ЕЭК АҚ ЖЭО-да қайталама энергетикалық ресурстарды пайдалану

1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі   Торайғыров университеті Энергетикалық факультеті   «Жылуэнергетика»

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Торайғыров университеті
Энергетикалық факультеті
«Жылуэнергетика» кафедрасы
ЕЭК АҚ ЖЭО-да қайталама энергетикалық
ресурстарды пайдалану
5В071700 – Жылуэнергетика мамаңдығы бойынша дипломдық жұмыс
«Жылуэнергетика» білім бағдарламасы
Қорғаушы:
Қ. Ғ. Нисанбаев
ЖЭ-301қ тобы
Павлодар, 2021

2. Қарастырылатың сұрақтар

1. "ЕЭК" АҚ ЖЭС технологиялық учаскесіндегі
негізгі
жылу
технологиялық
процестерінің
сипаттамасы.
2. "Азаматтық қорғау туралы" Заңның 70, 71баптарына сәйкес "ЕЭК" АҚ ЖЭС көрсетілген
технологиялық учаскесіндегі қауіпті өндірістік
объектілерге сипаттама
3. "ЕЭК"АҚ ЖЭС технологиялық учаскесінде жылу
технологиялық процестерінің энергия тиімділігін
арттыру жөнінде ұсыныстар.

3. Шешілетін ғылыми проблеманың қазіргі жай-күйін бағалау

Шешілетін ғылыми проблеманың қазіргі жайкүйін бағалау
• Кез-келген технологиялық процесс энергияны қажет етеді,
көбінесе табиғи қазбалар жылу мен электр энергиясын алу көзі
болып табылады.
• Механикалық энергияны электр энергиясына және керісінше
түрлендіру процесі өте күрделі, сонымен қатар оның
барысында жанама өнімдер немесе қалдықтар шығарылады,
олар өндірісте қолданылмайды, бірақ тиімді және өз
қажеттіліктері үшін энергия өндіруге немесе оны жеке
ғимараттармен қамтамасыз етуге жарамды.
• Екінші ресурстарды пайдалану өте тиімді, өйткені ол энергия
өндіруге кететін уақытты, күш пен ақшаны азайтады және
планетадағы экологиялық жағдайды едәуір жақсартады.

4.

Дипломдық жұмыстын өзектілігі
• Энергетика саласындағы инновациялық әзірлемелер қазір
ресурстарды үнемді тұтыну негізінде ғана құрылуда, өйткені
энергия үшін пайдаланылатын қазбалар таусылып жатыр,
сондықтан оларды өндіру шығындары мен олардың нарықтық
құны өсуде.
• Дәл осы себепті қайталама энергия ресурстарын пайдалану
жаһандық ауқымдағы энергетикалық және экономикалық
дағдарыстың алдын алудың ең пәрменді әдістерінің бірі ретінде
қарастырылады.
• Қазірдің өзінде агрегаттарда өндірілетін және ысырап болатын
әлеуетті энергияны ішінара немесе толығымен пайдалануға
мүмкіндік
беретін
арнайы
технологиялар
белсенді
қолданылады.
• ҚЭР қайта өңдеуді қамтамасыз ететін арнайы жабдықты орнату
үшін көп ақша жұмсаудың қажеті жоқ, өндірісті жаңғырту өте
тез өтеледі және орталықтандырылған желілерден энергия
тұтыну шығындарын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді.

5.

• Дипломдық жұмыстын мақсаты "ЕЭК" АҚ ЖЭС
технологиялық учаскесінде жылу технологиялық процестерінің
энергия тиімділігін арттыру жөнінде ұсыныстар әзірлеу.
• Дипломдық жұмыстың міндеттері:
• - әдеби шолу;
• - ҚЭР талдап зерттеу, қолдану нәтижелерін бағалау;
• Дипломдық зерттеудің объектісі "ЕЭК" АҚ ЖЭС
технологиялық учаскесінде жылу технологиялық процестері.
• Ғылыми жаңалық. Жүргізілген талдау нәтижесінде "ЕЭК" АҚ
ЖЭС технологиялық учаскесінде жылу технологиялық
процестерінің энергия тиімділігін арттыру жөнінде ұсыныстар
әзірленді.
• Практикалық маңыздылығы. Дипломдық жұмысты орындау
барысында алынған ақпарат ҚЭР қайта өңдеуді қамтамасыз
ететін арнайы жабдықты орнату үшін көп ақша жұмсаудың
қажеті жоқ, өндірісті жаңғырту өте тез өтеледі және
орталықтандырылған желілерден энергия тұтыну шығындарын
айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді.

