Aýaklylar Görnüş: Aýaklylar

1.

Aýaklylar
Görnüş:Aýaklylar

2. Aýaklylaryň häsiýetleri

1-Olar-da kitin bilen beloklardan ýasalan kyn daşky
skletlary bar.
Daşky sklet

3.

4. Aýaklylaryň göwresiniň bölekleri.

2-Olaryň
göwresi 3
bölümden
ybarat:kelle,kükr
ek kapasasy we
garyn.
Aýaklylaryň
göwresiniň
bölekleri.

5. Aýaklylaryň häsiýetleri

ganatlar
3-Käbir aýaklylar uçup bilýär sebäbi
olarda kükrek kapasasyndan başlaýan
goşa ganaty bar.

6. Aýaklylaryň häsiýetler

Anten

7. Aýaklylaryň häsiýetleri

5-Aýaklylar haywanlar maşgalasynyň iň uly bölegidir.

8. Dem alyşy

Suw-da ýaşaýan aýaklylar
tüýleri bilen dem
alýarlar. (leňňeç)

9.

10. Gan aýlanyş

• Aýaklylarda açyk gan
aýlanyş sistemalary bar.

11. Köpelişi

Aýaklylar jynssyz köpelýärler.
Içki hamylalyk bolýar.

12. Aýaklylaryň bölünüşi

Leňňeç (Leňňeçşekilliler klasy))
Möý şekilliler (Möýşekilliler klasy)
Mör-möjekler (Mör-möjekler klasy)
Kyrkaýaklylar(Bir jübüt aýaklylar
klasy)
• Müňaýaklylar (Iki jübüt aýaklylar
klasy)

13.

Leňňeç şekilliler

14. Leňňeç şekilliler

• Olar okeanlarda we eýleki suwlarda
ýaşaýarlar.
• Leňňeç şekillilerde olary goraýan
daşky gatlaklary bolýar.
• Olar-da kelle
kükrek kapasasy
we garyn
bar.

15. Leňňeç şekilliler

•Olar žabralar arkaly
dem alýarlar.
•Olaryň köpüsi
mikraskopikdirler.

16.

Leňňeç şekillileriň düzimi

17.

Leňňeç

18. Leňňeç

19. Omar

20. Kriwetka

21. Suw büresi

22. Köpelişi

• Leňňeç şekilliler gabyklaryny
çalyşýarlar. Bu hadysa gabyk
çalyşma diýilýär.
• Haçan-da aýal gabygyny
çalyşyp täze gabyk emele
gelmänkä köpeliş bolup geçýär.

23.

Gabyk çalşyryç

24. Kyrkaýaklylar Dodakaýaklylar klasyndan

25. Kyrkaýaklylar

• Olaryň kellelerin-de jübit
antena we zäherli penjeleri bar.
Antena

26. Ýüzaýaklylar

• Ýüzaýaklylar her bölegin-de jübit
aýaklary bolýar.Köp Ýüzaýaklylar da 30-35 sany jübit aýaklary bar.
Aýaklary
Bölekleri

27. Kyrkaýaklylar

• Kyrkaýaklylar gumda we garaňky
ýerlerde ýaşaýarlar. Kyrkaýaklylar
diňe mör-möjekden iýmitlenýärler.

28. Gigant kyrkaýaklylar

29. Müňaýaklylar Iki jübit aýaklylar klasyndan

30. Müňaýaklylar

• Olar-da kitinden
ýasalan daşky
skletlary bar.

31. Her bölekde bir jübüt aýak bar

32. Müňaýaklylar

• Müňaýaklylarda
kiçi antena bar.
• Müňaýaklylar
esasan hem et
iýmeýärler.
• Müňaýaklylar
zähersizdirler..

33. Müňaýaklylar bilen kyrkaýaklylar biri-birinden nähili üýtgeşik

MÜŇAÝAKLYLAR
KYRKAÝAKLYLAR
• Her böleginde iki
jübit aýak bar
• Zähersiz
• Et iýmeýärler
• Her böleginde bir
jübit aýak bar
• Zäherli
• Et iýýärler

34.

