Boşaltim si̇stemi̇

1.

BOŞALTIM SİSTEMİ

2.

BOŞALTIMIN AMACI

3.

BOŞALTIMIN AMACI
Kan Damarları
Böbrek
Üreter
(İdrar Borusu)
Mesane
(İdrar Kesesi)
Boşaltım: Canlılarda metabolizma sonucu oluşan vücut için gerekli olmayan
zararlı maddelerin dış ortama verilmesine denir.
Böbrekler, üreterler ve idrar kesesinden oluşan boşaltım sistemi, yapım-yıkım sırasında
ortaya çıkan atık maddelerin atılımından sorumludur. Vücut işlevlerinin sürekliliği için
hücrelerden atık maddelerin
CO2 atılması gerekir. Katı ve sıvı atıklar, kan içinde erimiş olarak
taşınırlar ve böbreğe ulaştırılarak süzülürler.
Boşaltım Maddeleri
Su
Üretra
(İdrar Kanalı)
Deri,akciğer,böbrekler ve anüs ile atılabilir.
CO2
Akciğerler ile atılır.
Mineral
Vitamin
İyon
1

4.

AZOTLU ARTIKLARIN ÖZELİKLERİ

5.

AZOTLU ARTIKLARIN ÖZELİKLERİ
Azotlu Boşaltım Atıkları
Amino asitlerin solunumla yıkılması sonucu ya da diğer monomerlere
dönüşmüş sonucu amonyak oluşur.
Amonyağın zehir oranı yüksek olduğundan bol su ile seyreltilerek
vücuttan uzaklaştırılır.
Canların su ile ilişkisi boşaltım atıkları kıtlığını belirler. suya bağımlılık
azaldıkça boşaltım maddeleri katılaşmaya başlar.
Diğer Maddeler
Birçok yoldan vücuda girmiş ve vücut
tarafından kullanılmış ilaç zehir ve tuz gibi
maddeler boşaltım artıklarıdır.
Ayrıca; Na,K,Ca,Cl gibi iyonlar metabolizma
sonucu oluşan HSO4, HCO3, H+ fosforik asit,
kreatin ve kreatinin de boşaltım
maddeleridir.
Amonyak insanlarda üreye (az miktarda ürik aside de) dönüştürerek atılır
böylece boşaltım sırasında daha az su atılmış olur.
Amonyak karaciğerdeki kumfer hücrelerinde ornitin devri ile üreye
çevrilir.
Boşaltım sistemi ve deneyde vücuttan uzaklaştırılır.
2

6.

3

7.

ÜRİNER SİSTEM

8.

ÜRİNER SİSTEM
Üriner Sistem: Boşaltım sisteminde görevli organların oluşturduğu
sistemdir.
Boşaltım yapmak canların ortak özelliğidir
fakat tüm canlılarda üriner sistem
bulunmaz.
Boşaltım Organları
İnsanda boşaltım sistemi böbrek,üreter,mesane
(idrar kesesi) ve üretradan oluşur.
Böbrek Atardamarı
Böbrek Toplardamarı
Üreter
(İdrar Borusu)
1. Böbrek
Böbreğin Dıştan İçe Yapısı
Sağlıklı bir insanda bir çift böbrek bulunur.
Korteks (Kabuk): Süzme birimleri (nefron)
vardır.
Korteks (Kabuk)
Medulla (Öz)
Havuzcuk (Pelvis)
Malpigi
Piramiti
Her böreğin üstünde bir böbrek üstü bez bulunur. Böbrekle
bez arasına yağlı bir doku vardır. Böbrek üstü bez ile böbrek
Medulla (Öz): Nefronların uzantıları uzanır.
arasında doğrudan bağlantı yoktur.
Böbreklerin çukur bölgesinden böbreğe kan lenf damarları,
sinirler ve idrar kanalları girer.
Dakikada yaklaşık 1100 ml kan böbreklerden geçer.
Havuzcuk (Pelvis): Böbreğin tam ortasında
bulunan huni şeklinde yapılır süzülme ile
oluşan idrar boruda toplanarak üretere
aktarılır.
4

9.

Böreğin Görevleri
Kanın pH'ını düzenler.
Kan bileşimini sabit tutar.
Hormon salgılar. (Eritroprotein: kemik iliğini uyararak alyuvar üretimini sağlar.)
Homeostasiyi sağlar.
Boşaltım atıklarını uzaklaştırır.
Kan Damarları
2. Üreter
Her bir böbrekten çıkarak idrara mesaneye götürür.
3. Mesane (İdrar Kesesi)
İçi boş düz kasa yapılmış bir kesedir
İdrarın keseye geldiği bölgelerde idrarın geri dönmesini
engelleyen kapakçıklar bulunur
Dolduğunda gerilen duvarların yapısında bulunan sinir
uçları beyni impulsar gönderir ve kesenin kasılmasını sağlar
Üreter
(İdrar Borusu)
Mesane (İdrar Kesesi)
4. Üretra
İdrarın dışarı atıldığı yerdir
Erkeklerde üreme sistemi ile bağlantısı vardır
Üretra
(İdrar Kanalı)
5

10.

NEFRONUN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

11.

NEFRONUN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ
Nefron: Böbreklerde kandan üre ve atık maddelerin süzülmesini sağlayan birimlere nefron
denir. Her böbrekte yaklaşık 1 milyon nefron bulunur.
Bir Nefronun Yapısında
Malpighi Cisimciği (Bowman Kapsülü ve Glomerulus)
Proksimal Tüp
Getirici Atardamar
Malpighi
Henle
KulpuCisimciği (Bowman Kapsülü ve Glomerulus)
Bowman Kapsülü
Distal Tüp
İdrar Toplama Kanalı
Glomerulus
Malpighi
Cisimciği
Götürücü Atardamar
bulunur.
Glomerulus: Böbrek atardamarının (getirici ve götürücü) kabuk bölgesine yaptığı kılcal damar yumağıdır.
Bowman Kapsülü: Boşaltımı kanalının başlangıç kısmı olup glomerulus sarar. Glomerulustan gelen süzüntünün
boşaltım kanalına aktarılmasını sağlar.
Glomerulus ve bowman kapsülü beraber malpigi cisimciğini oluşturur.
6

12.

Proksimal Tüp
Kabuk bölgesinde bulunur. Geri emilim burada başlar. Salgılamada
gerçekleşir. Su ozmozla diğer maddeler difüzyon, kolaylaştırılmış difüzyon
veya aktif taşıma ile geri emilir.
Henle Kulpu
İnen kolunda su omuzla emilir. Çıkan kolunda suyun geri emilimi
olmaz. Diğer maddeler difüzyon ve aktif taşımayla emilir.
Distal Tüp
Geri emilim ve salgılama gerçekleşir ADH ve aldosteron etkisi ile
suyu ve Na’yı emer K atar, H salgılanır, HCO3 emerek pH’ı
dengeler.
İdrar Toplama Kanalı
Glomerulus
İdrar
Toplama
Kanalı
ADH etkisiyle suyun geri emilime devam eder. Na aktif taşıma
ile emilir.
7

13.

Süzüntü:
H2O
Tuzlar (NaCl ve diğerleri)
HCO3
Üre
Glikoz
Amino asit
Bazı ilaçlar
Öz
Aktif taşıma
Pasif taşıma
8