Мәліметтер типтері

1.

PYTHON
Мәліметтер типтері
Арифметикалық
амалдар

2.

Cабақ жоспары:
1. Мәліметтер типтері.
2. Бүтін сандармен жұмыс.
3. Операцияларды орындау тәртібі.
4. Түрлендіру түрлері.
5. Қосымша операциялар.
6. Бақылау сұрақтары.
7. Тапсырмалар.

3.

Мәліметтер типтері
БҮТІН САН
int (мысалы: 1, 150, 500)
НАҚТЫ САН
float (мысалы: 2.5, 5.8, 100.0)
ЖОЛДАР
str (мысалы: 'hello',
ТІЗІМДЕР
list (мысалы: [5, 'hey', 10.5 ] )
СӨЗДІКТЕР
dict (мысалы: {"Hello": "Salem"} )
КОРТЕЖ
tuple (обьектілердің өзгермейтін реттілігі)
ЛОГИКАЛЫҚ
'hey',
'150' )
boolean (мысалы: true, false)

4.

Бүтін сандармен жұмыс
Біз жазған барлық алдыңғы бағдарламалар мәтіндік деректермен жұмыс істеді.
Шынында да, input () командасы мәтін жолын оқиды. Алайда, көптеген жағдайларда біз
дәл сандармен жұмыс істеуіміз керек. Python-да бүкіл деректер түрінің айнымалысын
жасау үшін айнымалы жарияланған кезде тырнақшаларды алып тастау керек. Келесі
кодты қарастырыңыз:
Мұндай бағдарламаны
орындау нәтижесінде 17 саны
шығарылады.
Есіңізде болсын: сандар
тырнақшасыз, ал жолдар
тырнақшамен белгіленеді.

5.

Сандармен негізгі операциялар жасау
Мысалы: a=10, b=3
+
ҚОСУ
print(a+b) #13
-
/
*
АЗАЙТУ БӨЛУ КӨБЕЙТУ
print(a-b) #7
print(a/b) #3.3333
print(a*b) #30

6.

Мысалы:

7.

Операцияларды
орындау тәртібі
Математикада амалдарды орындау
тәртібі бар, олар өрнекте оң жақта
жазылса да, қандай амалдарды
басқалардан
бұрын
орындау
керектігін анықтайды.
Python-да операцияларды орындау
тәртібі математика сабақтарында
оқыған
операцияларды
орындау
тәртібіне ұқсас.
Мұндай бағдарламаның нәтижесі 14 және
20 сандары болады. Num1 айнымалысы
14 санын сақтайды, өйткені бірінші қадам
көбейту, содан кейін қосу. Num2
айнымалысы 20 санын сақтайды, өйткені
жақшалар операциялардың
басымдылығын өзгертті.

8.

Түрлендіру түрлері
Жолды бүтін санға түрлендіру. Жолды
бүтін санға түрлендіру үшін Int ()
командасын қолданамыз. Келесі кодты
қарастырыңыз:
S айнымалысында деректердің жол
түрі бар. Int () қолдана отырып, біз
жолды бүтін санға түрлендірдік және
нәтижені жыл (year) деп аталатын
айнымалыға жаздық.
Біз екі бүтін санды оқып, олардың
қосындысын экранға шығаратын
бағдарлама жазамыз. Келесі код мұнда
жұмыс істемейді:
Python num1 және num2
айнымалыларында мәтін бар
деп санайды, өйткені input ()
әдетте мәтінді оқиды.

9.

Тұтас типтегі айнымалылармен жұмыс істеу керек екенін нақты көрсету үшін
келесідей жазу керек:
Есіңізде болсын: бір бүтін санды санау үшін келесі кодты жазамыз:

10.

Бүтін санды жолға түрлендіру. Бүтін санды жолға түрлендіру үшін біз str ()
пәрменін қолданамыз. Келесі кодты қарастырыңыз:
Num айнымалысында деректердің тұтас түрі бар. Str ()
пәрменін қолдана отырып, біз бүтін санды жолға түрлендірдік
және нәтижені s айнымалысына жаздық.

11.

Қосымша операциялар
Қосымша 3 операцияны қосу арқылы, біз программа жазудың 99% инструментін аламыз.
Мысалы: a=10, b=3
**
%
//
ДӘРЕЖЕ ҚАЛДЫҚ БҮТІН БӨЛУ
print(a**b) #1000
print(a%b) #1
print(a//b) #3

12.

Дәрежеге арттыру
Дәрежеге арттыру , мысалы а**n,
бұл математикадағыдай а-ның дәрежесін
n – ге дейін көбейту.
Есіңізде
болсын:
көптеген
бағдарламалау тілдерінен Python
тілінің айырмашылығы, дәрежеге
көбейтуде (^) операторы емес,
(**) операторы қолданылады.
Назар аударыңыз: дәрежеге көтеру
операторы (**) математика ережелеріне
сәйкес оң ассоциативті (өрнектің мәні
оңнан солға қарай есептеледі).
Осылайша, X ** Y ** Z өрнегі x ** (y **
z) ретінде есептеледі.
Мысалы:
Мәні
болады

13.

Бүтін бөлу
Оң сандар үшін бүтін санды бөлу
операторы нәтиженің ондық бөлігін алып
тастаудан басқа, әдеттегі бөлу сияқты
әрекет етеді.
Мысалы:
Қалдықпен бөлу
Қалдықпен бөлу операторы екі бүтін
санның бөлінуінен қалған бөлігін
қайтарады.

