Python dasturlash tili va uning imkoniyatlari. 1-mavzu

1.

Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar
universiteti
«Oliy matematika va axborot texnologiyalari»
kafedrasi
Fan nomi: «QURILISHDA АXBОRОT
TЕXNОLОGIYALАRI»
Fan o’qituvchisi: Abdullayeva Dildora Anvarovna
e_mail: [email protected]
Telegramm manzil: https://t.me/DILDORA_NDKvaTU
Navoiy - 2023 y.

2.

3.

Python
1-MAVZU. Python dasturlash tili va uning
imkoniyatlari
REJA:
1. Python dasturlash tilining yaratilish tarixi.
2. Python dasturlash tili imkoniyatlari.
3. Pythonni Windows
operatsion
tizimiga
oʻrnatish.
4. Python dasturlash tilida yaratilgan yirik
loyihalar.
3

4.

Python tili
Python dasturlash tilining yaratilish tarixi
Dasturlash tili – inson va kompyuter
o‘rtasidagi rasmiy aloqa tili. U ma’lum
qoidalar asosida ma’lumotlarni qayta ishlash
dasturlarini yaratish uchun qo‘llaniladi.
4

5.

Python tili
Python
dasturlash
tilini
yaratilishi 1980-yil oxiri 1990-yil
boshlaridan boshlangan.
O`sha paytlarda uncha taniqli
bo`lmagan Gollandiyaning CWI
instituti xodimi Gvido van Rossum
ABC tilini yaratilish proektida ishtirok
etgan edi.
Gvido van Rossum
5

6.

Python tili
ABC tili Basic tili o`rniga talabalarga
asosiy dasturlash konsepsiyalarini o`rgatish
uchun mo`ljallangan til edi. Bir kun Gvido bu
ishlardan charchadi va 2 hafta davomida
o`zining Macintoshida boshqa oddiy tilning
interpretatorini yozdi, bunda u albatta ABC
tilining ba’zi bir g`oyalarini o`zlashtirdi.
6

7.

Python tili
Shuningdek, Python 1980-1990-yillarda
keng foydalanilgan
Algol-68,
C,
C++,
Modul3 ABC,
SmallTalk
tillarining ko`plab xususiyatlarini o`ziga olgandi.
Gvido van Rossum bu tilni internet orqali tarqata
boshladi.
7

8.

Python tili
Bu paytda o`zining “Dasturlash tillarining qiyosiy
taqrizi” veb sahifasi bilan internetda to 1996-yilgacha
Stiv Mayevskiy ismli kishi taniqli edi. U ham
Macintoshni yoqtirardi va bu narsa uni Gvido bilan
yaqinlashtirdi. O`sha paytlarda Gvido BBC ning
“Monti Paytonning havo sirki” komediyasining muxlisi
edi va o`zi yaratgan tilni Monti Payton nomiga Python
deb atadi (ilon nomiga emas). Til tezda ommalashdi. Bu
dasturlash
tiliga
qiziqqan
va
tushunadigan
foydalanuvchilar soni ko`paydi. Boshida bu juda oddiy til
edi. Shunchaki kichik interpretator bir nechta
funksiyalarga ega edi. 1991-yil birinchi OYD(Obyektga
Yo`naltirilgan Dasturlash) vositalari paydo bo`ldi.
8

9.

Python tili
Shunday qilib Pythonning
1.0 versiyasi 1994-yil chiqarilgan bo`lsa,
2.0 versiyasi 2000- yil,
3.0 versiyasi esa 2008-yil ishlab chiqarildi.
Hozirgi vaqtda uchinchi versiyasi keng
qo`llanilmoqda.
9

10.

Python tili
Python bu umumiy maqsadli dasturlash uchun keng tarzda
foydalaniladigan yuqori darajali dasturlash tili, chunki o'rganish
oson va qulay sintaksisga ega. Undan tashqari skriptli dasturlash
tillariga kiradi.
Python
dinamik tipizatsiyaga ega
obyektga yo'naltirilgan dasturlash(OYD)
funksional dasturlash
strukturali
avtomatik xotirani boshqarish
ko'p patokli
dasturlash tillaridan biri.
Python har xil platformalar uchun yozilgan masalan Windows,
Linux, Mac OSX, Palm OS, Mac OS va hokazo. Python
Microsoft.NET platformasi uchun yozilgan realizatsiyasi ham bor
uni nomi IronPython.
10

11.

