniszczoną
przez reakcję pogańską organizację
kościelną.

31. KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1039 – 1058)

Mapa: Polska za Kazimierza
Odnowiciela.

32. BOLESŁAW ŚMIAŁY (1058 – 1079)

• BOLESŁAW ŚMIAŁY (SZCZODRY) umocnił
państwo, odbudował zniszczoną organizację
kościelną.
• Organizował wyprawy na Ruś i Węgry,
• osadzał na tamtejszych tronach swoich
kandydatów.
• W sporze papieża Grzegorza VII
z cesarzem
Henrykiem IV popierał papieża.
• W 1076 r. koronował się w Gnieźnie na króla za
zgodą papieża.

33. BOLESŁAW ŚMIAŁY (1058 – 1079)

- prawdopodobnie podczas nieobecności
króla w kraju wybuchł bunt możnych,
biskup krakowski Stanisław był ich
przywódcą, lub wstawił się za nimi u
porywczego króla,
- w 1079 r. król kazał biskupa
poćwiartować, za co spotkała go klątwa
Kościoła,
- musiał uciekać z kraju na Węgry, a tron
objął jego brat Władysław Herman,

34. WŁADYSŁAW HERMAN (1079 – 1102)

• WŁADYSŁAW HERMAN był
nieudolnym władcą.
• W polityce zagranicznej przeszedł
do obozu cesarskiego i nie starał się
o koronę królewską.
• O polityce wewnętrznej decydował
nie książę, lecz jego wojewoda
Sieciech.
• Funkcję „stolicy” pełnił w jego
czasach Płock.

35. WŁADYSŁAW HERMAN (1079 – 1102)

• Jeszcze za życia w 1097 r. Władysław Herman został
zmuszony przez możnych do podziału kraju między siebie
i swoich synów Zbigniewa i Bolesława.
POLSKA
(podział w 1097)
ZBIGNIEW
(Wielkopolska,
Kujawy)
WŁADYSŁAW
HERMAN
(Mazowsze)
BOLESŁAW
(Małopolska,
Śląsk)

36. WALKA O WŁADZĘ

Po śmierci Władysława Hermana Bolesław Krzywousty przy
poparciu rycerstwa wygnał Zbigniewa z kraju (1107).

37.

BOLESŁAW KRZYWOUSTY
(1102 – 1138)
• 1109 – najazd króla
niemieckiego Henryka V w
obronie wypędzonego
Zbigniewa
- obrona Głogowa
- bitwa na Psim Polu
- obrona Bytomia
- ostateczne zwycięstwo
Krzywoustego w wojnie.

38. BOLESŁAW KRZYWOUSTY (1102 – 1138)

• 1116 – podbój Pomorza
Gdańskiego
• 1124 – podporządkowanie
Pomorza Zachodniego (książę
Warcisław uznał zwierzchnictwo
Polski)
• 1138 – testament i śmierć
Krzywoustego

39. STATUT KRZYWOUSTEGO (1138)

• Żeby zapobiec walkom o władzę po
swojej śmierci Bolesław Krzywousty
podzielił kraj między swoich synów i
ustanowił zasadę senioratu.
• Najstarszy w rodzie Piastów miał być
zwierzchnikiem pozostałych, dostawał
tzw. dzielnicę senioralną i w imieniu
wszystkich prowadził politykę
zagraniczną.

40. Rozbicie dzielnicowe (1138-1320

Księstwa dzielnicowe stawały się przez to
coraz mniejsze, słabsze i było ich coraz
więcej. Nie były one dość silne, by oprzeć się
sąsiadom Polski. Toteż coraz częściej owi
sąsiedzi mieszali się w wewnętrzne sprawy
Polski.

41. Zakon Krzyżacki

Zakon Krzyżacki
W 1226 r. książe
Konrad Mazowiecki sprowadził na
ziemię polskie zakon krzyżacki, aby
nawracał plemiona Prusów i
Jaćwingów na chrześcijaństwo.
Krzyżacy, mimo iż byli mnichami i
nosili na płaszczach czarne krzyże,
to bardziej w
nawracaniu pogan posługiwali się
"ogniem i mieczem".

