Тұлғааралық қарым-қатынас психологиясы және өзара түсіну механизмдері

1. Тұлғааралық қарым-қатынас психологиясы және өзара түсіну механизмдері

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетті
Орындаған: Калабаева Курманай
Тексерген: Махмутов Айдос
Алматы 2020

2.

Жоспар:
1.
2.
3.
4.
5.
Қарым-қатынас құрлымы және функциялары
Қарым-қатынас байланыстары
Интерактивті
Қарым-қатынас түрлері
Психологиялық манипуляция технологиясы

3.

“Для успеха в жизни умение общаться с людьми
гораздо важнее
обладания талантом.. ”
Джон Лаббок

4.

Қарым-қатынас, құрылымы және
функциялары
Қарым-қатынас – бір адамның
басқа адамдармен қоғам
мүшесі ретінде өзара әрекеттесуінің
арнайы формасы.
Қарым-қатынас барысында
адамдардың әлеуметтік
байланысы, бір-біріне деген қарымқатынасы жүзеге асады.

5.

Қарым-қатынас
Коммуникациялық
Интерактивті
Перцептивті

6.

Жарысу
Позитивті
Негативті
Интерактивті

7.

Қарым - қатынас бірлескен әрекет ретінде
• Интерактивті байланыс - бұл жеке тұлғалардың бірлескен қызметі,
оның барысында тек ақпарат алмасу ғана емес, сонымен бірге бірлескен
мақсаттар жүзеге асырылады.
• Мұндай өзара әрекеттесу кезінде адамдар сөйлеу арқылы сөйлесулерге
кіріп қана қоймайды, сонымен бірге бірлескен әрекеттер мен әрекеттер
жасайды.
• Өзара әрекеттесу субъектілері белгілі бір нәтижеге қол жеткізуге күш
салады, оған қызығушылық танытады.
Қарым-қатынастың интерактивті жағы басқа адамдармен күш біріктіру
нәтижесінде мақсаттарға қол жеткізуге ғана емес, сонымен бірге сіздің
жеке тұлғаңызды дамытуға мүмкіндік береді.

8.

Позитивті (ынтымақтастық, келісім, тұру, бірлестік). Бірінші
жағдайда, бұл процестің барлық қатысушылары үшін қажетті
нәтижеге қол жеткізуге бағытталған бірлескен іс-әрекеттерді
ұйымдастыруда көрінеді. Ынтымақтастықта белгілі бір адамдар
ортақ мақсатқа жету үшін ортақ топқа біріктіріледі. Келісім
дегеніміз адамның белсенділікке міндетті түрде қатыса бермейді,
көпшіліктің ұстанымын мақұлдайтынын білдіреді. Бейімделу
адамның ұсынылған жағдайларға бейімделуін білдіреді. Ассоциация
- процеске қатысушылар арасында бір-біріне ұқсас жақын қарымқатынастың болуы.

9.

Негативті-(жанжал, оппозиция, бөліну). Бұл не?
Бірлескен қызмет барысында тиімді өзара әрекеттесуге
елеулі кедергілер пайда болады.Қатысу интерактивті
әрекеттің ең теріс нұсқасы болып табылады, онда
қатысушылар арасында елеулі келіспеушіліктер мен
даулар туындайды.
Оппозиция - ұсынылған әрекетке, мінез-құлық моделіне
немесе стратегияға теріс реакцияның көрінісі.
Диссоциация дегеніміз - адамның өзін жағымсыз
жағдайдан, оны одан шығарып тастауынан қорғайтын
психикалық процесс. Ол болып жатқанның бәрі оған емес,
басқа біреуге байланысты деп елестетеді.

10.

Жарысу (бәсекелестік, бәсекелестік). Бұл жерде
бәсекелестік сәт бірінші кезекте
келеді.Бәсекелестікте бір мезгілде бірдей
артықшылықтар мен жетістіктерді талап ететін
субъектілер мүдделерінің қақтығысы болады.
Сонымен қатар, мұндай әлеуметтік процесс оң
және теріс.

11.

Жалпы қарым-қатынас 3 аспектіден
тұрады:
• қарым-қатынас мазмұны,
• қарым-қатынас мақсаты
• қарым-қатынас құрамы.

12.

Қарым-қатынас түрлері:
1. Маскалар байланысы;
2. Қарапайым қарым-қатынас;
3. Ресми-рөлдік қарым-қатынас;
4. Кәсіби қарым-қатынас;
5. Рухани қарым-қатынас;
6. Манипулятивті қарым-қатынас;
7. Ауқатты қауым қарым-қатынасы

13.

1. Маскалар байланысы - ресми қарым-қатынас, адам басқа
адамның тұлғалық ерекшеліктерін есепке алмайды және
оны түсінуге де ұмтылмайды, әр түрлі маскаларды
қолданады, басқаша айтқанда, бұл – басқа адамға деген
шынайы эмоция мен қарым-қатынасты білдіртпейтін бетәлпет
көріністері мен ым-ишара жиынтығы;
2. Қарапайым қарым-қатынас - басқа адамды қажетті не
кедергі объект ретінде бағалау, мысалы, адам қажетті болса,
байланысқа белсенді түрде түседі, ал адам кедергі болса,
оны қабылдамайды, тіпті қатал, агрессивті түрде
әрекеттеседі;
3. Ресми-рөлдік қарым-қатынаста қарым-қатынас мазмұны
мен құралы көрініс табады, мұнда адамның тұлғасын емес,
оның әлеуметтік рөлін білу жеткілікті;
4. Кәсіби қарым-қатынаста тұлғаның мінезі, жасы, жеке
басының ерекшеліктері есепке алынады, бірақ іс-әрекет
ерекшеліктері маңыздырақ болып табылады;

14.

5. Рухани қарым-қатынас - достар арасындағы тұлғааралық
қарым-қатынас, олар әр түрлі тақырыптарда әңгімелесе
алады, бір-бірін сөзсіз бет-әлпеті, қимылы, дауыс ырғағы
арқылы түсінеді. Мұндай қарым-қатынас адамдардың бірбірін жақсы
білуі арқылы орнайды;
6. Манипулятивті қарым-қатынас адамның тұлғалық
ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі тәсілдерді қолдану
арқылы, мысалы, қорқыту, өтірік айту, т.б. арқылы одан
өзіне қажетті пайда алуға бағытталады;
7. Ауқатты қауым қарым-қатынасында адамдар өз ойын
емес, тек сол жағдайда рұқсат етілген нәрсе туралы айтады.
Бұл қарым-қатынастың кодексі:
а) сыпайылық, әдептілік;
ә)келісушілік;
б) ашық мінезділік, мейірімділік.

15.

Психологиялық манипуляциялар технологиясы
Манипуляция
Сана асты арқылы
Қорқыныш
арқылы
Бостандықтан
айырылу арқылы
Адасу
Насихаттау
Бопсалау
Оқшаулау
Шектен тыс жүктелім
дезинформация
разноплановость
күнделікті күту
контраст
Авторитет
халықтыкі
Топтық сезім
Сезімталдық
қайталау
Ашық
қара
Бір жақты ақпараттандыру
Қол жетімділікті шектеу

16.

Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Ерментаева.А.Р, «Жоғары мектеп психологиясы»,
Алматы 2012
2. Дэвид Г. Майерс, Жан М. Туенж «Әлеуметтік
психология»
https://openu.kz/kz/book/aleumettik-psihologiya
2.https://psyera.ru/4557/sposoby-psihologicheskogovozdeystviya-na-lyudey