Тауарларды сақтау түрлері және қолданылатын құрал-жабдықтар

1.

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультеті «____________ЭжБЖМ___________________»
Кафедрасы «__________Бизнес технология________________»
СӨЖ
Тақырыбы:
• Тауарларды сақтау түрлері және қолданылатын құрал-жабдықтар.
• «Құрылыс заттары номенклатурасы» негізінде сақтау құралын таңдау
спецификасы.

2.

Алматы, 2020ж
Жоспар:
1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.
a. Қоймада тауар сақтаудың түрлері.
b. Тауарларды сақтауда қолданылатын құрал-жабдықтар.
c. «Құрылыс заттары номенклатурасы» негізінде сақтау құралын
таңдау спецификасы.
3. Қорытынды.

3.

1. Кіріспе.
Ұйымдастырылған және функционалды қойманы құру үшін жасалуы
керек алғашқы қадамдардың бірі - сақтау жүйесін таңдау.
Қойманы сақтау жүйесі - бұл қойманың жоспарына және процестеріне
сәйкес келуіне қарай қойма өнімділіне оң әсер ететін немесе зиян тигізетін
негізгі факторлардың бірі.
Қазіргі уақытта нарықта бірнеше түрлі қойма сақтау жүйелері бар,
Әрқайсысы қауіпсіздік деңгейі, өнімділігі, орнату қаржысы, т.б. бойынша
өзіндік ерекшеліктерге ие.
Қойма сақтау жүйелері қойма иелеріне көптеген артықшылықтар бере
алатындығына байланысты тауар сақтаудың ең жақсы шешімдерінің бірі
болып саналады. Қойма сақтау жүйелерінің артықшылықтары:
• Ұйымдастырылған қойма. Қойманы сақтау жүйесі қойманы неғұрлым
ұйымшыл етеді. Қойманы ұйымдастыру осы жүйелердің басты мақсаты
болып табылады, сондықтан олар қойма иелері мен жұмысшыларға қойманы
басқару немесе бақылау ыңғайлылығын қамтамасыз ету үшін жасалады.
Қойманы бақылау немесе оны басқару қиын болуы мүмкін, осы мәселелерді
сақтау жүйесі сізге қойманы ұйымдастыруға көмектеседі.
• Қауіпсіз қойма. Қойманы сақтау жүйесі қойманы ұйымдастырылған
деңгейге жеткізеді, ал ұйымдастырылған қойма қауіпсіз қойма боп табылады,
өйткені жұмыс жүйелі кезде жұмысшылардың қауіпсіздігіне қауіп төндіретін
қателіктер аз болады.
• Уақыт пен күш-қуат үнемделеді. Қойманы күтіп ұстау көп уақытты
қажет етеді. Егер қоймада сақтау жүйесі болса, жұмысшылардың уақыты мен
күш-жігері үнемделеді, өйткені заттарды қадағалау, сақтау немесе оларды
контейнерлерінен алу оңайырақ болады.
Осы СӨЖ-де сақтау жүйелеріне қоса белгілі бір уақыт аралығында
материалдарды ұстау немесе буферлеу үшін қолданылатын сақтау
жабдықтары мен құрылыс заттар номенклатурасы үшін сақтау спецификасын
келтірдім.

4.

2. Негізгі бөлім.
2.1.
Қоймада тауар сақтаудың түрлері.
Қоймада тауар сақтаудың ең негізгі 7 түрі бар. Әр түрлі әдебиеттерде саны
мен сипаты өзгеріп отырады, алайда шетел әдебиеттерінде ең жиі кездесетін
нұсқасы төмендегідей:
• Статикалық сақтау.
• Мобильді сақтау.
• Паллет сөресі.
• Көп деңгейлі сөрелер.
• Мезонинді еден.
• Сымды бөлімдер.
2.1.1. Статикалық сақтау.
Атауынан көрініп тұрғандай, статикалық сақтау - бұл бір орында тұратын
сөрелердесақтау механизмі. Көбіне олар өте жеңіл тауарлы-материалдық
құндылықтарды сақтауға арналған. Бұл үнемі толықтыруды қажет ететін
запастарды сақтау үшін қолданылады.
Статикалық сөрелер жүк көтергіштермен үйлесімді болмағандықтан,
статикалық сөрелер, әдетте қолмен жиналуы, орналастырылуы немесе
ұйымдастырылуы қажет құрылғылармен бірге қолданылады. Үлкен
қоймаларда көптауарлар қоры үшін ірі салмақты ұстай алатын және жоғары
биіктіктегі конфигурацияларда қолдануға болатын кең ауқымды сөрелер
жүйесін қолданады.

5.