6. "ЕЭК" АҚ ЖЭС технологиялық учаскесіндегі негізгі жылу технологиялық процестерінің сипаттамасы

"ЕЭК" АҚ ЖЭС технологиялық учаскесіндегі негізгі
жылу технологиялық процестерінің сипаттамасы
ERG құрамына кіретін "Еуроазиаттық энергетикалық корпорация"
АҚ (ЕЭК) – Қазақстанның ірі электр энергиясын өндірушілерінің
бірі. Бұл жылу электр станциясының номиналды қуаты 2200 МВт
құрайды және ұлттық маңызы бар электр станцияларына жатады.
Ақсу ЖЭС Қазақстан Республикасының электр энергиясының
көтерме сауда нарығында тұтынушыларға электр энергиясын өндіру
мен сатуды қамтамасыз етеді.
Пайдаланудағы қазандықтардың сипаттамасы. Ақсу МАЭС-інде
қазандықтың үш түрі пайдаланылуда:
1. ПК-39-I (ПП-950-255)
2. ПК-39-II (ПП-950-255)
3. ПК-39-IIМ (ПП-1050-255)
ПК-39-2М – тура ағынды қазандық критикалықтан жоғары қысыммен,
аралық аса қыздырумен, екі корпустық, Т-тәрізді құрастыру,
теңдестірілген тартым, қатты қож шығарумен. Ауаны жылыту
құбырлы ауа жылытқышта жүзеге асырылады.

7. ЖЭС-ғы қайталама энергетикалық ресурстар (ҚЭР)

• Қайталама энергетикалық ресурстар (ҚЭР) — бұл
технологиялық процесті немесе қондырғыны тастап
кететін, пайдаланылуы негізгі технологиялық
процесті жүзеге асыру үшін міндетті болып
табылмайтын әр түрлі энергия.
• Экономикалық тұрғыдан алғанда, бұл жабдықтың
тиісті даму деңгейінде кәсіпорынның өзінде немесе
одан тыс жерлерде жаңа технологияның немесе
басқа агрегаттардың (процестердің) энергиямен
жабдықталуының қажеттіліктері үшін ішінара
немесе толық пайдаланылуы мүмкін жанама өнім.

8. "ЕЭК" АҚ ЭС-да қайталама энергия ресурстары деп аталатын мынадай шығындар бар:

"ЕЭК" АҚ ЭС-да қайталама энергия ресурстары деп
аталатын мынадай шығындар бар:
• түтін құбыры арқылы шығындар (түтін газдары).
Түтін газының көлемі 1000000 м3/сағ (минимум
660000 нм3/сағ) және орташа температура 145 0С;
• ағынды судың жоғалуы, яғни қыздырылған судың
қысымы мен жылуы, су шығыны:
• 1) 8 блок 246000 м3/с жұмыс істеген кезде;
• 2) жұмыс кезінде 7 Блок 220000 м3/с;
• 3) 6 блок 180000-199000 м3/с жұмыс істеген кезде;
• Қыста судың температурасы 8-9 0С, жазда 41-43 0С
жетеді.
• шлактар мен күлдер, өйткені бұл шығындар аз, олар
ескерілмейді.

9.

• Қазандық қондырғысының П.Ә.К-н арттыру үшін
жану
температурасы
шығарылған
түтін
газдарының жылу бөлігін пайдалану қолданады.
Ол үшін шығатын түтін газдарының жылуын
жылыту
және
ыстық
сумен
жабдықтау
қажеттіліктері үшін ыстық су өндіру үшін
пайдалануға болады.
• Регенеративті
немесе
рекуперативті
ауажылытқыштан
кейінгі
түтін
газдары
күлаулағыштардағы
күлден
алдын
ала
тазартылып, түтін құбырына дейін барады.
Қазандықтан шыққаннан кейін осы түтін
газдарының температурасы 135-155 °C құрайды.

