Қауіпсіздік негіздері және қауіптерді жіктеу

1.

Қауіпсіздік негіздері
және қауіптерді
жіктеу

2.

Қауіптерді жіктеу
шығу тегі бойынша:
• табиғи,
• техногендік,
• әлеуметтік,
• әскери,
• аралас.
по локализации:
● литосфералық;
● гидросфералық;
● атмосфералық;
● ғарыштық.
көрініс уақыты бойынша:
• импульстік,
• кумулятивтік

3.

Төтенше жағдай – Белгілі бір табиғи
құбылыс, апат, дүлей немесе өзге де зілзала
нәтижесінде қалыптасқан және бір
аумақтағы жағдай,адам шығынына,
адамдардың денсаулығына немесе
қоршаған ортаға зиян келтіруге, елеулі
материалдық шығындарға және
адамдардың өмір сүру жағдайларының
бұзылуына әкеп соқтыруы.

4.

ТЖ НҰҚСАНЫ
Тікелей
Жанама
ЗИЯН БАЙЛАНЫСТЫ:
халық тығыздығы
Экономикалық
ТЖ-ға дайындық
Экологиялық
әлеуметтік
объектілердің болуы

5.

Төтенше жағдайлар және олардың
жіктелуі
шығу тегі бойынша
табиғи сипаттағы
техногендік сипатты
әлеуметтік сипаттағы
әскери сипаттағы
аралас
ауқымы бойынша
жергілікті
аумақты
территориальные
региональные
федеральные
трансграничные
глобальные

6.

Табиғи төтенше жағдайлардың жіктелуі
1. Геологиялық қауіпті құбылыстар:
1- Геофизикалық.
- Геологиялық.
2. Метеорологиялық және агрометеорологиялық қауіпті
құбылыстар.
3. Гидрологиялық қауіпті құбылыстар:
- Теңіз гидрологиялық.
- Гидрологиялық, жер үсті суларымен байланысты.
- Жер асты суларымен байланысты гидрологиялық.
4. Табиғи өрттер.
5. Биологиялық қауіпті құбылыстар (оның ішінде инфекциялық
сырқаттанушылық):
- Адамдардың жұқпалы ауруы.
- Ауыл шаруашылық малдарының инфекциялық сырқаттануы.
- Ауылдағы өсімдіктерге аурулар мен зиянкестер әсер етеді.
-Басқа биологиялық қауіпті құбылыстар.
6. Ғарыштық қауіпті құбылыстар:
- Қауіпті ғарыш объектілерімен байланысты.
- Күн радиациясының әсеріне байланысты.

7.

Природный ЧС в процентах
0
10,00
15,00
40,00
15,00
20,00
№пп природыне ЧС
1 су тасқыны
2 дауылдар
3 жер сілкінісі
4 құрғақшылық
5 қалғандары
Табиғи ТЖ-ның әртүрлі түрлерімен келтірілетін
зиянның арақатынасы (жалпы зиянның% -%)
Су тасқыны-40%
Дауылдар-20%
Жер сілкінісі-15 %
Құрғақшылық – 15%
Қалған түрлері-10 %

8.

Табиғи төтенше жағдайлардың
жалпы сипаттамалары
1.Кеңістіктік шектеу.
2.ТЖ қарқындылығы (қуаты) неғұрлым
жоғары болса, соғұрлым ол сирек кездеседі.
3.Белгілі бір белгілердің болуы-прекурсорлар.
4.Болжау мүмкіндігі.
5.Пассивті және белсенді қорғаныс
шараларының мүмкіндігі.

9.

Геологиялық ТЖ: көшкіндер, сел, лавиналар
■
Сел – Тас аралас саз-балшықтардың таудан төмен ағыла қүлауымен
сипатталатын, кенеттен басталып, барынша қарқынды өтетін
мейлінше залалды құбылыс; әдетте нөсер жауындар әсерінен, кейде
тау шатқалдарындағы қардың не мұздықтың жаппай еруінен
туындап, шағын өзенше аңғарлары мен жылғалар бойын қуалай
құлайды.

10.

Метеорологиялық
ТЖ:дауылдар
Катрина дауылы, США,
2005ж.
Дауыл – теңізде күшті
толқындар
көтеретін, құрлықта бірталай
апаттарға себеп болатын өте
күшті жел (жылдамдығы >20
м/с). Әдетте, дауыл
қарқынды циклондардың өтуім
ен тығыз байланыста дамиды.
Дауыл, Москва, маусым 2010 ж.

11.

Метеорологиялық ТЖ:
Құйын
Құйын– мосферадағы құйын – диаметрі ондаған метрден (су айдынында) жүздеген, мыңдаған километрге
дейін (құрлықта) жететін қандай да бір ось бойынша жүретін ауаның айналмалы қозғалысы; ауаның жер
бетінен топырақты, қарды немесе суды дөңгелете көтеріп, екпінді қозғалуы. Ол көтерілген кезде жылжып
бара жатқан биік бағанаға ұқсайды. Құйын 10 – 20 м/с жылдамдықпен жылжиды. Ондағы дөңгелене ескен
желдің жылдамдығы 50 – 100 м/с-қа жетеді. Құйын қатты қызғандықтан жоғары қарай тез көтерілген ыстық
ауаның өз жолындағы салқын қабатпен (көбіне жаңбырлы будақ бұлтпен) кездескен жерінде құралған төмен
қысымды аймақтан басталады. Құйын бағанасының орталық бөлігінде ауа қысымының төмендігінен Жер
бетінен бұлтқа қарай сорылу процесі жүреді. Бірнеше құйын қосылып аса күшті дауылға айналатын кездер
болады. Шағын құйындар Қазақстанның шөлейтті құмды өңірлерінде жиірек байқалады. Құйынның
мысалына тромб, торнадо, циклон, қара дауыл, т.б. жатады

12.

Гидрологиялық
ТЖ :
су тасқыны
Су тасқыны – дегеніміз құрғақ жердің едәуір бөлігін судың уақытша басуы. Пайда
болу себептеріне байланысты су тасқынынын шартты түрде үш топқа бөлуге болады:
1) күшті жауын-шашыннан немесе қардың (мұздың) тез еруінен;
2) қуалай соққан желдің әсерінен және өзеннің теңізге құятын сағаларында;
3) су астында жер сілкінудің салдар
ынан пайда болады. Мұнда аса ірі толқындар көтеріліп, жойқын кушпен жағалауға соғады,
толқынның биіктігі 15-30 метрге дейін кетеріліп, таралу жылдамдығы сағатыпа 400-800
километрге жетуі мүмкін. Су тасқыны белгілі дәрежеде алдын ала болжауға болады,
мұның өзі күні бұрын алдын алу шаралары комплексін жоспарлап, іске асыруға
мүмкіндік беріп, құтқару жұмыстарын жургізуге қолайлы жағдай жасайды.

13.

Табиғи өрттер: