Буряад хэлэнэй хэшээлдэ шалгалта болон сэгнэлтэ хэрэглэхэ тухай

1. Буряад хэлэнэй хэшээлдэ шалгалта болон сэгнэлтэ хэрэглэхэ тухай

Р.С. Дылыкова,
багшын дээдэ һургуулиин
доцент, филологиин
эрдэмэй кандидат

2. Уридшалһан нэгэ хэды тэмдэглэлнүүд…

Юундэ сэгнэлгэ һэлгэгдэхэ болоноб?
-
-
-
-
5,3,4 гэһэн гурбан баллнууд таарахаяа, эрилтэ хангахаяа
болинхой;
Һурагша бүхэн өөрынгөө хүгжэлтэ ойлгоногүй (10 алдуу – 2; 5 алдуу – 2
????);
Багша – Һурагша хоёрой харилсаан багшын гол, шалгагша үүргээр
харуулагдана;
Һурагшын түрэлхид – Һурагша; Багша – Һурагшын түрэлхид - эдэ
харилсаанууд үнэн сэхэ бэшэ, өөр өөрын уялгануудаар харуулагдана;
Һурагша өөрыгөө шалгажа, сэгнэжэ һуранагүй.

3. Уридшалһан нэгэ хэды тэмдэглэлнүүд…

Ямар условинууд баримталагдаха болоноб?
Бүхы хэшээлнүүд дээрэ шалгалта болон сэгнэлтэ ХОЁР
шэглэлээр һэлгэгдэхэ: ябаһаар байтараа шалгалта болон
сэгнэлтэ багшаһаа һурагшада даалгагдаха; ажалай үрэ дүн
шалгалтаһаа ажаябуулга (Де) шалгалтада ерэхэ (КОД школы).
Yхибүүн бүхэн өөрөө өөрынгөө ажал түрүүлэн шалгаха.
Yхибүүн бүхэндэ ойлгосотой критеринүүдээр сэгнэлтэ хэхэ.
Түрүүшын үдэрһөө эхилээд, һурагша өөрөө багшын
заабаригүйгөөр зорилго (УЗ) баримталан сэгнэжэ һураха.

4. Уридшалһан нэгэ хэды тэмдэглэлнүүд…

Багша өөрөө ямар алхамуудые хэхэ болоноб?
Багшанартайгаа суг бүхы дисциплинэнүүдээрээ
яажа шалгалта хэхэ удха элирүүлхэ, зохёохо
болоно.
Шалгалтын хүдэлмэриин удха «юундэ һургаабиб,
тэрэнээ шалгахам» гэжэ шэлэхэһээ сааша яажа,
ямар хэрэгсэл, аргаар сэгнэхэ тухайгаа
бодомжолхо, базова болон шэлэн абагдаха
даабаринуудые үгэхэ, тиихэдэ предметнэ,
метапредметнэ дүн яажа шалгахаяа ойлгохо.

5. Уридшалһан нэгэ хэды тэмдэглэлнүүд…

-
-
Д.Б. Эльконин отмечал, что для становления адекватной самооценки
ребенка мало изъять из УП отметку, необходимо изменить содержание и
всех компонентов ОП. Нужно понять, что это иное обучение, не обучение
традиционного типа, из которого изъяты оценки.
Новый тип обучения – деятельностный, предполагающий содержательнооценочную основу, т.к. содержание оценки в первую очередь:
развивает и формирует оценочную деятельность детей;
делает образовательный процесс направленным на развитие личности
ребенка;
укрепляет сотрудничество между учителем и учениками, основанное на
взаимопонимании и доверии.
Содержательная оценочная Де прививает личностные качества, о которых
говорил Д.Б. Эльконин, - умения оценки и самооценки, само-,
взаимоконтроля, самостоятельности в познании.

6. Уридшалһан нэгэ хэды тэмдэглэлнүүд…

Шэнэ сэгнэлтэ ямар заршамуудтайб?
Хэхэ гэжэ байһан шалгалта бүхэн һурагшадтай сугтаа зохёон
гаргаһан критеринүүд дээрэ үндэһэлхэ.
Yхибүүн өөрыгөө түрүүшээр сэгнэхэ ёһотой, һүүлээрнь
багшын сэгнэлтэ үгтэхэ. Yхибүүе өөрөөрнь
өөрыгөө
сэгнүүлжэ һургахын тула прогностическа (хэхэ гэжэ байһан
ажалаа сэгнэхэ), ретроспективнэ (хэһэн ажалаа сэгнэхэ)
сэгнэлтын янзануудые хэрэглэхэ.
Сэгнэлгэ хэхэдээ, олон ондоо талаһаа хараха: гансаараа
яагаад хүдэлөөб, группа соо, группаараа суг, класс соо,
классаараа суг ямараар хүдэлөөб?
Сэгнэлгэ хэхэдээ, үхибүүн бүхэн аятай, намдуу байдалда
үнгэргэхэ.