10. Қауіпті зиянды өндіріс факторлары

Физикалық
1
Машиналардың
қозғалатын
бөлшектері,шаң, шу,
діріл,
ылғалдылық,электр
кернеулігі,
жарықтың жетпеуі,
өткір-үшкір заттар
т.б.
Химиялық
2
Адамның
организміне
әсеріне қарайуландырғыш,
жүйкеге әсер
етуші, тыныс
органына әсер
етуші,
тітіркенткіш т.б.
Биологиялық
Психофизиологиялық
3
4
Патогенді
Адам организміне әсері
микроорганизмдер
бойынша: а)
, бактерия, вирус, денежұмысы-шаршау,
таз ауруы және
б)жүйкенің шаршауы,
олардың өсіпв) А+Ә, г)ақыл-ой.
өнген бөлшектері.
"Азаматтық қорғау туралы" Заңның 70, 71-баптарына сәйкес
"ЕЭК" АҚ ЭС қауіпті өндірістік объектілері сипатталған
- қазандық турбиналық цех – бу мен ыстық судың бу құбырлары,
қысыммен жұмыс істейтін жабдықтар;
- электр цехы – жүк көтергіш механизмдер;
Жөндеу-механикалық
цех-жүк
көтергіш,
айналмалы
механизмдер;
- химиялық цех – қышқылдар, сілтілер.

11. ЭС-да жылу технологиялық процестерінің энергия тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар

Қортындылағанда
1) Түтін газдарынан алынған 1 жылуды жылыту үшін
пайдалануға болады. Жылу әлеуеті 135-тен 125 °C-қа дейін, жылу
сорғыларын енгізудің экономикалық тиімділігі 4,5 млрд.теңге, өтелу
мерзімі 25 жыл.
2) қазандық агрегатының жылу оқшаулағышын базальт
супержұқа талшыққа ауыстыру, энергия тиімділігі 5%.
3) балғалы тангенциалды диірмендерді орташа жүрісті білікке
ауыстыру, көмірдің жанбауын 0,2% - ға төмендетеді.
4) "жылы жәшік" деп аталатын пайдалану есебінен суық ауа
сорғыштардың азаюы және айналып қарау кезінде адамның/сағаттың
ұлғаюы.
5) жанарғыларды Simens-ROTAS компаниясы ұсынған
жанарғыларға ауыстыру және оларды каскадтты орналасуы азот тотығы
шығарындыларының азаюына әсер етеді, энергия тиімділігі 10% дейін,
өтелу мерзімі 15 жыл.

12. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 М. Ш. Әлинов. Энергия үнемдеудің және энергия тиімділігінің негіздері оқу
құралы. – Алматы: Бастау, - 288б.
2 Т. Қ. Қойшиев. Жаңғыртылатын энергия көздері: оқулық Алматы: Қазақстан
Жоғары оқу орындарының қауымдастығы, 256 б
3 Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі заңдылықтары : оқулық / Е. Н. Кочеров
[және т. б.]. - Алматы : Эпиграф, 2017. - 168 б.
4 Экология және қоршаған ортаны қорғау : оқу құралы Асқарова, Ұ. Б. - Алматы :
Заң әдебиеті, - 90 б.
5 Борисова Н.Г. Энергосбережение в теплоэнергетике и теплотехнике: Учебное
пособие. – Алматы: АИЭС. – 119 с.
6 Дукенбаев К., Нурикен Е. Энергетика Казахстана (технический аспект). –
Алматы. – 312 с.
7 Фокин В.М., Бойков Г.П., Видин Ю.В. Основы энергосбережения в вопросах
теплообмена. М.: «Издательство Машиностроение-1». – 192 с.
8 Мунц В.А. Энергосбережение в энергетике и теплотехноло-гиях : конспект
лекций / В.А. Мунц. Екатеринбург: ГОУ ВПО УГТУ-УПИ. – 136 с.
9 Ольшанский, А. И. Основы энергосбережения : курс лекций / А. И.
Ольшанский, В. И. Ольшанский, Н. В. Беляков ; УО «ВГТУ». – Витебск. – 223 с.
10 Фокин В.М. Основы энергосбережения и энергоаудита. М.: «Издательство
Машиностроение-1». – 256 с.

13. Назарларыңызға рақмет!