კლიმატური ფაქტორების

1.

კლიმატური ფაქტორების ზეგავლენა ადამიანზე
1.
2.
3.
4.
5.
6.
საარსებო გარემო (ფიზიკური,ბიოტური)
გარემოს ფაქტორები (აბიოტური,ბიოტური,ანთროპოგენური)
ეკოლოგიური ,,ნიშა“
ოპტიმუმი
გამძლეობის ფარგლები
ეკოლოგიური ვალენტობა

2.

ჩვენს პლანეტაზე უპირველეს ეკოლოგიურ პრობლემას წარმოადგენს
გლობალური დათბობა
გაერთიანებული ერების ორგანიზაციასთან (გაერო) არსებული დედამიწის კლიმატის ცვლილებათა
შემსწავლელი სახელმწიფოთაშორისი საექსპერტო ჯგუფის მიერ გამოთქმული მეცნიერული დასკვნა :
დედამიწის საშუალო ტემპერატურა მომატებულია 0,7 C-ით, ე.წ. “სამრეწველო რევოლუციის” (XIX
საუკუნის 50-იანი წლები) პერიოდთან შედარებით ...
საექსპერტო ჯგუფის მიერ ჩატარებული მოდელირებული ცდების შედეგად გამოითქვა ვარაუდი, რომ
XXI საუკუნის განმავლობაში დედამიწის ზედაპირის საშუალო ტემპერატურამ შეიძლება 1,1C-დან 6,4 Cმდე მოიმატოს.

3.

“სათბურის ეფექტი” აღმოაჩინა
ფრანგმა მეცნიერმა უიზეფ
ფურიემ 1824 წელს, ხოლო მისი
საფუძვლიანი გამოკვლევა
ჩაატარა 1896 წელს სვანტე
არენიუსმა.
https://www.youtube.com/watch?v=iF8Us
uTU7Dc
ადამიანის საქმიანობით ყოველწლიურად
ატმოსფეროში გამოიყოფა დაახლოებით
22 მილიარდი ტონა ნახშიროჟანგი და
სხვა აირები.
სოფლის მეურნეობა ყოველწლიურად
ჰაერში უშვებს 250 მილიონ ტონა მეთანს.
ბოლო 20 წლის მანძილზე მთელი
გაფრქვევის 3/4 მოდის ნავთობის,
ბუნებრივი აირისა და ნახშირის
გადამუშავებაზე, 1/4 ნაწილი კი მოდის
დედამიწის ლანდშაფტის შეცვლაზე,
პირველ რიგში, ტყეების გაჩეხვით.

4.

,,სათბურის ეფექტის“ საფუძველი
• CO2 – 63%
CH4 – 24%
N2O – 10%
HFC
SF6
ისინი შთანთქავენ დედამიწიდან ატმოსფეროში გაშვებულ ინფრაწითელ
გამოსხივებას და აბრუნებენ მას დედამიწაზე
რომ არა აღნიშნული აირები,დდედამიწის ზედაპირის მაქსიმალური
ტემპერატურა 33 C იქნებოდა.

5.

გლობალური დათბობა გამოიწვევს ატმოსფერული ნალექების
გადანაწილებას და რაოდენობრივ ცვლილებებს :
მოიმატებს ბუნებრივი კატაკლიზმები (წყალდიდობები, გვალვა, გრიგალი, მიწისძვრები
და სხვა).
შეიცვლება ნალექების რაოდენობა და განაწილება
შემცირდება მყინვარები
შემცირდება სასოფლო-სამეურნეო პროდუქცია
გადაშენდება მრავალი სახეობა.
გაიზრდება დაავადებათა რიცხვი
კლიმატის ცვლილებათა მიზეზები ???
დედამიწის ორბიტის და მზის
აქტივობის ცვლილებები,
ვულკანური ამოფრქვევები და
ატმოსფეროს “სათბურის ეფექტი”.

6.

კიოტოს ოქმი მიღებული იქნა 1997 წელს და ძალაში შევიდა 2005 წლიდან.
აერთიანებს 160 ქვეყანას.
ოქმის მიზანია ატმოსფეროში სათბურის აირების კონცენტრაციის
დასტაბილურება ისეთ დონეზე, რომელიც დედამიწის კლიმატისთვის
საშიში არ იქნება. კიოტოს ოქმი ქვეყნებისთვის სათბურის აირების
ატმოსფეროში გაფრქვევის კონკრეტულ (თითოეული ქვეყნისთვის –
განსხვავებულ) ზღვრებს (ლიმიტებს, კვოტებს) ადგენს.

