Химия - физиканың уң кулы, ә математика- аның күзе (1711 - 1765)

1.

(1711 – 1765)

2.

Бөек галимнәр портреты артында нинди
физик формула яшерелгән?
Вольта Алессандро
(1745—1827) — Италия физигы,
электр тогы турындагы тәгълиматка
нигез салучыларның берсе. Ул беренче
гальваник элементны ясый.
Ампер Андре Мари
(1775—1836) — француз физигы
һәм математигы. Ул электр һәм
магнит күренешләре арасындагы
бәйлелекне күрсәтә торган беренче
теорияне эшләп бирә. Ампер
магнетизмның табигате турындагы
гипотезаны иҗат итә, физикада
«электр тогы» дигән төшенчә
кертә
U
I
R
Ампер
Вольт
Ом
Ом Георг
(1787 – 1854) – немец физигы.
Ул чылбырдагы ток зурлыгы, көчәнеш
һәм үткәргечнең каршылыгы
арасында бәйлелек булу законын
теоретик юл белән ача һәм аны
тәҗрибәдә исбат итә.

3.

4.

1870 ел
Лампа төре
Кыздырма
кыллы
Энергия
саклаучы
Яктылык диодлы
Егәрлеге
75 Вт
15 Вт
7 Вт
Эшләү вакыты
1000 сәг
8000 сәг
30000 сәг
Энергия тотышы
100%
20 %
10 %

5.

Электр тогы белән үткәргечләрнең җылынуы.
Джоуль – Ленц законы
A U I t
- Электр тогы
башкарган эш
Q A
Джоуль Джеймс
Прескотт
(1818 – 1889)инглиз физигы.
Энергия саклану
законын
тәҗрибәләр
нигезендә раслаган.
Ленцка бәйсез
рәвештә электр
тогының җылылык
тәэсирен билгели
торган законын
ачкан.
Q U I t
I
- Җылылык
микъдары
U
- Ом законы
R
U I R
Q I 2 R t
Токлы үткәргечтә аерылып
чыккан җылылык микъдары ток
зурлыгы квадраты белән үткәргеч
каршылыгы һәм вакытның
тапкырчыгышына тигез.
Ленц Эмилий
Христианович
(1804 – 1865) - рус
физигы.
Ул – электротехникага
нигез салучыларның
берсе. Токның җылылык
тәэсирләрен һәм
индукцион токның
юнәлешен билгели
торган законнарның
ачылуы аның исеме
белән бәйле.

6.

Электр тогы белән үткәргечләрнең җылынуына
мәсьәләләр
1. Үткәргечтәге ток зурлыгын ике тапкыр арттырсак, аерылып
чыккан җылылык микъдары ничек үзгәрер? (телдән).
2. Каршылыгы 20 Ом булган үткәргеч спираль аша 5 А ток
узганда, 10 мин эчендә күпме җылылык аерылып чыга?
Мәсьәләнең шартын язып чишәбез.
Бирелгән:
R = 20 Ом
I=5А
t = 10 мин=
=600 с.
Q-?
Чишү:
2
Q I 2 R t Q 5 20 600 300(кДж )
Җавап: Q = 300 кДж.

7.

1.
Электр тогы белән үткәргечләрнең җылынуына
мәсьәләләр
Ике электр лампасы үзара бер-бер артлы
ток чыганагына тоташтырылган. Беренче
лампаның каршылыгы икенчесеннән
кечкенәрәк. R1 = 16 Ом, R2 = 24 Ом. Кайсы
лампа яктырак яначак?
R2 R1
I I1 I 2
Q I 2R t
Q2 Q1
2. Ике электр лампасы үзара параллель
ток чыганагына тоташтырылган. Беренче
лампаның каршылыгы икенчесеннән
кечкенәрәк. R1 = 16 Ом, R2 = 24 Ом. Кайсы
лампа яктырак яначак?
U
2
I
R2 R1 U U1 U 2 Q I R t
R
U2
Q
t Q Q
1
2
R

8.

Бүгенге дәрестән сез нинди яңалык алдыгыз?
Сез куелган максатка ирештегезме?
Нинди сораулар туды?
Барсыда аңлашылдымы?
Дәресне смайлик ясап
бәяләгез. Исемегезне
язып, үзегезгә билге
куегыз.
Дәрестә мин белдем………..
Мин аңладым………..
Миңа авыр булды………
Мин хәзер беләм……….
Мин өйрәндем…….
Мин эшли алам ………
Мине кызыксындырды……
Мин эшләп карыйм……….