42. Zakon Krzyżacki

Zakon Krzyżacki
Książe Konrad osiedlił ich na ziemi chełmińskiej. Krzyzacy jednak sięgali po
coraz to nowsze grody i rozpoczęli planowy podbój Prusów. Posuwali się
wzdłuż Wisły i wybrzeża morskiego. Podstepnie zajęli należące do Polski,
Pomorze Gdańskie. Polacy ponosili kolejne straty terytorialne, bo Krzyżacy
zajęli także część Kujaw. Na podbitych terenach dopuszczali się grabieży,
zdobywali liczne łupy oraz osiedlali Niemców. Był to zakon zorganizowany.
Wykazał się umiejętnościami w zakresie rolnictwa, wojskowości czy
budownictwa. Załozyli takie miasta jak: Toruń, Chełmno, Kwidzyn, Elbląg i
Królewiec, które stały się potężnymi warowniami. W miastach tych wznosli
ogromne budowle, zamki, baszty i kamienice, które przetrwały do dziś. Kres
panowaniu krzyżackiemu połozyła słynna bitwa pod Grunwaldem.

43. Najazdy Tatarów na Polskę.

Najazdy Tatarów na Polskę.
Po podboju Rusi (1237-1249) w 1241 roku Tatarzy zorganizowali wyprawę
na tereny Węgier i Polski. Opór przeciwko Tatarom zorganizował również
książę Henryk Pobożny, jednak wojska przez niego dowodzone poniosły
klęskę w bitwie pod Legnicą (9 kwietnia 1241). Sam książę
najprawdopodobniej zginął w czasie bitwy, choć istnieje hipoteza, iż
został pojmany i stracony w obozie tatarskim.
Skutkiem najazdu tatarskiego w 1241 roku był rozpad państwa Henryka
Pobożnego oraz klęska planów zjednoczeniowych tego władcy. Najazd
spowodował ogromne zniszczenia materialne. Spalono wiele miast i osad,
m.in. Kraków.

44. Władysław Łokietek

45. Polska Kazimierza Wielkiego

46. ŻYCIE W PAŃSTWIE PIERWSZYCH PIASTÓW

47. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - GRODY I PODGRODZIA

• GRODY – osady obronne otoczone
wałami, mające rozbudowany
system obronny, strzegły granic
państwa, a wewnątrz kraju były
siedzibami władców lub ich
urzędników (kasztelanów),
budowane w miejscach z natury
obronnych tj. w widłach rzek,
pośród jezior, na wzgórzach.

48. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - PODGRODZIA

• PODGRODZIA – to osady
przylegające do grodów,
mieszkała w nich ludność
pracująca na potrzeby grodów.
Mieszkańcami podgrodzi byli:
- rzemieślnicy
- kupcy
- wojowie
- służba

49. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - DRUŻYNA

• DRUŻYNA – wojsko pierwszych Piastów,
składało się z kilku tysięcy wojów
utrzymywanych wraz z rodzinami przez
władcę. Wojowie mieszkali w grodach i
wyruszali z władcami na wyprawy
wojenne. Od połowy XI wieku władcy
przestali bezpośrednio utrzymywać
wojów i zaczęli osadzać ich na ziemi.

50. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - DRUŻYNA

51. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW - PIENIĄDZ

• Początkowo wybijano
niewiele monet i służyły one
raczej dla podkreślenia
znaczenia władcy, niż jako
środek płatniczy. Później ich
ilość znacznie wzrosła.
Na zdjęciu denar z czasów Bolesława
Chrobrego.

52. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW – ciężary prawa książęcego

• DANINY – rodzaj świadczeń • POSŁUGI – rodzaj świadczeń
na rzecz władcy, polegający
na rzecz władcy, uiszczane
na obowiązku budowy i
były najczęściej w zbożu lub
naprawy grodów, goszczeniu
zwierzętach hodowlanych.
władcy, w czasie jego
objazdu po kraju, udziale w
pospolitym ruszeniu w czasie
najazdu wroga

53. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW – osady służebne

• Wokół grodów tworzono osady służebne. Mieszkała w
nich ludność niewolna, głównie jeńcy wojenni. Uprawiali
oni ziemię i świadczyli władcom ściśle określone usługi
(stąd powstawały nazwy miejscowości np.)
- w Winiarach uprawiano winorośl,
- w Kobylnikach hodowano konie,
- w Grotnikach wyrabiano groty do strzał,
- w Zdunach produkowano garnki,

54. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW – zarządzanie państwem

• Władca uznawał państwo
za swoją własność.
Samodzielnie nakładał
podatki, zawierał sojusze i
decydował o wojnach
(państwo patrymonialne).