7.

რა უფრო რაციონალურია: გლობალური დათბობის შეჩერების ან
შემოტრიალების მცდელობა თუ ადაპტაცია არსებული და
მოსალოდნელი ცვლილებებისადმი ???
სიკვდილიანობის
დიდი წილი (90%)
განვითარებულ
ქვეყნებზე მოდის
2030 წლისათვის
დათბობის
მსხვერპლთა
რაოდენობა
ყოველწლიურად 500
ათასამდე
გაიზრდება
საერთაშორისო ორგანიზაცია ”Global Humanitarian Forum”- ის მიერ
გამოქვეყნებული დასკვა >>>
გლობალური დათბობის გამო მსოფლიოში ყოველწლიურად
დაახლოებით 300 ათასი ადამიანი იღუპება.

8.

მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO)-ს მიერ გამოქვეყნებულ პუბლიკაციაში
აღნიშნულია ის საშუალებები, რითაც კლიმატური ცვლილებების და შესაბამისად,
ჯანმრთელობის დაზიანების თავიდან აცილებაა შესაძლებელი
ისეთი რესურსების წარმოება,
როგორიცაა: წყალი, მიწა, საკვები და
მინერალები, 2030 წლისთვის
კრიტიკულ ზღვარს მიუახლოვდება,
ვინაიდან დამატებით 3 მილიარდი
მომხმარებელი ეყოლება ამ რესურსებს

9.

ეკოსისტემა მდგრადი, თვითრეგულირებადი დინამიკური ღია სისტემაა და
შედგება შემდეგი ტროფული ანუ კვებითი დონეებისაგან:
პროდუცენტები _ ავტოტროფული ორგანიზმები (მწვანე მცენარეები,
რომლებიც ახდენენ ფოტოსინთეზს, ფოტო და ქემოსინთეტიკოსი
ბაქტერიები);
კონსუმენტები – მომხმარებლები
პირველი რიგის ანუ ფიტოფაგი (მცენარისმჭამელი) ცხოველები
მეორე რიგის ანუ ხორცისმჭამელი ცხოველები
მესამე რიგის ანუ მტაცებლები, რომლებიც ფიტოფაგებით და მეორე რიგის
კონსუმენტებით იკვებებიან.
რედუცენტები (დესტრუქტორები) – ორგანული ნივთიერებების
დამშლელები

10.

მეცნიერ ჩ. ელტონის მიერ შესწავლილი იქნა ის ფაქტი, რომ კვებითი ჯაჭვების
დონეებზე ენერგიის თანდათანობით შემცირებას აქვს ადგილი. ამ მნიშვნელოვან
კანონზომიერებას ეკოლოგიური პირამიდის წესი ეწოდება.
ეკოსოსტემაში ენერგიის წყარო არის
მზის ენერგია
ყოველ მომდევნო საფეხურში თანდათან
მცირდება რიცხობრიობა, ბიომასა და
ენერგია.

11.

სუქცესია - გარემოს განსაზღვრულ უბანზე ერთი ბიოცენოზის შეცვლა მეორეთი
პირველადი - როცა ნიადაგით დაუფარავი გრუნტი (კლდეები, ნაშალი დამშრალი
ტბის ფსკერი და სხვა) თანდათანობით იფარება მცენარეებით და მათთან ერთად –
ჰეტეროტროფებით. საბოლოოდ ყალიბდება სტაბილური ბიოცენოზი.
მეორეული სუქცესია ვითარდება დარღვეული ბიოცენოზის ადგილზე, სადაც
შემორჩენილია ნიადაგი და ცოცხალი ორგანიზმები. იგი შეიძლება
განპირობებული იყოს ადამიანის საქმიანობით (ტყის გაჩეხვა, გადახვნა, ძოვება და
სხვა).

12.

