Adabiy - estetik kategoriyalar

1.

Nizomiy nomidagi Toshkent
Davlat pedagogika universiteti
407-guruh talabasi Ergasheva Marjonaning
“Adabiy-estetik kategoriyalar” mavzusida tayyorlagan
PREZENTATSIYASI

2.

Adabiy-estetik kategoriyalar
Go’zallik
Hunuklik
Ulug’vorlilik va
tubanlik
Fojiaviylik
Kulgulilik va
boshqalar

3.

Go’zallik
Go’zallik bu turli musiqalar,
yaxshi xulq-atvorga to’g’ri
keladigan, odamlar
erishishga havas qiladigan
narsalardir.
Go’zallik hodisaga
aylangan erkinlikdir.

4.

Go’zallik narsalarning tashqi ko’rinishini, holatini, bajarilgan ish
yoki qilingan harakatidagi o’zaro hamohanglikni ifodalovchi
tushunchadir. Go’zallik insonlarda yaxshi taassurot qoldiradi.

5.

Ulug’vorlilik insonning narsahodisalarga estetik va
axloqiy hamda badiiy
me’zonlar asosida
yondashishi va ularda
yuksak hayratlanish
tuyg’usini hosil qiluvchi
hissiyotlar majmuasidir.
Ulug’vorlik o’zida hajm,
miqdor , ko’lam va
buyuklikni mujassam etadi.

6.

Ingliz nafosatshunosi E.Biork go’zallikni
ulug’vorlik bilan solishtiradi va ularni birbiriga qarama-qarshi tushuncha sifatida
qaraydi.
Immanuel Kant esa go’zallik
va ulug’vorlikni uyg’unlikda
rivojlanuvchi tushuncha deb
ataydi.

7.

Fojiaviylik
Fojiaviylik muammosi har
doim falsafiy va estetik
tafakkur sohiblarining
e’tiborini jalb qilib
kelgan. Deyarli barcha
ulkan ijjodkorlar yaratgan
asarlarda fojiali ohanglar
mavjudligini juda ko’p
ko’ramiz. Masalan,
M.Shayxzodaning
“Jaloliddin Manguberdi”
va “Mirzo Ulug’bek”
asarlarida fojiali ohanglar
boshidan oxirigacha
sezilib turadi.

8.

San’atda fojia va fojiaviy qahramon obrazini
ifodalash quyidagi jihatlar bilan belgilanadi.
Fojiaviy asar hayot va ijtimoiy aloqalarni qamrab olishi va
real tasvirlashi
Inson shaxsini to’laqonli tarzda ifodalashi
Davrning yaqqol insonparvar orzulari bilan axloq qoidalari
o’rtasidagi to’qnashuvning natijasini yoritishi
Kuchli jasoratli, g’ururli, erkparvar inson timsolini
barqaror o’rnatishi
Insoniy idealga intilish va unga bo’lgan ishonchning
mustahkamligi

9.

Kulgulilik
ARISTOTEL FIKRICHA, kulgu ayrim xatoliklar
hamda kishilarga ozor yetkazadigan va zarar
keltiradigan xunuklikni keltirib chiqaradi.
Insondagi jahldorlik, sustkashlik,
qizg’anchiqlik, subtsizlik, izzattalblik,
shuhratparastlik illatlari kulguning
oybyektidir.
Kulgulilikda hazilning o’rni beqiyos Hazil
insonlarni fikrlashga, so’zlarni o’rinli
qo’llashga, qiziqarli iboralar bilan fikrni
bayon etishga undaydi. Hazilning qo’pol
ko’rinishi masxara hisoblanadi. Kinoya,
piching, kesatiq so’zlarni hazil orqali
ifodalashda muhim vositalardir.

10.

E’tiboringiz uchun
rahmat!