2.1.2. Мобильді сақтау.
Мобильді сақтау - статикалық сақтауға ұқсас, алайда өте икемді, сөре
форматы, көлемі жылдам өзгере алатын сөрелерден тұрады; басты
айырмашылығы көп тауарды барынша кішірек кеңістікте сақтау. Мобильді
сақтаусөрелері мен шкафтары вагондар мен рельстер жүйелеріне
орнатылады, мұнда қуыстар және бос орын болса да, тиімді түгендеуді қол
жетімді ету арқылы өнімділікті арттырады.
Мобильді
сақтау
жүйесініңдизайны
әдетте
қолмен
немесе
механикаландырылған деңгейлі тректерді қамтиды. Кейбіреулері тіпті
тауарлы-материалдық құндылықтарға қол жетімділікті бақылау үшін
құлыптау жүйелерімен жабдықталған.
2.1.3. Паллет сөрелерінде сақтау.
Ең көп жұмыс істейтін және ең үлкен қоймалар үшін паллет тіреу
жүйелері, әдетте, операцияның орталығы ретінде қарастырылады. Әдетте,
паллет сөрелері жүйелері ағаштан, металдан немесе пластмассадан жасалады
және үлкен қораптарға алынатын түгендеу материалдарын сақтайды.
Биіктікке байланысты қораптар жүк көтергіштің немесе автоматтандырылған
механизмнің көмегімен паллет сөресі жүйесіне қойылады.
Паллет тіректерінің әр түрлі ішкі санаттары бар, оның ішінде картонағынды сөрелер, консольдық сөрелер, катушкалар тіректері, екі қабатты
терең тіректер, кіруге арналған тіректер, кіріп-шығатын сөрелер, биік
шығыршықтар, жылжымалы сөрелер, тар дәліздер тіреу, паллет тіреу тірегі,
артқа итеру, шаттл сөресі және тік тіреу. Көбінесе қоймалар салмақ
шектеріне, икемділікке және жүйенің инфрақұрылымды өзгертуді талап
ететіндігіне немесе болмайтындығына негізделген жүйелерді таңдайды.

6.

2.1.4. Көп деңгейлі сөрелерде сақтау.
Көлемі үлкен емес заттардың үлкен қорлары үшін көп таңдау, көп
деңгейлі тіреу тік кеңістікті капиталдандыруға арналған жүйе болып
табылады. Ешқандай қойма бәріне бірдей сәйкес келмейтіндіктен, көптеген
деңгейлі тіректердің көптеген нұсқалары икемді, сіздің қажеттіліктеріңізге
байланысты деңгейлерді қосу немесе жою мүмкіндігі бар.
Негізінен, көп деңгейлі тіректер қолмен жиналатын және икемділігі
салыстырмалы түрде жеңіл заттарға қатысты. Бұл қойманың сақтау жүйесін
барынша көп пайда табу үшін әр деңгейлі стратегиялық тұрғыдан
ұйымдастыруда және заттарды мүмкіндігінше тығыз етіп жинауда
пайдаланады; сонымен бірге көп деңгейлі сөрелерде салмақ шегі мен төбеден
тірекке дейінгі биіктікке сәйкестік нұсқауларына қарай икемдейді.

7.

2.1.5. Мезонинді еденде сақтау.
Егер қойма басшылығының бюджеті жеткілікті болса және қойманың
стратегиялық жоспары мүмкіндік берсе, мезонинді едендерде сақтау - тиімді
және үнемді нұсқа боп табылады. Мезонинді еден- бұл негізгі қойма еденінің
үстінде салынған екінші (немесе үшінші немесе төртінші) еден.
Құрылыстың интрузивті сипатына байланысты, бұл - қойма таңдай
алатын қымбат нұсқалардың бірі, бірақ жарықтандыру, көтеру жүйелері және
конвейерлер сияқты мүмкіндіктер бойынша жақсы әлеуетке ие.
2.1.6. Сымды бөлімдерде сақтау.
Мезонинді еден сақтау - жоғары технологиялық нұсқалардың бірі
болып саналса, сымды бөлімдерде сақтау да осы қатарда орналасқан. Сымды
бөлімдер дегеніміз - тез және оңай орнатуға және бұзуға арналған, тиімді,
стратегиялық орналасқан сым торлар.
Көбінесе, сым қалқаларында сақталатын тауарлар арнайы қауіпсіздікті
қажет ететін заттар болып табылады. Кейбір қоймаларда еденде жұмыс
істейтін менеджерлер үшін уақытша кеңселер салуға арналған сымдық
бөлімдер қолданылады.

8.

