Tarmoq serverlari

1.

ANDIJON MASHINASOZLIK INTITUTI
IB VA KT FAKULTETI
ATT YO’NALISHI K 89-21-GURUH TALABASI
ABDUG’AFFOROV SHOHSULTONNING
KOMPYUTER TIZIMLARI V TELEKOMUNIKATSIYASI
FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI
Mavzu: Tarmoq serverlari

2.

• Reja:
• 1.Kompyuter tarmoq haqida ma’lumot.
• 2.Kompyuter tarmoq turlari.
• 3.Kompyuter tarmoqning vazifasi

3.

KOMPYUTER TARMOG'I - MA'LUMOT ALMASHISH MAQSADIDA IKKI YOKI
UNDAN KO'P HISOBLASH QURILMALARINI BIR-BIRIGA ULASH
AMALIYOTIDIR. KOMPYUTER TARMOQLARI APPARAT VA DASTURIY
TA'MINOTNING KOMBINATSIYASI BILAN QURILGAN.
ESLATMA: USHBU SAHIFADA SIMSIZ TARMOQLAR VA KOMPYUTER
TARMOQLARI HAQIDA GAP KETMOQDA. QUYIDAGI MAVZULARGA HAM
QARANG:
IJTIMOIY TARMOQ
ISHBILARMONLIK TARMOG'I

4.

KOMPYUTER TARMOQLARINI TASNIFLASH VA TARMOQLAR TARMOG'I
KOMPYUTER TARMOQLARI TURLI XIL SHAKLLARDA TASNIFLANISHI MUMKIN. BIR
YONDASHUV TARMOQNING TURINI GEOGRAFIK HUDUDGA QARAB BELGILAYDI. MAHALLIY
TARMOQLAR (LANLAR), MASALAN, ODATDA BITTA UY, MAKTAB YOKI KICHIK OFIS
BINOLARINI O'Z ICHIGA OLADI, KENG TARMOQLI TARMOQLAR (WAN'LAR) SHAHARLARGA,
SHTATLARGA, HATTO BUTUN DUNYOGA TARQALADI. INTERNET - BU DUNYODAGI ENG
YIRIK WAN.

5.

Tarmoq dizayni
Kompyuter tarmoqlari ham dizayn uslubida farq qiladi. Tarmoq dizaynining ikki asosiy
shakli "mijoz / server" va "peer to peer" deb ataladi. Mijoz-server tarmoqlari mijozkompyuterlar va boshqa mijoz qurilmalari tomonidan kiritilgan elektron pochta, vebsahifalar, fayllar yoki ilovalarni saqlaydigan markazlashtirilgan server kompyuterlariga
ega. Aksincha, peer-to-peer tarmog'ida barcha qurilmalar bir xil funktsiyalarni qo'llabquvvatlashga moyildir. Mijoz-server tarmoqlari bizneslarda va peer-to-peer
tarmoqlarida juda keng tarqalgan bo'lib, uylarda keng tarqalgan.

6.

TARMOQ TOPOLOGIYASI UNING JOYLASHISHINI YOKI TUZILISHINI AXBOROT
OQIMINING NUQTAI NAZARIDAN BELGILAYDI. MASALAN, AVTOBUSLAR
TARMOG'IDA, MASALAN, BARCHA KOMPYUTERLAR UMUMIY TARMOQ ORQALI
ULASHADILAR VA MULOQOT QILADILAR, BIROQ YULDUZLAR TARMOG'IDA
BARCHA MA'LUMOTLAR BITTA MARKAZIY QURILMADAN O'TADI. TARMOQ
TOPOLOGIYALARINING UMUMIY TURLARI AVTOBUS, YULDUZ, RING
TARMOQLARI VA TARMOQ TARMOQLARINI O'Z ICHIGA OLADI.

7.

TARMOQ PROTOKOLLARI
KOMPYUTER QURILMALARI TOMONIDAN ISHLATILADIGAN ALOQA
TILLARIGA TARMOQ PROTOKOLI DEB ATALADI. KOMPYUTER
TARMOQLARINI TASNIFLASHNING YANA BIR YO'LI ULAR QO'LLABQUVVATLAYDIGAN PROTOKOLLAR TO'PLAMI. TARMOQLAR
KO'PINCHA HAR BIR MAXSUS DASTUR BILAN BIR NECHTA
PROTOKOLLARNI AMALGA OSHIRADILAR. OMMABOP
PROTOKOLLARGA TCP / IP - INTERNETDA VA UY TARMOQLARIDA TEZTEZ UCHRAYDI

8.