Python tili
Bugungi kunda dunyoga mashhur ko`plab kompaniyalar
NASA,
Google,
Yandex,
CERN,
Apple computer,
Dream Works,
kosmik teleskop institutlari Pythonni ishlatishadi.
Dunyoning rivojlangan mamlakatlari AQSH (Koliforniya
Universiteti, Florida Universiteti, Lova Universiteti, Massachustva
Texnologiya Universiteti), Kanada (Toronto Universiteti, Alberto
Universiteti), Buyuk Britaniya (Oksford Universiteti), Fransiya,
Rossiya, Avstraliya, Ispaniyaning universitet va kollejlarida
o`qitishda Python dasturlash tili qo`llaniladi.

12.

Python tili
Pythonning o`ziga xos jihatlaridan biri bu dasturni yozish
davomida quyi darajadagi detallarni, misol uchun xotirani
boshqarishni hisobga olishga hojat qolmaydi. Shuningdek dasturni
yozish davomida ortiqcha kod yozishdan xalos bo`linadi. Masalan:
massiv elementlarini tartiblash misolini Paskal va Python
dasturidagi talqinini taqqoslab solishtirib ko`raylik.
Paskal dasturida
Python dasturida
A.sort()
For i:=0 to N-1 do
For j:=N-2 downto i do
If A[j] > A[j+1] then
begin
c:=A[j]; A[j]:=A[j+1];
A[j+1]:=c
end;
12

13.

14.

Python dasturlash tilida yaratilgan yirik loyihalar

15.

Python dasturlash tili imkoniyatlari
Pythonning o‘ziga xos xususiyatlari quyidagilarni
o‘z ichiga qamrab oladi:
• O‘rganish oson: Python nisbatan kam sonli kalit so‘zlar, oddiy tuzilish va
aniq belgilangan sintaksisga ega;
• Tushunish va o‘qish oson: Python kodi juda aniq va yodda qoladigan
tarzda yoziladi;
• Unda ishlash juda ham qulay: Python ning muvaffaqiyati – manba
kodining tuzilishi juda sodda va tushunarli;
• Python kattagina standart kutubxonaga ega: Python ning eng qudratli
jihatlaridan biri kutubxonaning asosiy qismi juda portative va UNIX,
Windows va Macintosh-da o‘zaro faoliyat platformalar bilan mos keladi;
• Interaktiv usulda ishlash imkoniayti mavjud: Python da terminalda
ishlash uchun juda qulay, natijalarni terminalda test qilib ko‘rsa ham
bo‘ladi;
• Bu til moslashuvchan hisoblanadi: Python keng apparat platformalarida
ishlaydi va barcha platformalarda bir xil interfeysga ega;

16.

Python dasturlash tili imkoniyatlari
• Kengaytirilish imkoniyatalariga ega: Python tarjimoniga past darajadagi
modullarni qo‘shishingiz mumkin;
• Ma’lumotlar bazalari bilan ishlash qulayligi: Python barcha ma’lumotlar
bazasini qo‘llab quvvatlaydi;
• GUI dasturlashni amalga oshirish imkoniyati: Python Windows MFC, Unix, X
Window kabi platformalarga GUI dasturlar tuzishni qo’llab quvvatlaydi;
• Moslashuvchanligi: Python qobiq buyruq fayliga qaraganda, katta dasturlarga
yanada yaxshi moslashish va ularni qo‘llab-quvvatlash imkonini beradi;
• Funktsional va tuzilgan dasturiy usullarni va Ob’ektga yo‘naltirilgan
dasturlashni qo‘llab-quvvatlaydi;
• Buyruq fayli sifatida ishlatilishi mumkin yoki katta ilovalar yaratish uchun
byte-kodga to‘planishi mumkin;
• Juda yuqori darajadagi dinamik ma’lumotlar turlari va dinamik turdagi
tekshiruvlarni qo‘llab-quvvatlaydi;
• Chiqindilarni avtomatik ravishda to‘plashni va ularni tozalashni qo‘llabquvvatlaydi (musorosborshik funktsiyasi);