14.

Бақылау сұрақтары

15.

Келесі бағдарламаны орындау
нәтижесінде экранға не шығады?
30
29
25

16.

Келесі кодты орындағаннан кейін s
айнымалысының мәнін көрсетіңіз:
-50
-20
50

17.

Келесі бағдарламаны орындау
нәтижесінде экранға не шығады?
3
2
7

18.

Келесі кодты орындағаннан кейін x
айнымалысының мәнін көрсетіңіз:
35
20
-20

19.

Келесі бағдарламаны орындағаннан
кейін экранда не пайда болады?
44
а4
4а

20.

Жарайсың!

21.

Тапсырма: №1
Бүтін бөлудің нәтижесін есептеңіз.

22.

Тапсырма: №2
Бөлудің қалған бөлігін есептеңіз.

23.

Тапсырма: №3
Қашықтық метрмен
Берілген
сантиметр
бойынша
метрдің толық санын табатын
бағдарламаны жазыңыз.
Кіріс форматы
Бағдарламаға кіруге натурал сан –
сантиметр беріледі.
Шығыс форматы
Бағдарлама бір санды – метрдің
толық санын көрсетуі керек.

24.

Тапсырма: №3
Мандариндер
N оқушылар k мандариндері бірдей бөліктерге
бөледі, бөлінбейтін бөлігі себетте қалады. Әр
оқушыға қанша бүтін мандарин беріледі?
Себетте қанша бүтін мандариндер қалады?
Кіріс форматы
Бағдарламаға кіруге екі бүтін сан беріледі:
Оқушылар саны және мандариндер саны,
әрқайсысы бөлек жолда.
Шығыс форматы
Бағдарлама екі санды шығаруы керек: әр
оқушыға берілетін мандариндер саны және
себетте
қалатын
мандариндер
саны,
әрқайсысы бөлек жолда.

25.

Тапсырма: №4
Уақыт аралығын қайта есептеу
Минуттармен берілген уақыт аралығының
шамасын сағат пен минуттармен көрсетілген
шамаға қайта есептеу үшін бағдарлама
жазыңыз.
Кіріс форматы
Бағдарламаға бүтін сан беріледі-минуттар
саны.
Шығыс форматы
Бағдарлама мәтінді тапсырманың шартына
сәйкес шығаруы керек.

26.

Тапсырма: №5
Үш таңбалы сан
Оң
үш
таңбалы
санның
қосындысы мен көбейтіндісі
бағдарламаны жазыңыз.
сандарының
есептелетін
Кіріс форматы
Бағдарламаға кіру үшін оң үш таңбалы сан
беріледі.
Шығыс форматы
Бағдарлама түсіндірме мәтіні бар екі санды
шығаруы керек: сандардың қосындысы және
сандардың көбейтіндісі.

27.

Тапсырма: №6
Төрт таңбалы сан
Төрт таңбалы санның сандарын табу үшін
бағдарлама жазыңыз.
Кіріс форматы
Бағдарламаға кіруге оң төрт таңбалы бүтін сан
беріледі.
Шығыс форматы
Бағдарлама мәтінді тапсырманың шартына
сәйкес шығаруы керек.

28.

Тапсырма: №7
Үш санның қосындысы
Үш бүтін санды оқитын және олардың
қосындысын экранға шығаратын бағдарламаны
жазыңыз. Әр Сан бөлек жолда жазылады.
Кіріс форматы
Бағдарламаның кірісіне әрқайсысы бөлек
жолда үш бүтін сан беріледі.
Шығыс форматы
Бағдарлама енгізілген сандардың қосындысын
көрсетуі керек.

29.

Тапсырма: №8
Куб
Кубтың көлемін және оның толық бетінің
ауданын
есептейтін
бағдарламаны
енгізілген жиек ұзындығының мәніне
жазыңыз.
Текшенің көлемін және толық бетінің
ауданын формулалар бойынша есептеуге
болады:

30.

Тапсырма: №9
Сатып алу құны
Монитордан, жүйелік блоктан, пернетақтадан және
тінтуірден тұратын үш компьютердің құнын есептейтін
бағдарламаны жазыңыз.
Кіріс форматы
Бағдарламаның кірісіне әрқайсысы бөлек жолда төрт
бүтін сан беріледі. Бірінші жолда-монитордың құны,
екінші жолда — жүйелік блоктың құны, үшінші жолда —
пернетақтаның құны және төртінші жолда — тінтуірдің
құны.
Шығыс форматы
Бағдарлама бір санды көрсетуі керек – сатып алу құны (үш
компьютер).

31.

Тапсырма: №10
Арифметикалық амалдар
Пернетақтадан енгізілген екі бүтін санның
қосындысын,
айырмашылығын
және
көбейтіндісін есептейтін бағдарламаны
жазыңыз.
Кіріс форматы
Бағдарламаның кірісіне әрқайсысы бөлек
жолда екі бүтін сан беріледі.
Шығыс форматы
Бағдарлама
енгізілген
сандардың
қосындысын,
айырмашылығын
және
көбейтіндісін, әрқайсысын бөлек жолға
шығаруы керек.

32.

Назарларыңызға
рахмет!