Нархнинг моҳияти ва шаклланиш хусусияти

1.

Нархнинг моҳияти ва
шаклланиш хусусияти

2.

НАРХ
- реал бозор иқтисодиёти
шароитида товар ва
хизматларнинг ижтимоий
қиймати ва ижтимоий
нафлилигининг пулдаги
ифодасидир

3.

4.

5.

Нархга таъсир қилувчи омиллар
1.
Товар ишлаб чиқаришнинг ижтимоий зарурий
сарфлари (қиймат)
2.
Турли хил солиқлар
3.
Талаб ва таклиф нисбатлари
4.
Товар ёки хизматнинг нафлилиги
5.
Давлатнинг иқтисодий сиёсати
6.
Рақобат курашлари
7.
Пулнинг қадр-қиммати

6.

Нарх қуйидаги асосий вазифаларни
бажаради:
1.
• Мувозанатликни таъминлаш вазифаси.
2.
• Қиймат ва нафлиликни ўлчаш вазифаси.
3.
• Тартибга солиш вазифаси.
4.
• Ижтимоий ҳимоя вазифаси.
5.
• Рақобат воситаси вазифаси.

7.

Нархларнинг турлари
1. • Улгуржи нарх
2. • Шартнома нарх
3. • Чакана нарх
4. • Чегараланган нарх
5. • Дотацияланган нарх
6. • Демпинг нарх
7. • Нуфузли нарх
8. • қатъий (стандарт) нарх
9. • ўзгарувчан нарх
10. • Эркин бозор нархи

8.

Бозор кўлами бўйича нарх турлари
ҳудудий
(минтақавий),
миллий
халқаро
нархлар

9.

Рақобатнинг турли кўринишлари
1.
• Мукаммал рақобат
2.
• Номукаммал рақобат

10.

Нархнинг шаклланиши
Монополия
шароитида
Оммавий
таклиф бўйича
нарх ўзгариши
Монопсония
шароитида
Оммавий талаб
бўйича
нархнинг
ўзгариши
Олигополия
шароитида
«Эргашиш»
«Инкор этиш»

11.

Нархларни эркинлаштириш иқтисодий ислоҳотларнинг энг асосий йўналишларидан бири бўлиб,
ислоҳотларнинг ижтимоий-иқтисодий оқибатлари кўп жиҳатдан шу
муаммонинг ҳал этилишига боғлиқ бўлади.
а)
нархларни
«эсанкиратадиган»
юбориш;
Нархлар қуйидаги
йўллар билан
эркинлаштирилади:
бирданига
тарзда
ёки
қўйиб
б) нархларнинг ўсишини сунъий равишда
тўхтатиб қўйиш;
в) нархни давлат томонидан бошқариш ва
назорат
қилишни маълум даражада
сақлаб қолиш.

12.

Нархларни эркинлаштириш
босқичлари
1992 йилнинг бошида
• нархларни эркинлаштиришнинг
дастлабки босқичи
1993 йил
• Нархларни эркинлаштиришнинг
кейинги босқичида
1994 йил октябрьноябрь
• Нархларни эркинлаштиришнинг
навбатдаги босқичи