2.1.7.Автоматтандырылған сақтау жүйесі.
Автоматтандырылған сақтау жүйелері заттарды компьютермен
басқарылатын механикалық қол құрылғысы арқылы сақтауға және алуға
мүмкіндік береді. Бұл жүйелер кішігірім заттарды оңай шығарып алу үшін
өте ыңғайлы, бұл адам таңдау үшін уақытты табуы мүмкін.
Мыңдаған кітаптар мен құжаттарды қамтитын мұрағат қоймасы
жүйенің осы түрімен жұмыс жасайды.
Автоматтандырылған сақтаудың проблемалық жағы компьютерге
немесе механикалық ақауларға әкелуі мүмкін, нәтижесінде сіздің
тауарларыңызға қол жеткізе алмайсыз. Жақсы аспектілердің бірі қауіпсіздік, өйткені тауарды алу үшін жұмысшының көтерілудің қажеті жоқ.
2.2.
Тауарларды сақтауда қолданылатын құрал-жабдықтар.
2.2.1. Блокты жинақтау (жабдықсыз)
Бөлшек қабаттасу арқылы жаппай сақтау сақтаудың минималды
шығынына әкелуі мүмкін, өйткені текше пайдалану жоғары және сақтау
ортасы қажет емес, бірақ материалдың қол жетімділігі төмен, өйткені тек
алдыңғы стектің жоғарғы жағы қол жетімді, ал стектің төменгі жағындағы
жүктемелер қажет емес.
Сақтау сөрелері қолдау және материалдық қол жетімділік қажет болған
кезде қолданылады
2.2.2. Таңдамалы паллет сөресі
Сақтау сөресінің ең танымал түрі.

9.

Паллеттерге жүктемені қолдайтын арқалықтар арасында қолдау көрсетіледі
Палеттерден басқа (мысалы, катушкалар, барабандар, сырғанақтар)
қондырғының басқа түрлерін көтеруге қабілетті тіректерді жасау үшін
арнайы қондырғылар мен төсеніштерді пайдалануға болады.
Селективті сөрелерді келесі сақтау түрлері үшін пайдалануға болады:
Стандартты - теңгерімді жүк көтергішті пайдаланып, бір тереңдікте сақтау
Тар жол - тар дәліздегі жүк көтергіш машинаны пайдалану арқылы сақтау
Терең жету - бір қабатты қоймадан үлкен (әдетте екі есе терең қойма)
2.2.3. Драйвер арқылы өтетін тірек
Жүктер тік арқалықтарға бекітілген рельстермен тіреледі
Көтергіш машиналар тік тіреулердің арасында жүреді
Ұқсас ені бар жүктемелерді қажет етеді
Екі жағынан да қол жеткізуге мүмкіндік беретін ашық (FIFO)

10.

2.2.4. Drive-in сөресі
Тек бір шетінен кіруге мүмкіндік беретін, бір жағынан жабық қоспағанда, өту
сөресімен бірдей (LIFO)
2.2.5. Ағынды тірек
Жүктер тіреуіштің ішіндегі жүктемелердің ауырлық күшіне негізделген
қозғалысын қамтамасыз ету үшін көлбеу тіреуішке сүйенеді (мысалы,
гравитациялық роликті конвейер арқылы)
Жоғарғы жағында жүктеліп, төменгі жағында түсіріледі (ФИФО)
2.2.6. Итергіш тірек
Төменгі жағында жүктелген және түсірілмеген және жоғары жағында
жабық болғаннан басқа, артқа тіреу тірегіне ұқсас (LIFO)

11.

2.2.7. Сырғымалы тірек
Бірнеше жылжымалы тіректерге қол жеткізу үшін тек бір жылжымалы
дәліз қолданылады
Тіректердің орналасуы едендегі тірек рельстерінің бойымен сырғанау
арқылы өзгертіледі
Әдетте кітапхана бумаларында кездеседі
2.2.8. Консольдық сөре
Жүктер консольді «қолдармен» қолдау табады
Ұзақ жүктемелерді сақтау үшін қолданылады (мысалы, штангалық қор,
құбырлар, ағаш)

12.

Паллет тіректеріне ұқсас, алдыңғы тігінен және алдыңғы тірек
арқалықтардан басқа
2.2.9. Қаптау
Ұнтақталмайтындай етіп жүктемені қабаттастыруға мүмкіндік беретін
блоктау блоктары
Пайдаланбаған кезде бөлшектеуге және жинауға болады
Паллет жақтауларын көп деңгейлі блоктардың қабаттасуын қамтамасыз
ету үшін пайдалануға болады
2.2.10. Сөрелер / жәшіктер / жәшіктер.

13.