KOMPYUTER TARMOG'I APPARAT VA DASTURIY TA'MINOT
TARMOQLI ROUTERLAR, ULANISH NUQTALARI VA TARMOQ
KABELLARI, JUMLADAN, MAXSUS ALOQA VOSITALARI,
TARMOQNI JISMONAN BIRLASHTIRADI. TARMOQ
OPERATSION TIZIMLARI VA BOSHQA DASTURIY ILOVALAR
TARMOQ TRAFIGINI HOSIL QILADI VA FOYDALANUVCHILARGA
FOYDALI NARSALARNI QILISH IMKONINI BERADI.

9.

BIZNES KOMPYUTER TARMOQLARI
KICHIK VA UY OFISLARI (SOHO) UYLARI UY TARMOQLARIDA MAVJUD BO'LGAN SHUNGA
O'XSHASH TEXNOLOGIYADAN FOYDALANADI. TADBIRKORLAR KO'PINCHA QO'SHIMCHA
ALOQA, MA'LUMOTNI SAQLASH VA XAVFSIZLIK TALABLARI BILAN O'Z TARMOQLARINI
TURLI YO'LLAR BILAN KENGAYTIRISHNI TALAB QILADILAR, AYNIQSA, BIZNES KATTA.
AGAR UY TARMOG'I ODATDA BITTA LAN SIFATIDA ISHLAYOTGAN BO'LSA, BIZNES
TARMOG'I BIR NECHTA LANNI O'Z ICHIGA OLADI. KO'P JOYLARDA BINOLARGA EGA
BO'LGAN KOMPANIYALAR USHBU FILIALLARNI BIRLASHTIRISH UCHUN KENG TARMOQLI
TARMOQLARDAN FOYDALANADILAR

10.

AYRIM UY XO'JALIKLARI TOMONIDAN MAVJUD BO'LGAN VA
ISHLATILISHI MUMKIN BO'LSA-DA, IP-ALOQA ORQALI OVOZ
VA TARMOQNI SAQLASH VA ZAHIRA TEXNOLOGIYALARI
BIZNESDA KENG TARQALGAN. KATTA KOMPANIYALAR,
SHUNINGDEK, O'ZLARINING ICHKI VEB-SAYTLARINI
INTRANET DEB ATASHADI VA ULAR ISHCHI-ISH
MULOQOTLARIGA YORDAM BERADI.

11.

TARMOQ VA INTERNET
1990-YILLARDA WORLD WIDE WEB (WWW)
YARATILISHI BILAN KOMPYUTER
TARMOQLARINING OMMAVIYLIGI KESKIN
OSHDI. DUNYO BO'YLAB INTERNETSERVERLARIDA ISHLAYDIGAN UMUMIY
VEB-SAYTLAR, PEER TO PEER (P2P) FAYL
ALMASHISH TIZIMLARI VA BOSHQA
XIZMATLAR

12.

MAHALLIY TARMOQLAR BIR KORXONA, MUASSASANING
BIR YOKI QANCHA YAQIN BINOLARDAGI ABONENTLARNI
BOG’LAYDI. MAHALLIY TARMOQLAR JUDA KENG
TARQALGAN. CHUNKI 80-90% AXBOROT O`SHA TARMOQ
ATROFIDA AYLANIB YURADI. MAHALLIY TARMOQLAR HAR
QANDAY STRUKTURAGA EGA BO`LISHI MUMKIN. LEKIN
UNDAGI KOMP’YUTERLAR YUQORI TEZLIKKA EGA YAGONA
AXBOROT UZATISH KANALI BILAN BOG’LANGAN BO`LADI.
MAHALLIY TARMOQ YARATISHDAN MAQSAD–
TASHKILOTLAR, OLIY O`QUV YURTLARIDA MAVJUD
KOMP’YUTER PARKI VA UNING RESURSLARI (PRINTER,
SKANER, KATALOG VA FAYLLARI) DAN UNUMLI, TEJAMLI
FOYDALANISHDIR..

13.

