Немелдениң тайылбыр домаа. Немелдениң тайылбыр домаанга бижик демдектери

1.

ТЕМАЗЫ:
Немелдениң тайылбыр домаа.
Немелдениң тайылбыр домаанга бижик демдектери.
(презентация)
Ак-Довурак – 2017

2.

Допчузу:
Таблица-биле ажыл (НТД)
Таблица-биле ажыл (орус дыл-биле деңнээр)
Таблица-биле ажыл (НТД-га бижик демдектери)
Физминутка
Чурук-биле ажыл (чогаадыг бижиир)
Ажыглаан литература

3.

Тайылбыр
домактың
янзызы
Хамааржыр
сөстери
Немелдениң
тайылбыр
домаа
(НТД)
Кол домактың
кылыг сөзүбиле
илереттинген
кежигүнүнге
азы
кол
домакта
немелде болуп
чоруур
сөстерге
хамааржыр.
Айтырыглары
Чүнү?
Холбажыр
аргалары
1) Холбаа сөстер
(деп,
дээрзин,
Чүнүң
дээрзинге, деп
дугайынчүвени,
деп
да?
чүвеге, дугайын,
дугайында, дээр
Чүнүң
дугайында)
дугайын?
2) О. п. (-ны, ооң
янзылары)
Чүү
3) Б. п. (-га, ооң
чүвеге?
янзылары)
4) Ү. п. (-дан, ооң
Чүүден?
янзылары)
деп доора 5) Кожумактар
падежтер(–ыл, ―чык)
ниӊ
6) Артынчылар
Чижээ
Амыдыралдыӊ
оруктары белен
эвес
дээрзин
авам
үргүлчү
чугаалап
олурар кижи.

4.

Дылдар
Тыва дыл
Орус дыл
Тайылбыр
домак
Харыылаттынар
айтырыглары
Холбажыр
аргалары
Немелдениң
тайылбыр домаа
(НТД)
1) Чүнү?
2) Чүнүң дугайын
Чүнүң дугайында?
3) Чүү чүвеге?
4) Чүден?
Холбаа сөстер,
О.п., Б.п., Ү.п.
кожумактары,
артынчылар,
эвилелзиг сөстер.
Придаточное
изъяснительное
предложение
1) Кого? Чего?
Кого? Что?
2) О ком? О чем?
3) Кому? Чему?
4) Кем? Чем?
1) Союзы: что,
чтобы, будто и др.
2) Союзные слова:
кто, что, который,
чей, где, куда,
откуда, как, зачем,
почему, сколько.

5.

Бижик
демдектери
Тайылбыры
Биче сек-биле
аңгылаар
(,)
Сөглекчизинде –ыл / -ил,
-чык
/
-чик
деп
кожумактарның болгаш
-тыр / -тир, бе, ийик, ирги
бе деп артынчы сөстербиле холбашкан НТД-ын
ону, ол дугайында деп
айтылга сөстерлиг кол
домактардан биче секбиле аңгылаар.
(“Тываның
Өске холбааларның
дузазы-биле каттышкан
НТД-ын кол домактардан
биче сек-биле аңгылавас.
(Салым-чолум
эки
дээрзин)
[бадыткадыр
барымдаам бар].
Биче сек-биле
аңгылавас
(,)
Чижээ:
аныяктары” солунда
ховар таварылгалар
дугайында
чүнү
бижээнил),
радиога
дамчыткан].
[ону
база
Биче сек азы ийи сек НТД чугаа аяны-биле кол 1) [Билип алдыңар бе],

6.

Физминутка

7.

1-ги бөлүк
2-ги бөлүк
Чүнүң дугайын?
Чүнү?
(.....) дугайын [
].
(.....)-ыл,
Чүнү?
Чүнү?
[
(.....) -ын
].
(.....)-дыр, [
Чүү чүвеге?
(.......)-га
[ону....].
[
].
Чүнү?
].
[
]:
(.....О.п.).

8.

9.

Онаалгазы: Чурукка даянып немелдениң тайылбыр
домактарын ажыглавышаан, “Хойлуг кижи каас,
инектиг кижи тодуг” деп кыска чогаадыгдан бижиңер.
Немелдениң тайылбыр домактарында бижик
демдектерин тайылбырлаңар.