მზე გიგანტური სფეროა, რომლის წიაღშიც უზარმაზარ
ტემპერატურაზე თერმობირთვული რეაქციები მიმდინარეობს.
აფეთქებათა რაოდენობა,სიმძლავრე,
მაიონიზებელი და სხვა გამოსხივებების
ინტენსივობა გარკვეული ციკლურობით
მიმდინარეობს.
ყველაზე უკეთ არის შესწავლილი 11-12წლიანი ციკლი, რომელიც მოიცავს მზის
აქტივობის 4 ფაზას: მატებას, მაქსიმუმს,
დაქვეითებას და მინიმუმს.

13.

მზის ქარიშხალი - ადამიანისთვის საშიში გამოსხივების, ნაწილაკების,
მაგნიტური ველების ერთობლიობას, რომელიც მზიდან პლანეტათაშორის
სივრცეში გამოიტყორცნება.
ადამიანის ჯანმრთელობაზე მზის
ზემოქმედებას დედამიწის
ზედაპირამდე მოღწეული
გამოსხივების ხასიათი განსაზღვრავს.
მისი კომპონენტებია: ხილული
სინათლე, ინფრაწითელი და
ულტრაიისფერი გამოსხივება,
რადიოტალღები, რენტგენისა და სხვა
მაიონიზებელი გამოსხივება.

14.

15.

ხილული სინათლე
ინფრაწითელი რადიაცია(კანში 0,1-დან 10-12 მილიმეტრამდე აღწევს).
შედეგად ვითარდება სითბური ეფექტი, ფართოვდება სისხლძარღვები, ძლიერდება
კანის სუნთქვა და სისხლის მიმოქცევა, სტიმული ეძლევა ბიოაქტიური ნივთიერებების
სინთეზსა და შეწოვას. ინფრაწითელი გამოსხივების სამკურნალო დოზები ფართოდ
გამოიყენება კანის, შინაგანი ორგანოების, ტრავმული დაავადებების ფიზიოთერაპიაში.
შეიძლება კატარაქტის, გადახურების, სითბური დაკვრის, ენდოკრინული
ორგანოების ფუნქციის დარღვევის მიზეზად იქცეს.
• ულტრაიისფერი გამოსხივება
ჯანმრთელობისთვის მნიშვნელოვანი ზემოქმედება მოიცავს ზოგადმასტიმულირებელ,
ბაქტერიციდულ, ვიტამინებისა და პიგმენტების წარმომქმნელ ეფექტებს.
უზომო გარუჯვა ზრდის კანისა და ზოგიერთი სხვა ორგანოს სიმსივნის რისკს,
აუარესებს გულსისხლძარღვთა და ენდოკრინული სისტემის დაავადებების
მიმდინარეობას, იწვევს თვალის პათოლოგიებს.
ასაკი, ზოგიერთი დაავადება, ჩაკეტილ გარემოში იძულებითი ყოფნა, საწარმოო და
საყოფაცხოვრებო პირობები ზოგჯერ მზის ბუნებრივი გამოსხივების დეფიციტს იწვევს, რასაც
ხშირად არასასურველი შედეგები მოსდევს. უარესდება ადამიანის თვითშეგრძნება, მისი ნერვულფსიქიკური სტატუსი, ქვეითდება გონებრივი და ფიზიკური შრომის უნარი, შეუვალობა
ინფექციური და სხვა დაავადებების მიმართ, იზრდება მოტეხილობისა და საყრდენმამოძრავებელი სისტემის სხვა დაზიანებათა რისკი, ფერხდება გამოჯანმრთელებისა და
რეაბილიტაციის პროცესები.

16.

როგორ დავადგინოთ აქვს თუ არა ოთახს საკმარისი განათება ?!
• ფანჯრის მინების ფართობი უნდა გავყოთ იატაკის ფართობზე.
საცხოვრებელი ოთახისთვის შეფარდება 1:8 უნდა იყოს.
• თუ კედელი ფანჯრიდან შორს არის, განათება მცირდება.
• უნდა გავზომოთ მანძილი ფანჯრის სიბრტყიდან მოპირდაპირე
კედლამდე და გავყოთ მანძილზე ფანჯრის ზედა კიდიდან
იატაკამდე. განაყოფი 2- ს არ უნდა აღემატებოდეს.
• ხელოვნური განათება

17.

გმადლობთ ყურადღებისთვის