Tarmoq pog’onasi. Oldindan aloqa o’rnatishga asoslangan va asoslanmagan aloqа o’rnatish (маъруза - 9)

1.

«Kompyuter tarmoqlari» fanidan
MA’RUZA-9
TARMOQ POG’ONASI. OLDINDAN ALOQA
O’RNATISHGA ASOSLANGAN VA
ASOSLANMAGAN ALOQА O’RNATISH.
MARSHRUTLASH PROTOKOLLARI VA LAN,
MAN VA WAN TARMOQLARIDA
QO’LLANILADIGAN MARSHRUTLASH
PROTOKOLLARI. MARSHRUTLASH
PROTOKOLLARINING QIYOSIY TAHLILI.

2.

MARSHRUTLASH PROTOKOLLARI
Marshrutlash jadvallarini avtomatik ravishda qurish uchun
tarmoqlarda maxsus xizmat protokollari — marshrutlash
protokollarining xar xil turlari ishlatilishi mumkin. Ular
marshrutlash jadvallarini yaratish usullari, eng yaxshi marshrutni
tanlash usullari va boshqa xususiyatlar bilan ajralib turadigan turli
algoritmlar asosida amalga oshirilishi mumkin.

3.

MARSHRUTIZATORLARI.
Marshrut bu jo’natuvchidan oluvchiga yo’lda
yotadigan tugunlar ketma-ketligi hisoblanadi.
Marshrulashtirish masalasi quyidai ikki vazifalarni o’z
ichiga oladi:
Marshrutni aniqlash;
Tanlangan marshrut haqida tarmoqni ogohlantirish.
Marshrutni aniqlash ma’lumotlarni manzilga
etkazish uchun ular orqali ma’lumotlar uzatiladigan
tranzit tugunlar va ularning interfeyslari ketma-ketligini
tanlanishini bildiradi. Agar o’zaro ta’sirlashuvchi tarmoq
interfeyslari juftligi orasida ko’plab yo’llar mavjud
bo’lsa, u holda qandaydir mezon bo’yicha bitta optimal
yo’l tanlanadi.

4.

STATIK VA DINAMIK MARSHRUTLASH
Statik marshrutlashda – ma’lumotlar aniq ko’rsatilgan
yo’nalish bo’yicha harakatlanidi. Bu holda barcha marshrutlash
hech qanday marshrutlash protokollari ishtirokisiz sodir bo'ladi.
Statik marshrutni belgilashda quyidagilar ko'rsatiladi:
Tarmoq manzili;
Tarmoq maskasi
Keyingi marshrutlashni osonlashtiradigan shlyuz manzili;
Marshrut ko'rsatkichi

5.

6.

Dinamik marshrutlash - bu marshrutlash jadvali dasturiy
jihatdan tanlanadigan marshrutlash turi hisoblanadi.
Dinamik marshrutlashda qo'shni marshrutizatorlar o'rtasida
marshrutlash ma'lumotlari almashinuvi amalga oshiriladi, bunda
ular bir-birlariga hozirda ular orqali qaysi tarmoqlar mavjudligini
aytib berishadi.

7.

8.

Istalgan
marshrutlashtirish
protokolining
o’zagi
marshrutizator-manbadan marshrutizator-qabulagichga paketni
yo’lini aniqlaydigan algoritm (marshrutlashtirish algoritmi)
hisoblanadi. Marshrutlashtirish algoritmining vazifasi oddiy:
berilgan marshrutizatorlar va ularni bog’laydigan liniyalar
ko’pligi uchun marshrutlashtirish algoritmi marshrutizatormanbadan
marshrutizator-qabulagichga
“optimal”
yo’lni
aniqlaydi. “Optimal” so’zi “minimal narxli” yo’lni bildiradi. Biz
ko’ramizki, biroq amalda o’yinga xavfsizlik masalalari kabi
strategik mulohazalar kiradi.

9.