2.2.11. Сақтау каруселі
Карусель тігінен немесе көлденеңінен айналатын сақтау себеттері
немесе қоқыс жәшіктерінен тұрады
Материалдар (және сақтау ортасы) операторға «бөліктен-адамға» өтіп,
өту аяқталғаннан кейін жиналады
Карусельдің әр деңгейі өздігінен сағат тілімен немесе сағат тіліне
қарсы бағытта айнала алады
Басқару қолмен іске қосылатын түймелерден автоматтандырылған
компьютерлік басқарылатын жүйелерге дейін
S / R машинасы бөлікке ауысатын типтік «адамнан бөлікке» AS / RS
баламасын ұсынады
Сақтау себеттері бар троллейбус конвейеріне ұқсас

14.

2.2.12. Автоматты сақтау / іздеу жүйелері (AS / RS)
Өнімдер мен материалдарды жедел және дәл кездейсоқ сақтау үшін
сақтау ортасын, көлік механизмін және басқару элементтерін әртүрлі
деңгейдегі автоматикамен біріктіретін интеграцияланған компьютерлік
жүйеден тұрады
AS / RS-та сақтау / алу (S / R) машинасы тар дәлізде жұмыс істейді,
дәліздің екі жағындағы тірек ойықтарына қызмет етеді; көлденең (дәліз
бойымен) және тік (тіректің жоғары және төмен) бағыттары бойынша бір
уақытта жүре алады
Артықшылықтары: материал өңдеушілердің аздығы, материалды
бақылаудың жақсаруы (қауіпсіздікті қоса) және сақтау кеңістігін тиімді
пайдалану
Кемшіліктері: күрделі шығындар мен техникалық қызмет көрсету
шығындары және өзгерту қиын
2.3.
«Құрылыс заттары номенклатурасы» негізінде сақтау құралын
таңдау спецификасы.
Алдымен құрылыс заттарының классификациясын талдайық:
1. Табиғи қатты заттар (тас, ағаш, көмір, т.б).
2. Сұйық заттар (еріткіштер, бензин, т.б.)
3. Металдар.
4. Жасанды, синтетикалық материалдар.
Құрылыс заттары үшін сақтау құралдарын таңдау факторлары:
1. Теплофизикалық қасиеттері.
2. Гидрофизикалық қасиеттері.
3. Тығыздығы.
4. Төгілу, ұсақтану деңгейі, т.б.
Сақтау жүйесі мен құралдарды таңдау компанияның қаржысына және кім
сақтайтынына да байланысты.
Сақтаушылар болуы мүмкін:
1. Құрылыс компаниясы.
2. Қандай да бір құрылысты қажет ететін құрылыстық емес компания.

15.

3. Маманданған қойма.
4. Әмбебеп қойма.
Құрылыс заттарына бөлме температурасы ыңғайлы жағдайда
статикалық сақтау және мезонинді еденде сақтаужүйелері қолданылады.
Сонымен қатар, драйвер арқылы өтетін тірекжәне қаптау және
қойманың базистік құрал-жабдықтары қолданылуы мүмкін
Құрылыс заттарына бөлме температурасы ыңғайлы, ал компания ауқымы
ірі жағдайда көп деңгейлі сөрелерде сақтаужәне паллет сөрелерінде
сақтау жүйелері қолданылуы мүмкін.
Сонымен қатар, консольдық сөрежәнеағынды тірек құрал-жабдықтары
қолданылады.
3. Қорытынды.
Қорытындылай келе, қойма сақтау жүйелерінің қол жетімді спектрі бар
және уақыт өткен сайын қойма сақтау жүйелері тек жеңіл, қол жетімді және
технологиялық жағынан дамып келеді. Жоғарыда айтылғандай, түрлі
қажеттіліктерге сәйкес өзіндік қойма жүйелері мен құрал-жабдықтары бар;
Қоймалардағы түрлі тауарлар номенклатураларымен туындайтын
проблемалардың бүгінгі күнде сақтау шешімдері бар, сәйкесінше әр ситуация
үшін тиімді таңдаулар да бар. Сақтаудың тиімді жүйесін, қажетті құралжабдықтарды таңдау, проблемалардың тиімді шешімін анықтау және
пайдалану қойма ісінің оптималдығын қамтамасыз етеді, тиімділікті
жоғарылатады және пайда табады.
Қойма ісін бастау және оны басқару кезінде оның ішінде тек өнімдер
мен заттарды сақтаймыз деп ойлау жеткіліксіз, сонымен қатаросы қойманы
қалай және немен басқаратындығын елестету қажет.
Қойманы сақтау жүйесі мен қажетті құрал-жабдықтар қойманы тиімді
ұйымдастыратындықтан, ол сонымен бірге кеңістікті де үнемдейді, өйткені
жүйелі еңбек құралдар заттарды барлығын бір постқа жинап қана қоймай,
жоғарыда орналастыруға мүмкіндік береді, сондықтан қоймаға адам көп
түседі.