Кушма жемлә

1.

Сложное предложение

2.

Кушма җөмлә
Состоит из двух
или нескольких
простых
предложений,
которые не
подчиняются другдругу и
соединяются
союзами.
Тезмә кушма җөмлә
(сложносочиненное)
Состоит из двух
предложений,
один из которых
главный, другой –
придаточный,
подчиняется
главному.
Иярченле кушма
җөмлә
(сложноподчиненное

3.

Способы сочинения
Теркәгечләр (союзы):
1. Җыючы (собирательные): һәм,
да-дә, та-тә, янә, ни (значение и);
2. Каршы куючы (противительные):
ләкин, ә, тик, әмма (значение но);
3. Бүлүче (разделительный): я, яки,
яисә, әле, әллә (значение или)

4.

Тезмә кушма
җөмлә(сложносочиненное)
1)Профессор бик
күп сораулар
бирде, ләкин
2)Асия теләп
җавап бирмәде.
Теркәгечле тезмә
кушма җөмлә
(союзное)
1)Сәгать сигез
тулды, 2)палатага
дәвалаучы табиб
керде.
Теркәгечсез тезмә
кушма җөмлә
(бессоюзное)

5.

Иярченле кушма җөмлә
(сложноподчиненное)
Иярчен ия
Подлежащее
Иярчен
аергыч
Определение
Иярчен хәбәр
Сказуемое
Иярчен
тәмамлык
Дополнение
Иярчен хәл
Обстоятельст
во

6.

Иярчен хәл җөмлә (придаточное
обстоятельства)
Рәвеш
Образа
действия
Урын
Места
Вакыт
Времени
Күләм
Объема
Кире
Уступки
Максат
Цели
Шарт
Условия
Аныклагыч
Пояснение

7.

Бәйләү чаралар
(способы подчинения)
Мөнәсәбәтле сүзләр
(относительные
слова): шул, шундый.
Ияртүче теркәгечләр
(подчинительные
союзы): чөнки, әгәр.
Аныклау (пояснение)
Аналитик
Кушымчалар
(окончания)
Бәйлек, бәйлек сүзләр
( послелоги,
послеложные слова)
Янәшә килү
(примыкание)
Синтетик

8.

Аналитик бәйләү чаралары
1)Кем эшләми, 2)шул ашамый.
Относительные слова (кем-шул).
1)Әгәр син тырышсаң, 2)без чирне
җиңәрбез.
Подчинительный союз әгәр.
1)Мин беләм: 2)ул тереләчәк.
Пояснение. Ставится двоеточие.

9.

Синтетик бәйләү чаралары
1)Мин мәктәптән кайткач, 2)әни эшкә китте.
(Килеш, шарт фигыль, исем фигыль, хәл
фигыль, инфинитив һәм –ча/-чә, -лы/-ле, дай/-дәй/-тай/-тәй кушымчалары окончания)
1)Чирне җиңү өчен, 2)сиңа нык тырышырга
кирәк. (послелоги, послеложные слова)
1)Ул әйткән 2)сүз дөрес. (Примыкание)

10.

Җөмләләрне тикшер:
Сугыш бетте, ләкин кызның әтисе
һаман кайтмады.
Көчле яңгыр явып узды, чалт итеп
кояш чыкты.
Мин өйне җыештырып бетергәч,
әнием белән базарга барабыз.
Бүген авырдым, шуңа күрә укырга
бара алмадым.
Кем эшләми, шул ашамый.