Орта жастағы психикалық даму

1.

2.

• Орта жас кезеңі - тұлға өмір жолының шырқау
шыңы, әсіресе, адамның дені сау, күш-қуаты, сергектігі,
білімі, тәжірибесі жетілген кезінде. Адам бұл уақытта
кәсіби шеберліктің шыңына және қоғамда белгілі бір
орынға қол жеткізеді. Оның пікірімен әріптестері де,
басшылары да санасады. Қағида бойынша, бұдан бұрынғы
жас кезеңдеріне қарағанда, оның күш-қуаты азая түседі,
бірақ кәсіби міндеттерін ол мол тәжірибесінің, өз
жұмысын ұйымдастыра және айналасына көмекшілер
жинай білуінің есебінен табысты шешеді. Бұл жас
кезеңінде кәсіби тәжірибе және адамдармен қарымқатынас
тәжірибесі жинақталады. Тәжірибесін ары қарай
беру қажеттілігі «шәкірт жасау», ізбасар арқылы іске
асырылады.

3.

• Орта жастың хронологиялық жасы 40-тан 6065 жасқа дейін. Хронологиялық жастың сәйкес
келу, келмеуі үш түрлі жастық өлшемге
байланысты.
1.Биологиялық жас адамның биологиялық
даму денсаулығы.
2.Әлеуметтік жас-белгілі мәдениетке сай
адамдардың дамуының сәкестігі.
3.Психологиялық жас-орта талабына
адамдардың бейімделуі.

4.

Орта жаста кезесетін ақыл-ой еңбектерінің 2
типі тұрақсыз және кристалданған интеллект.
Олрадың арқасында жаңа нәрсе игеріледі.
Оларға шапшаңдық, есте ұстаудың нәтежиесі,
индуктивті талдау.
Тұрақсыз интелектіге қабылдау, талдау
жатады. Бұл интеллект типі жүке жүйесінің
биологиялық мүмкіндіктерін көрсетеді., яғни
оның тұтастығы және еңбек қабілеттілігі.
Кристаланған интеллект-ұзақ уақыт
аралығында білім қоры мәлімет жөнінде
хабардар болуына сүйеніп, тәжірибе мен білім
қабілетінің көрінуі. Адамдардың
интеллектуалдық қабілетінің сақталуы өмірлік
жолына байланысты. өз өміріне
қанағаттанатын отбасында бірлік бар және
достары көп, өзінің мәдени ортасы мен жақын
өзара әрекеттегі адамдарда интелектуальдық
қабілеті ұзақ уақыт сақталады. Көпшілік орта
жастағы адамдардың когнитивті
дағдыларының дамуына үлес қосатын орта
еңбек болып табылады. Олардың когнитивті
қабілеттері оларға қоятын кәсіби талаптармен
тығыз байланысты.

5.

• Ересектік жағдайларды қарастыратын кезде
көбіне біздер рольдердің, жағдайлардың
ауысуына әлеуметтік шыңға даму
міндеттеріне көңіл аударамыз. Бұл
элементтердің тұрақтылығы мен өзгеруінің
көрінуі жанұя циклімен және даму
моделімен байланысты.Орта ересектік кезеңі
үшін өзіндік міндеттер тән. Бірақта ерте және
кеш ересектік кезеңнің міндеттері
• берілген кезең тапсырмаларымен сәйкес
келуі мүмкін. Сондай – ақ бұл
• тапсырмалар ерлер және әйелдер үшін
әртүрлі.

6.

Орта жастағы дағдарыс туралы
ғалымдардың пікірі.
• Карл Густаф Юнг ең бірінші теоретик болған,
адамның өмірінің екінші жартысына ерекше
көңіл бөлді, оның ойынша бұл жастағы
адамдар өздерінің қажеттіліктерін табудың
алдында болады және өздерінің мәндерінің
бар екендерін ақтайды. Келешекте
ересектердің дамуының әртүрлі моделі
жалғасты, сызылған үлкен қиындықтарды,
өмірдің орта және кеш кезеңімен бірге жүреді.

7.

• Хэйвингхерсттің моделі орта жасқа қатысты,
Эриксонның моделіне жақын. Олардың екеуіде басқа
адамдармен күрделі қарым- қатынасқа өте үлкен мән
береді, және жеке өмірінде көптеген өзгерістеріне
бейімделуі.
• Эриксон мен Р. Пекомның даму теориясы.Эриксонның
ойынша, адамның даму процесі 8 стадияға бөлінеді:
Алғашқы 6-уын біз қарастырдық, қазір 7-ші стадияға
толық тоқталамыз. Әрбір адам әртүрлі толып жатқан
қиындықтар кездестіреді. Роджер Пек адам өмірінің 2ші жартысы туралы Эриксонның салған картинасын
кеңейту өзінің басты тапсырмасы деп санады.

8.

• Пек Эриксонды өзінің өмірдің 8 жасын
суреттеуінде балалық шаққа,
жасөспірімдік жасқа және ерте есеюге
өте көп көңіл бөлген, деп санады.
Дамудың 6 қиындығы базальды сену ,
сенбеуге қарсы, ұқсастық рольдерді
алуға қарсы және жақындық айыруға
қарсы- өзіне өзіне маңызды
қайшылықтарды әкеледі, әрбір адам
өмірінің ерте кезеңінде рұқсат етуге
міндетті. Пектің ойынша, орта жаста
өте көп қиындықтар және
тапсырмалар көрінеді, 2 сатыға
орналастыру мүмкін емес:
генеративтілік стагнацияға қарсы және
кеш орта жастағы оймен артқа
қарайды, өміріндегі оқиғаларды есіне
түсіреді, және оларды сынмен
бағалайды.

9.

• Эриксонның стадиясында Пектің бірде- бір
проблемасы орта немесе қарттық жаспен
шектелмейді. Өмірінің басында қабылданған
шешімдер, кірпіштер ролінде шығады, ересек
адамның әрекеттері орналасады, ал орта
жастағы адамдар проблемаларын шешуді
қарттыққа дейін бастайды. Зерттеулер
көрсеткендей 50-ден 60 жасқа дейінгі кезең
түзетуге қиын болып табылады және адам
қалған өмірін қалай өткізетінін осыдан
анықтауға болады.