Азот молекуласының моделі

1.

1

2.

Жұмбақ
Бұл элементті алғаш рет ағылшын химигі
Д.Резерфорд сипатады. 1772 жылы, осы
элементтің ресми ашылған жылы болып
есептеледі. Бос күйінде бұл элемент екі атомнан
тұратын жай зат түзеді. Ауаның құрамында оның
78,1% кездеседі. Байланысқан күйінде бұл
элемент бейорганикалық тұздар, (селитралар)
және нәруыздар шірігенде пайда болатын өнім
аммиак түрінде кездеседі.
Бұл қай элемент?

3.

Химиялық элементтердің периодтық жүйесі

4.

АЗОТ
4

5.

Жалпы сипаттама
7
14
5
2
Табиғи азот екі изотоптан тұрады:
14N — 99,635 % және 15N — 0,365 %.
Е
2
атомның сыртқы
электрондық
конфигурациясы
1
S
2s22р3
Молекулалық
формуласы

6.

Молекулалық құрамы
N
N
N
→ N
N
N +
Ковалентті полюссіз байланыс
Азот молекуласында N2 өте қысқа – 0,109 нм. Үш
байланыс молекулаға беріктік береді, оның байланыс
энергиясы үлкен – 946 кДЖ/моль. Азот молекуласы
тұрақты, өте жоғары температурада да (3000 0С)
ыдырамайды. Осындай тұрақтылығына байланысты
азоттың әрекеттесу қабілеті төмен.
6

7.

8.

№11 зертханалық тәжірибе «Азот молекуласының моделі»
Тапрсырма:
Оқушылар арнайы шариктермен және таяқшамен азот және аммиак
молекуласының шарөзекті моделін құрастыру.
Қорытынды жасау:
Азот молекуласының байланыс реті 3-ке тең. Үштік байланыстың түзілуі
салдарынан азот енжарлық танытады. Азоттың сыртқы энергетикалық қабатында
бес электрон барын және олардың үшеуі жұптаспағанын білеміз. Сол дара
электрондар үш сутек атомымен үш коваленттік байланыс түзіп аммиак NH3
молекласын құрайды. Аммиак молекуласы пирамида пішінді.
8

9.

Алынуы
ауа
1. Сұйылтылған ауаның оттегі мен азотқа бөлінуі
екеуінің қайнау температурасына негізделген.
2.
Аммоний нитритін ыдырату арқылы
O2
NH4NO2 N2 + H2O
3. Аммиактың мыс (II) оксидімен әрекеттесуі
N2
-183
2NH3 + 3CuO N2 + 3Cu + 2H2O
4. Аммиактың жануы
196
4NH3 + 3O2 2N2 + 6H2O
9

10.

Химиялық қасиеттері
Жоғары температура мен кысымда, өршіткі (катализатор) қатысында азот сутекпен тікелей
әрекеттесіп, аммиак түзеді:
N2 + 3H2 = 2NH3
Бос күйдегі азот оттекпен электр ұшқыны кезінде әрекеттеседі. Табиғатта бұл реакция
найзағай жарқылдағанда жүреді:
N2 + О2 = 2NO
Бөлме температурасында азот тотықтырғыш ретінде тек металл литиймен әрекеттеседі:
N2 + 6Li = 2Li3N
Қыздырғанда басқа металдармен де осылайша әрекеттеседі:
3Mg + N2 = Mg3N2

11.

Азоттың табиғаттағы айналымы
Атмосферадығы
азот
Нитрат NO3¯
Нитрит NO2¯
N2
Аммоний ионы NH4+
Нуклеин
қышқылдары,
белоктар

12.

Тотығу дәрежелері

13.

13

14.

14

15.

15

16.

16

17.

Үй тапсырмасы:
қ құрамы
17