7. Шалгалта, сэгнэлтэ ямар янзын ажалнуудаар хэхэб?

Эхин (стартова) шалгалтын хүдэлмэри;
Диагностическа шалгалтын хүдэлмэри;
Шадабаритай болгохын үедэ шалгалтын
хүдэлмэри;
Модульна шалгалтын хүдэлмэри;
(Жэлэй) эсэсэй шалгалтын хүдэлмэри;
Портфолио

8. Юугээр сэгнэхэб?

Шугамууд
А
Х
Y
Эрхим хэмжээн
Дээдэ хэмжээн
Дунда хэмжээн
Доодо хэмжээн

9. Буряад хэлээр нэгэ шадабари шалгаһан жэшээ

1-дэхи классай һурагша _______________________
Мэдүүлэл гэһэн темээр шадабари шалгаһан сэгнэлгын хуудаһан
___________ һуралсалай жэл

10.

Юу шалганаб
дүн
Мэдүүлэл
бэшэхэ
шадабари
Юу шалганаб
Мэдүүлэл
зохёохо
шадабари
Юу шалганаб
дүн
Мэдүүлэл
илгаха
шадабари
дүн
Юу шалганаб
Мэдүүлэлэй
шухала
гэшүүдые
илгаха
шадабари
Юу шалганаб
дүн
Мэдүүлэлэй
илгаанууды
е бэшэхэ
шадабари
дүн
Юу шалганаб
Мэдүүлэлэй
гэшүүдэй
холбоо
олохо
шадабари
дүн

11. Буряад хэлэнэй хэшээлнүүдһээ …

1) Yгтэһэн үгэнүүдые бүлэгүүдтэ хубаа:
Гар, аха, эхэ, гэр, мал, саха, сохо, тэн.
2) Хэды бүлэгтэ хубаажа болохоб?
3) Ямар дүримөөр бэшээтэй үгэнүүд бэ?
Нэгэдэхи шугам дээрэ үгэнүүдые бүлэглэһэнээ сэгнэхэ
Хоёрдохи шугам дээрэ бүлэгүүдэй тоо сэгнэхэ
Гурбадахи шугам дээрэ дүрим нэрлэһэнээ сэгнэхэ

12. Буряад хэлэнэй хэшээлнүүдһээ …

Үгэнүүдэй бэшэлгэ һоригты.
үнэгэн, унаган, сана, саана, сайна, уйлана,
үйлэдэнэ
Багша: үгэнүүдые алдуугүйгөөр бэшэхын тула ямар
алхамуудые хэхэбши?
Һурагша: 1 алхам – үгэ бэшэхэб, 2 алхам – үгын
бэшэлгэ, үенүүдые илган шалгахаб, 3 алхам –
аялган үзэгүүдые бэшэһэнээ шалгахаб.
Б.
А. Ш.
Ү. Ш.
Самбар дээрэ:

13. Буряад хэлэнэй хэшээлнүүдһээ …

Үнэгэн гэжэ үгэ бэшэжэ байхадаа, һурагша алхамуудаар шалгалта хэнэ.
Һурагша: Би үнэгэн гэжэ үгэ бэшээб. (Шугам доро «+» тэмдэг табина.)
Һурагша: Yгын бэшэлгэ үедэ хубаажа шалгааб. (Алдуугай байгаа һаа, һурагша заһана.)
Алдуугүйгөөр бэшээ һаа шугам доро «+» тэмдэг табина.
Һурагша: Үнэгэн гэжэ үгэ соо эмэ аялганууд бэшэгдэнэ, үгын эхиндэ
Ү үзэг бэшэгдэнэ. Би энэ үгэ соо бултан аялган үзэгүүдые зүб бэшээб.
Һурагшын шугам иимэ түхэлтэй болобо:
Б.
Ү.Ш.
+
+
А.Ш.
+

14. Буряад хэлэнэй хэшээлнүүдһээ …

Үхибүүд өөһэдөө эдэ үгэнүүдые бэшэнэ: халуун, хэбтэнэ, Нима.
Багша: Ямар критеринүүдээр шинии ажал сэгнэхэбибди?
Үхибүүд: Өөрын һанамжануудые хэлэнэ. Бүхы һанамжанууд самбар дээрэ
бэшэгдэнэ:
- би үгэнүүдые бэшэжэ шадахаб;
би үгэнүүдые сэбэрээр бэшэдэгби;
би үгэнүүдые зүб бэшэдэгби.
Хөөрэлдэһэнэй удаа «би үгэнүүдые зүб бэшэдэгби» гэһэн критерий
шэлэгдэнэ.
Багша: Юундэ энэ критерий шухала юм гэнэбибди?
Үхибүүд: Бидэ зүб бэшэжэ һуранабди.
Бүхы үгэнүүдые зүб бэшэхэ хэрэгтэй.
Түргэн, удаан аялгануудые бэшэжэ һуранабди. Г.м.
Багша: Шугамаар ямар шадабари шалгахамнайб?
Үхибүүд: Зүб бэшэлгэ. (Шугам зарана.)

