M. Nızanov "Ákeniń húrmeti"

1. Qaraqalpaq til (mámleketlik tili) 11-”a”,”b”.”v”klaslar. IV sherek 10-tema. Tema: M.Nızanov. “Ákeniń húrmeti ”

Pán muǵallimi:
Abdimuratova Aptabida.

2.

Jazıwshınıń ómiri hám dóretiwshilik jolı:
Ol 1951-jılı Kegeyli rayonında tuwılǵan;
Orta mektepti tamamlaǵannan soń Qaraqalpaq
Mámleketlik Universitetin sırttan oqıp pitkeredi;
Dáslep rayonlıq gazetada, soń “Jetkenshek”, “Erkin
Qaraqalpaqstan” gazetalarında ádebiy xızmetker
bolıp isleydi;
Qaraqalpaqstan televideniesi hám radioesittiriw
komitetinde aǵa redaktor, bas redaktor;
“Aral” jurnalınıń bas redaktorı;
“Qaraqalpaqstan” baspasınıń direktorı;
“Qaraqalpaqfilm” nıń direktorı ;
Házirgi waqıtta “Bilim” baspasınıń direktorı bolıp
islep atır;
1991-jıldan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası

3.

M.Nızanov 1991-jıldan
Jazıwshilar Awqamınıń
aǵzası.
Sıylıqları:
1999-jılı
“Doslıq” ordeni
menen
sıylıqlanadı;
M.Nızanov 2007-jılı eń jaqsı dramalıq
shıǵarmaları ushın Berdaq atındaǵı
mámleketlik sıylıqtıń laureatı boldı
2012-jılı
“Qaraqalpaqstan xalıq
jazıwshısı” húrmetli
ataǵına miyassar boladı.

4.

Tunǵısh satiralıq
gúrrińi “Qassaptıń
túsi” 1971-jılı Kegeyli
rayonlıq gazetasında
basılıp shıqtı.
Muratbay Nızanov XXI
ásirdiń eń kózge kóringen
hám óz talantı arqalı ósip
rawajlanıp atırǵan
Qaraqalpaq ádebiyatınıń
wákillerinen biri.
2012-jılı “Sen
hám men” atlı
qosıqlar
toplamı basılıp
shıqtı.
Satira janrın tereńnen mengerip alǵan
jazıwshınıń “Usınday da boladı, “Kúlkim
keledi”, “Nıshana”, Sizge bolmaydı”, “Adam
kúldirgeni ushın”, “Jat jurttaǵı jeti kún”, Írasın
aytsań uradı”, “Adam jamanlasań zeyniń
ashıladı”, “Eki qanxor”, “Ǵaziyne”,”Jaqında qızıq
boladı”,”Aqahagúl”,”Aqıret uyqısı”,”Ashıq
bolmaǵan kim bar” sıyaqlı
gúrrińler,povestler,romanları basılıp shıqtı.

5.

M.Nizanovtiń qiyalıy fantastikalıq shıǵarmaları
“Jat jurttaǵı
jeti kún”
“Nápsi
halal
bendeler”
Astarlı mániste jazilǵan
shıǵarmalari
“Biz de
direktor
sayladıq”
“Joytılǵan jeti som”
“Men bolmaq
qayda”
“Shoyın truba”
“Zamannıń gárdishi”

6.

M.Nızanovtıń Nókis qalasında jeke kitapxanası
bar.Házirgi kúnge kelip kitaplarınıń elektron
variantları jaratılmaqta.
“Qaysar”
“Tank”
M.Nızanov
kinoscenarist
jazıwshı sıpatında:
“Kurort”
“Qorǵan”
“Urı”

7.

M.Nızanov. “Ákeniń húrmeti ”
Bir kúni redaktor aldına shaqırıp, ákeler haqqında maǵan maqala
jazıwdı tapsırdı hám bir ay máwlet berdi. Men kópshilikten áke
haqqında naqıl-maqallar, bolǵan waqıyalar soradım.Ákeni qalay
húrmet qılıw kerekligi haqqında izlene basladım. Maqalamdı qalay
baslawdıń hesh ilájin taba almay júrsem, joram, Dosmırza telefon
qılıp, Qońıratqa barıwımızdı sol jerde sen izlep júrgen temaǵa
baylanıslı adam barlıǵın ayttı. Ertesine joram menen Qońıratqa
bardıq.Qutlımurat degen biznesmen ákesin qay dárejede húrmet
etiwin óz kózimiz benen kórmekshi boldıq. Ol insan da jurnalistlerdi
jaqsı kórer eken bizlerdi jaqsı kútip aldı.
Soń ol insannıń ákesiniń áwliye basına barıp keldik, ol jerde
Qutlımuratqa kóplegen maqtawlar aytıldı. Kópler ákemizdi
húrmetlewdi usı adamnnan úyreniw kerekligin aytıp ótti. Áwliye
basınan kelgennen soń, ol insannıń úyine kirdik. Úyi misli bir saray.
Marhumnıń húrmetine as tartıldı hám sol waqıtta bul insan
ólmesinen aldın kim bolǵan degen sorawdı sol jerdegi adamlarǵa
berdim. Olardıń kóbisi jaman kórdi, al birewi jurnalist bolıp bunı
da jazajaqsan ba dep maǵan qattı sóyledi. Soń mollalardan sorap
edim, olar da maǵan ólgen adamnıń izinen gáp qılıw uyat boladı
dep durıs juwap bermedi.

8.

Soń mollalar betten de shıǵıp sırta tursam,
joram kelip bildiń be dep soraw berdi. Sol
waqıtta bir ǵarrını kórip onnan da sorayın kóp
bolsa bir sóger, aldınǵı esitken gápleri de
ságisten kem emes edi. Soń barıp ǵarrıdan
soradım. Ol bul jerge 10 jıl aldın kóship
kelgenin hám biznesmenniń ákesi qarıyalar
úyinde bolǵanın hám sol jerde ólgenin, óligin
kelini úyine qoymaǵanıń aytıp, qolında uslaǵan
qumandaǵı suwın tógip kete berdi. Onnan beri
aradan 10 jıl ótti maqala jazılǵan joq. Rastı
ákenniń húrmeti qanday bolıw kerekligin ele
bilmey júrmen

9.

Úyge tapsırma:
1. Joqarıda berilgen ocherkti oqıp, ózleri sonıń
ishinen 10 test soraw dúziń.
2. M.Nizanovtin’ omiri ha’m doretiwshiligi
haqqinda oqin’ ha’m ol haqqinda nelerdi bilip
aldin’iz?
3. “A'kenin hu'rmeti ”shig’armasinda tiykarg’i
mazmun neden ibarat?
4.” A’keni hu’rmetlew” haqqinda “A’kem asqar tawim” degen temada kishi tekst jazin.