Marshrutlashtirish algoritmlarini ifodalash uchun tarmoq graf
sifatida qaraladi. Grafning tugunlari paketlarni harakatlanishi haqida
qaror qabul qilinadigan marshrutizatorlar-nuqtalar, bu tugunlarni
bog’laydigan liniyalar (graflar nazariyasi terminologiyasiga muvofiq
“qirralar” deyiladigan) esa marshrutizatorlar orasidagi fizik liniyalar
hisoblanadi. Har bir aloqa liniyasiga bu liniya bo’yicha paketning qayta
uzatilishi “narxidan” iborat bo’lgan qandaydir qiymat mos keladi. Narx
liniyaning fizik uzunligiga (masalan,transokean kabeli bo’yicha kadrni
uzatilishi narxi quriuqlikda yotqizilgan qisqa kabel bo’yicha uzatish
narxidan qimmat bo’lishi mumkin), liniya bo’yicha ma’lumotlarni
uzatish tezligiga yoki liniyaning moliyaviy narxiga bog’liq bo’lishi
mumkin.

10.

TARMOQNING ABSTRAKT MODELI.

11.

Global marshrutlashtirish algoritmi tarmoq haqidagi to’liq
ma’lumotlar yordamida jo’natuvchidan oluvchigacha eng kam
narxli yo’lni topadi. Hisoblashlarning o’zi qandaydir bitta
kompyuterda amalga oshirilishi yoki turli joylarda
ko’paytirilishi mumkin. Lekin bu erdagi asosiy o’ziga xos
xususiyat global algoritm tarmoqning topologiyasi va
liniyalarning narxi haqida to’liq ma’lumotlarga ega bo’lishi
hisoblanadi. Misol “Liniyalarning holatlariga asoslangan
marshrutlashtirish algoritmi” hisoblanadi.

12.

13.

Markazlashtirilmagan marshrutlashtirish algoritmida eng
kam narxli yo’lni hisoblash taqsimlan tarzda bajariladi. Hech bir
tugun tarmoqning barcha liniyalari narxlari haqidagi to’liq
ma’lumotlarga ega bo’lmaydi. Dastlab har bir tugunga faqat unga
to’g’ri ulangan liniyalarning narxi ma’lum bo’ladi. Keyin
iteratsion hisoblashlar va qo’shi tugunlar (to est uzlami,
naxodyashchimisya na protivopolojnix kontsax napryamuyu
prisoedinennix k nemu liniy) bilan ma’lumotlarni almashlash yo’li
bilan tugun oluvchigacha yoki oluvchilar guruhigacha eng kam
narxli yo’lni aniqlaydi. Misol “Masofaviy-vektorli algoritm”
hisoblanadi.

14.

Bundan tashqari, barcha marshrutlashtirish
algoritmlarini statik vadinamik algoritmlarga bo’lish
mumkin. Statik marshrutlashtirish algoritmida marshrutlar
vaqt bo’yicha, ko’pincha insonning aralashuvi natijasida
(masalan, tarmoq ma’muri marshrutizatorning
ma’lumotlarini harakatlanishi jadvalini qo’lda tahrir qilishi
mumkin) juda sekin o’zgaradi. Dinamik algoritm davriy yoki
topologiyaning yoki liniyalarning narxlarini o’zgarishiga
javob tariqasida ishga tushishi mumkin.

15.

16.

Marshrutizator ma’lumotlarni uzatishi bo’yicha
ikki guruxga bo’lingan, ularning xar biri quyidagi
algoritmlar turi bilan bog’langan:
- masofa-vektor algoritmi (Distance Vector Algorithms,
DVA).
- aloqa xolati algoritmi (Link State Algorithms, LSA).

17.

RIP-MASOFA-VEKTOR PROTOKOLI.
Routing Information Protocol (RIP) ichki masofaviy vektorli
marshrutlash protokoli. Ma'lumot almashish bo'yicha dastlabki
protokollardan biri bo'lib, uni amalga oshirish qulayligi tufayli
kompyuter tarmoqlarida hali ham keng qo’llanilmoqda.
RIP versiyalari TCP/IP va Novell IPX/SPX tarmoqlari uchun
mavjud.

18.

OSPF (OPEN SHORTEST PATH FIRST)
OSPF (Open Shortest Path First) - kanal holat
protokollarini bildiradir. Ulanishning holatini aniqlash uchun,
OSPF ning boshqa marshrutizatorlar qisqa xabarlarni yuborishadi.
OSPF IETF tomonidan 1988 yilda ishlab chiqilgan. Protokolning
so'nggi versiyasi RFC 2328 (1998) da taqdim etilgan. OSPF - bu
ichki shlyuz protokoli (IGP). OSPF bir xil avtonom tizimdagi
yo'riqchilar o'rtasida mavjud marshrutlar to'g'risida ma'lumot
tarqatadi.