Арслңгин Арг Улан Хоңһр Арг Манзин Буурита әәх догшн Маңна хаанла бәәр бәрлгдсн бөлг

1.

Кичәлин төр:
«Арслңгин Арг Улан
Хоңһр Арг Манзин
Буурита әәх догшн
Маңна хаанла бәәр
бәрлгдсн бөлг»

2.

Кичәлин йовуд:
«Залуһин
зөргәс
Yүл бутдг»
(хальмг үлгүр)

Влади́ мир Андре́евич
Фаво́рский (1886—1964) —
русский, советский художник,
мастер портрета,
ксилографии и книжной
графики,
искусствовед, живописецмонументалист, скульптор,
педагог и теоретик
изобразительного искусства,
писатель. Автор иллюстраций
эпоса «Джангр»

5.

Җаңһрин (эклц) баатрмуд
Шинҗ
альд сууна?
кенә көвүн?
ямаран мөртә?
Баатрмудын нерд
1. Эзн
богд Җаңһр
Толһач болҗ
Узң
алдр хан
Арнзл Зеерд
2. Алтн Чееҗ
Җаңhpac барун бийд -
Улман Агсг Улан
З. Арслңгин Apr Улан
Хонһр
4. Догшн
Хар Санл
Җаңһрас зун бийд
Бөк Мөңгн Шикшрһ
Көк һалзн
зун талас 3-гч
Бульңһрин
Буурл һалзн
5. Гүзән Гүмб
Хоңһрин дару
-
6. Орчлңгин Сәәхн
Миңъян
7.Күнд
һарта Савр
тал дунд
Эрк Тугин
Заани тавг хәәсн хар
күлгтә
Алтн Шарһ
Алтн
Чееҗин дару
өсч йовх
өсч йовх
өсч йовх
-
Куукн Курн Ьалзн
ААУ Хоңһрин
КА Чееҗин
Җаңһрин
-
8.Хошун Улан
9. Аля Шоңхр
10. Хар Җилһн

6.

Yглин көдлмш:
үрә цагт
- һурвн наста мөрн
нәгр алтн ширә - золотой трон
җодвин цаасн
- листы молитвенника
тарха му
- плешивый
аху кехшив
- төртән авхшв
хашр мөңгн
- серебряный (седло)

7.

Маңна хан Җаңһрас ю кениг сурна?
Кениг сурулҗ?
Ю сурулҗ?
Эднэ тускар ю
соңсҗ?
Яахар сурулҗ?
Арнзл Зеердиг
амр
эл дундан унхар
Ah Шавдлыг
хан күүнә күүкн
Орчлңгин
Сәәхн Миңгияниг
Буурл һалзниг
нарн мет сәәхн
Аһиннь hap деер
ус келгхәр
сән сөңгчән кехәр
эвтә
адуни манад кергтә
Арслңгин Apг
Улан Хоңһриг
әркин суурд шаарһл зарцан кехәр

8.

9.

10.

Адаптированн текстл таньлдлпн. Текст умшлһн.
Җаңһрахн долан дуңһра күцәд суусн цагт Нәрн Улан гидг баатр ирнә. Тер баатр Әәх
Догшн Маңна хаана элч, Нәрхн зеерд мөрәр ирәд, Җаңһрин баатрмуд дунд ирҗ суув. Нәрн
Улан босад, эзн богд Җаңһрт келнә: «Мана арг Манзин Буурлта Әәх Догшн Маңна хан ним
зәрлг илгәв: «Арнзл Зеердән, Ah Шавдлан, Орчлңгин Сәәхн Миңгиянан, Санлын Буурл
һалзнан болн Арслңгин Aрг Улан Хоңһран өгтн. Эс өгдг юмн болхла, эсрң үр сарин нәәмн
шинәс давулдг болхла, арвн һурвн бум цергәр ирәд, Бумбин оричн диилнәв». Эзн богд
Җаңһр Күңкән Алтн Чееҗәс сурна: «Өгхлә, яһна гилт, өгл уга бәәхлә, яһна гилт?» К.Алтн
Чееҗ, иим хәру өгнә: «Тана эцк хөртәдән, хар мөрнь долатад, Apr Манзин Буурл үрә цагт,
Әәх Догшн Маңна хаанла бәәр бәрлдсн билә. Тана эцк Yзң алдр хан һурвн зун шав авад, әрә
әмтә һарла, Хар мөрнь әрә хатрлта һарла. Yзң, алдр хан танас хойр холван үлү армч билә.
Әәх Догшн Маңна хан тана эцкәс арһта һарла, мөрнь бас әрә тавллһта һарла. Та ода чаднуйт,
аль угайт гиҗ саңнав».
Тер цагт А.А.У. Xoңhp босад келв:
«Хәр һазрт оч
Aphcн, туләнә кун болҗ заргдхин ормд
Әгр Хар булгин көвәд
Aah цусан асхлцнав» - гив.