Müňaýaklylar
Kyrkaýaklylar

35.

Möý şekilliler

36. Möý şekilliler Möý şekilliler klasyndan

• Olarda sekiz
jübüt aýak bar.
• Köp araçhinds
gumda ýaşaýarlar.

37. Möý şekilliler

•Olar-da antenna ýok.
•Olar-da zäherli penjeleri
bar we olaryň käbirleri
zäherlidirler.

38. Bir jübit aýaklylar görnüşi

Möý şekillileriň görnüşi şulara
bönlünýär.
•Möý
•Leňňeç
•Garynjalar
•Sakyrtga

39. Möýler

• Möýler et
iýýärler.
• Olar awlaryndaky
zäherleri
püskürtmek arkaly
öldürýärler.

40. MÖÝ

•Olar ýüpek sapak
ulanyp kerp
ýasaýarlar.
•Olar üýtgeşik
situasiýalar üçin
üýtgeşik ýüpekleri
ulanýarlar.

41. Möý

•Olaryň käbirleri
suwuň aşagynda
ýaşaýarlar.
•Olaryň çakyşlary
agyryly bolýarlar.

42.

Möý

43. LEŇŇEÇ

•Olaryň geň
galdyryjy göwresi iki
sany eli, sekiz sany
aýagy we birleşen
guýrugy bar.
•Olar gury hem-de
garaňky ýerlerde
ýaşaýarlar.

44.

LEŇŇEÇ
• Olar möýler
hem-de mörmöjekler bilen
iýmitlenýärler.

45.

LEŇŇEÇ

46.

47. Garynja

•Garynjalaryň bedeni kökrek
kapasasy, kelle we garyndan ybarat.
•Olar traheýa arkaly
dem alýarlar.
•Köp garynjalar
parasitdyralar.

48. Sakyrtgalar

• Sakyrtgalar parasitdirlar.
• Uly sakyrtgada
dört jübit aýagy
bar.

49.

SAKYRTGALAR
•Adamlara hemde
haýwanlara köp
keseller sakyrtga arkaly
geçýärler.

50.

51. Mör-möjekler Mör-möjekler gruby

• Mör-möjekler aýaklylaryň uly
bölümidir.
• Köp mör-möjekler gyşkydyrlar.
• Olar dünýäň hemme ýerinde
ýaşaýarlar.

52.

• Mör - möjeklerde üýtgeşik gurluş we
üýtgeşik häsiýet bar.

53. MÖR-MÖJEKLER

•Mör-möjekleriň köp bilinen görnüşleri
• Grasshopper • Bal ary
•Garynja
• Sary
garynja

54.

•Mör-möjekleriň göwresi üç topara
bölünýärler.Olar: kelle, garyn we kükrek
kapasasy
•Olaryň kellesinde iki sany antena bar.
•Olar-da üç jübit aýak we iki jübit ganat bar.

55.

56. Mör-möjekler

•Olar trapeýalar arkaly dem
alýarlar.
•Olar-da daşky
gatylyk bar.

57. Mör-möjekleriň köpelişi

• Hemme mör-möjekler
jynsly köpelýörler.
• Mör-möjekler faza
köpelişi şular arkaly
bolýarlar:ýumurtga,
gurjajyk, kemala gelip
muňa metamorfoz
diýilýär.

58. Üýtgeşik larwealar

59.

60.

Metamorfozlaryň görnüşi
ýumurtga
Kemala gelen
Larwae
gurjajyk

61.

62.

63.

64.

65.

66. Sary garynjalar

67. Sary garynjalaryň guran zatlary

68.

69.

Garynjalar

70.

71. Çekirtgeler

72.

Teňňeganatlylar:Bu görnüş kebelekleri
öz içine alýar.

73.

Kebelekler

74.

75. Kebelekler

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85. Käbir gyzykly mör-möjekler