Тавыш чыганаклары

1.

(Физика 9 сыйныф)

2.

Эластик тирәлектә тарала торган, кеше колагы
ишетә торган механик дулкыннар тавыш дип
атала
Тавшның трәлектә тарала
торган дулкын булырга
тиешлеге турындагы фикерне
беренче булып атаклы инглиз
физигы Исаак Ньютон (1643 –
1727) әйткән.

3.

Тавыш чыганаклары
Табигый
(аваз, яфрак шаулавы, шау-шу һ.б.)
Ясалма
(камертон, кыл, кыңгырау, мембрана һ.б..)
Барысы өчен дә уртак булып, аларны тудыручы
җисемнәрнең тирбәнеше тора

4.

Бер як стенасы булмаган агач тартмага беркетелгән
бөгелгән тимер тасма камертон дип атала. Әгәр аңа
резина таяк белән суксаң ул музыкаль тон дип
аталган аваз чыгара.
.

5.

Тавыш чыганаклары
20 Гц тан 20000 Гц кадәр ешлыкта тирбәнүче
теләсә нинди җисем тавыш чыганагы була .

6.

Тавыш ул аркылы дулкын

7.

Тавыш таралу тизлеге:
S
V
t
V
t
V

8.

Таблица. Төрле тирәлектә тавыш таралу тизлеге .
тирәлек
Һава (при 00C)
Гелий
Водород
Су
Диңгез суы
Тимер
Пыяла
Алюминий
Агач
т, м/сизлек
331
1005
1300
1440
1560
5000
4500
5100
4000
Һавада тавыш таралу тизлеге температурага бәйле. Температура 1°С артканда
тавыш таралу тизлеге 0,60 м/с арта.

9.

Тавышның характеристикалары
• Тавыш тирбәнешләренең амплитудасы белән билгеләнә торган
зурлык - тавышның катылыгы дип атала.
• Үлчәү берәмлеге Бел(Б, дБ)(физик Генрих Бел)

10.

• Тавыш тирбәнешләренең ешлыгы белән
билгеләнә торган зурлык тавышның югарылыгы
дип атала(үлчәү берәмлеге мел)
• Регистрга бүленеә:
• Югары, уртача, түбән