15.

З.Б.
Багша: Үхибүүд өөрынгөө ажал яагаад шалгаха болонобибди?
Яагаад сэгнэхэдэмнай бэлэн байхаб?
Үгэ бүхэнэй бэшэлгэ аминдань шалгахада болохо
бэшэ аа гү?
Багша: Манай гурбан үгэнүүд нэгэ дүримэй бэшэлгэтэй гү,
али үгы гү?
Һурагша: Гурбан ондоо дүримөөр бэшэгдэдэг үгэнүүд.
Багша: Эдэ гурбан үгэнүүд дүримөөр, зүб бэшээтэй гэжэ
яагаад шалгахабибди?
Һурагша: Үгэ бүхэниие амии аминдань шалгахабди.
Багша: Ямар дүримүүдээр бэшэгдэхэ үгэнүүд дайралдааб?
Һурагша: Аялганай тааралдал, аялганай һубарил, тусхайта
нэрэнүүдэй ехэ үзэг.
А.Т.
А.Һ.
Е.Ү.

16.

Һурагша бүхэн өөрынгөө ажал шалгана.
Багша: Аялганай тааралдалаар бэшэгдэхэ үгэнүүдые
ологты. Зүб бэшээ гүт? Шалгагты.
Үхибүүд зүб бэшээ һаа, шугам доро «+» табина, үгы һаань,
«-» табина.
Бусад бэшэлгэ адляар шалгагдана.
Шугам иимэрхүү түхэлтэй байха:
А.Т.
А. Һ.
Е. Ү.
+
-
-
+

17.

Багша: Яагаад сэгнэхэмнайб?
Һурагша: Эдэ үгэнүүд соо 4 зүб бэшэлгын дайралдаа. Бүхы 4 үгын
дүримэй аргаар зүб бэшэээтэй һаань, шугамай толгой дээрэ зуранаб, 2
үгын дүримэй аргаар зүб бэшэээтэй һаань, дундань зурахабди, 3 үгын
зүб бэшэээтэй һаань, шугамай толгой доро зурахабди.
З.Б.
Хоёр ондоо аргаар сэгнэлгэ харуулаатай байна.
Сэгнэһэнэй удаа багша үхибүүнһээ шугамай
хаана зурлаа табяабши гэжэ асууна.
Багша: Өөрынгөө ажалаар ямар дүн хэхэбта?
Һурагша: Би эдэ дүримүүдээр үгэнүүдые бэшэжэ
шадаха болооб, минии зурлаа толгой дээрэ.
Һурагша: Би алдуунуудые гаргааб, аялганууд
доогуур зураашье һаа шалгаагүйб.
Багша: Алдуугүйгөөр бэшэхын тула яааха болонобши?
Һурагша: Шалгахадаа анхаралтай байхаб.

18. Группа соо шалгалта, сэгнэлтэ

Бато Булод хоёр наадна.
Хаара хурган марана.
Группаар хүдэлжэ алдуунуудые ологты.
Яажа шалгахабта?
1 алхам – мэдүүлэлнүүдые уншахабди, 2 алхам – үгэнүүдэй бэшэлгэ үенүүдтэ хубаан
шалгахабди, 3 алхам – дүримүүдые элирүүлхэбди, 4 алхам – алдуунуудые заһахабди.
Группа соо хүдэлмэри. (Рольнуудаа хубаалга)
Презентаци: яажа алдуунуудые заһаһанаа хэлэнэ, зүбшөөлгэ, буруушаалга.
Хэрбээ нэгэ һанамжатай болоогүй һаа, ? тэмдэг табигдана.
Доронь алдуунуудай тоо бэшэгдэнэ.
Ямар критеринүүдээр шалгалта хэхэбибди? (Бултан алдуунууд заһаатай гү?)
Хайшан гээд шалгахабибди? (Олдохо байһан бүхы олдоо гү, заһагдаа гү?)

19.

-
Смысл этой работы – сформировать у детей
способность понимать и выбирать критерии
оценивания, давать содержательную оценку
тому или иному способу действия и
полученному результату, уметь оценивать
себя, пользуясь разными шкалами.
Необходимо помнить, что:
учебное действие оценки – это действие
самого ученика;
оценка ориентирована на личные достижения
каждого конкретного ученика;
«учебное действие оценки не возникает у
ребенка само по себе, а нуждается в
выращивании».