11.

Җаңһр Нәрн Уланд келв: «Сурулсинь өгнәв. Ah Шавдл хатиг, Миңгияниг, Буурл һалзниг
болн Арнзл Зеердиг йовулнав, зуг Хоңһриг йовулҗ болш уга, эврән бийнь ирәд автха». Нәрн
Улан зөвән авад хәрв. Арднь Җаңһр баатрмудт келнә: «Хоңһриг бәрәд күлтн!». Зуг Санл
күллцхәр седҗәхш: «Мадн арвн хойр баатрмуд нег-негндән әмән негдүлҗ андһар өгләвидн.
Хоңһриг бәрхлә, муурад ирхләрн, Xoңhp мадниг дуудх, тер цагт өгсн андһаран бидн санад,
өөрән бәәсн баатрмудыг авад шивхүвидн».
Санл Apг Улан Хоңһриг орһдулд hap гив. Хоңһр Оцл Көк һалзнан мордад йовв.
Миңгиян Арнзл Зеердиг, Буурл һалзниг көтләд hapв. Хаалһдан эн Хоңһрла харһна. Xoңhp
Арнзл Зеердиг сурна. «Би Әәх Догшн Маңна хаанла бәәр болад медлцсүв» - гинә. Миңгиян
«Зеердән өгн гихлә, алдр Җаңһрин зәрлг яахв, Өгл уга бән гихнь, үүнә уульн дуудад эрсиг яахв»
- гиҗ санад, долан хонгт Хоңһриг ардан дахулна.
Миңгиян Арнзл Зеердиг Хоңһрт өгв. Хоңһр күлг деерән сууһад, Шилтә уул тал довтлв.
Тенд эн баатр Әәх Догшн Маңна хаана дөчн хойр бум церг аашхинь үзв.
Арнзл Зеердән шарһ дааһнд хүврәһәд, бийнь му тарха көвүнд хуврәд, баатрмудын келсинь
соңсв. Тер баатрмуд Шикр далан көвәд бәәсн Ширкгин нутг, Киитн Хар теңгсин көвәд бәәсн
Гүзән Гүмбин нутг, Хоңһрин нутг дәәлхәр күүндҗ йовна. Xoңhp теднә күүндә соңсчкад, ик
гидгәр уурлв, арань тачкнад, арвн хурһнь альхн талнь атхлдад, әәв балтан hapһҗ авад, хортна
баатрмудур дәврв. Тугчиг цогҗ унһаһад, тугинь булаҗ авад, Мөңгн Цаһан уулур һарад зулв.
Шовт Хар баатр әәв балтарн Хоңһриг ардаснь куцәд цокв. Хоңһр Мингиянд ирәд, oһтp улан
тугиг Җаңһрт белг кург гиһ9д, хәрү бәрлдәнд о'рв. Шовт Хар баатриг мөрнәснь унһаһад,
эмәләснь шувтлад, уулын ора деер хайв. Нәрн Улан гидг баатриг мөрн деернь цокад, мериннь
дел тевруләд йовулв.

English Русский Правила