BARCHA KOMP’YUTERLAR UCHUN YAGONA TEZKOR
AXBOROT UZATISH KANALINING BO`LISHI-BUNDAY
TARMOQNING AJRALIB TURUVCHI XUSUSIYATI. ODATDA,
UZATISH KANALI MA`LUMOTLARNI UZATISH QOBILIYATINI
YUQORI BO`LISHINI TA`MINLAYDIGAN KOAKSIAL SIM VA
OPTIK TO`QIMA SIMLARDAN IBORAT BO`LADI. KOAKSIAL
SIMNING ASOSIY AFZALLIGI, UNING KATTA KENGLIKDA
ISHCHI CHASTOTALARIGA EGA BO`LGANLIGI TUFAYLI
KATTA HAJMDAGI MA`LUMOTLAR OQIMINI YUQORI
TEZLIKDA UZATISHI MUMKINLIGIDADIR. BU IMKONIYAT
YUQORI TEZLIK BILAN ISHLAYDIGAN MAHALLIY
KOMP’YUTER TARMOQLARINI YARATISH IMKONIYATINI
BERADI..

14.

KOAKSIAL SIMLARNING IKKINCHI AFZALLIGI ULARNING
TURLI TASHQI QARSHILIKLARGA CHIDAMLILIGI VA
NISBATAN UZOQ MASOFALARGA MA`LUMOTLARNI
UZATISHI MUMKINLIGIDADIR. OPTIK TO`QIMALI
SIMLARNING AFZALLIGI ESA HARQANDAY TASHQI
QARSHILILARGA CHIDAMLILIGI, MA`LUMOTLARNI UZOQ
MASOFALARGA O`ZGARTIRISHSIZ VA TEZ UZATISHI(
KOAKSIAL SIMLARGA NISBATAN 10 BARAVAR TEZ) DADIR.

15.

ASLIDA, MAHALLIY KOMP’YUTER TARMOQLARI
INGICHKA(ETHERNET) KOAKSIAL SIM YOKI VITAYA
PARA(TOKING RING) ASOSIDA QURILADI. ODATDA
BUNDAY KOAKSIAL SIMLAR YORDAMIDA TASHKIL
QILINGAN TARMOQ UMUMIY SHINA ORQALI
BIRLASHTIRILADI. BU ESA BA`ZIBIR NOQULAYLIKLARGA
OLIB KELADI. MASALAN, KOAKSIAL SIMNING BIROR
JOYIDA UZILISH SODIR BO`LSA, TARMOQ
KOMP’YUTERLARI ISHLAMAY QOLADI. SIM UZILGAN JOYNI
TOPISH BA`ZAN AMRIMAHOL BO`LIB QOLADI.

16.

SHUNING UCHUN HOZIRDA MAXALLIY KOMP’YUTER
TARMOQLARINI YARATISH STRUKTURALASH PRINTSIPIGA
ASOSLANMOQDA. BUNDA HAR BIR STRUKTURA ALOHIDA «VITAYA
PARA» SIMLARI BILAN ULANGAN BIR NECHA KOMP’YUTERLAR
TARMOQ ADAPTERLARI(MOSLOVCHILARI) ORQALI BOG’LANGAN
SHAKLDA TUZILADI. TARMOQNI KENGAYTIRISH IMKONIYATI HAM
VUJUDGA KELADI. BUNDAY KOMP’YUTER TAR-MOQLARIDA
KOMMUTATSI MAQSADIDA QO`SHIMCHA YANGI ELEKTRON
QURILMA– XAB(HUB) ISHLATILADI.

17.

HAR BIR XAB 8 DAN 30 TAGACHA ULASH JOYLARIGA EGA.
BU ULASH JOYLARIGA KOMP’YUTER YOKI BOSHQA XAB
ULANISHI MUMKIN. DEMAK, XAB – SISTEMANING ASOSIY
QISMI BO`LIB, UNING ISHLASHI VA IMKONIYATLARINI
BELGILAYDI. XABLARDA PORTLAR HOLATINI NAZORAT
QILUVCHI KO`RSATKICH MAVJUD. BU ESA
KONTAKTLARNING YOMON HOLATINI, SIMLARNING
ZARARLANGANLIGINI VA BOSHQA VAZIYATLARNI TEZ HAL
QILIB BORADI.

18.

E’TIBORINGIZUCHUN RAXMAT!