Анатомия негіздері. Тыныс алу жүйесі

1.

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Медицина факультеті
БӨЖ
Тобы:ЖМ-212
Пәні:Анатомия негіздері
Орындаған:Мирзахматов А
Тексерген: Байтұрсынов Ж
*Түркістан 2023

2.

Тақырыбы:
Тыныс алу жүйесі

3.

Тыныс алу жүйесі SYSTEMA RESPIRATORIUM немесе тыныс алу апараты,
APPARATUS RESPIRATORIUS организмді оттегімен қамтамасыз етіп, көмір
қышқыл газын сыртқа шығарушы мүшелер тобы.
Топографиялық орналасуына қарай: тыныс алу жолдары мен тыныс алу
қызметін реттеуші өкпеден және жоғарғы төменгі бөліктерден тұрады.
• Тыныс алу жүйесінің жоғарғы бөлігі: мұрын қуысынан , жұтқыншақтың
мұрындық және ауыздық бөліктерінен тұрады.
• Тыныс алу жүйесінің төменгі бөлігі: көиекейден, кеңірдек пен бронхтардан
және өкпенің терең қабатында орналасқан бронхиалды тармақтар мен
көпершекті тармақтардан тұрады.
• Тыныс алу жолдары тыныс алу кезінде оттегімен көмір қышқыл газын
бойынан еркін өткізу үшін , қабырғалары шеміршектік және сүйектік
тіндерден тұрады.
• Тыныс алу жолдарының ішкі немесе қуысқа қараған беті кірпікшелі
эпителимен көмкерілген . Тыныс алу жолдары арқылы өтетін ауа шаң
тозаңнан тазартылып, жылынып, ылғалданып өкпеге қарай бағыт алады .

4.

Сыртқы мұрын
Мұрын аймағы REGIO NASALIS топографиялық орналасуына қарай:
Сыртқы мұрыннан және мұрын қуысынан тұрады.
Сыртқы мұрын NASUS EXTERNUS (грекше-RHIS RHINOS) мұрын түбірінен , қырынан
ұшынан және танауынан тұрады. Мұрын түбірі RADIX NASI ол беттің жоғарғы
бөлігінде орналасқан мағдай сүйегінен және мұрын-маңдай шұғқыры арқылы
шектелген. Бүйір қабырғасы орталық бөлігінде бірігіп , мұрын қырын DORSUM NASI
төменгі латериалды бөлігі мұрын қанатын ALAE NASI құрайды. Сыртқы мұрынның
қабырғалары сүйекті және шеміршектік бөліктен тұрады.
• Сүйекті бөлігі : мұрын сүйегінен OS NASALE және жоғарғы жақсүйектің
маңдайлық өсіндісінен PROCESSUS FRONTALIS MAXILLAE тұрады.
• Шеміршектік бөлігі дәнекер тіндер арқылы өзара байланысқан бірнеше
шеміршектерден тұрады.
-Мұрынның латериалды шеміршегі CARTILA NASI LATERALIS сыртқы пішіні ұшбұрыш
тәрізді, мұрын сүйегінен төмен орналасып мұрынның бүйір қабырғасын құраушы
жұп шеміршектен тұрады. Шеміршектің алдыңғы бөлігі өзара бірігіп , мүрынның
қырын құрап, төменгі қыры қанаттың үлкен шеміршегімен байланысқан.

5.

Тыныс
алу
жүйесі
SYSTEMAжалпы
RESPIRATORIUM
немесе тыныс алу апараты,
Тыныс
алу
жүйесінің
сипаттамасы:
APPARATUS RESPIRATORIUS организмді оттегімен қамтамасыз етіп, көмір
қышқыл газын сыртқа шығарушы мүшелер тобы.
Топографиялық орналасуына қарай: тыныс алу жолдары мен тыныс алу
қызметін реттеуші өкпеден және жоғарғы төменгі бөліктерден
тұрады.
• Тыныс алу жүйесінің жоғарғы бөлігі: мұрын қуысынан ,
жұтқыншақтың мұрындық және ауыздық бөліктерінен тұрады.
• Тыныс алу жүйесінің төменгі бөлігі: көиекейден, кеңірдек пен
бронхтардан және өкпенің терең қабатында орналасқан бронхиалды
тармақтар мен көпершекті тармақтардан тұрады.
• Тыныс алу жолдары тыныс алу кезінде оттегімен көмір қышқыл газын
бойынан еркін өткізу үшін , қабырғалары шеміршектік және сүйектік
тіндерден тұрады.
• Тыныс алу жолдарының ішкі немесе қуысқа қараған беті кірпікшелі
эпителимен көмкерілген . Тыныс алу жолдары арқылы өтетін ауа шаң
тозаңнан тазартылып, жылынып, ылғалданып өкпеге қарай бағыт
алады .
5

6.

6
Добавить
нижний
колонтитул

7.

МҰРЫН ҚУЫСЫ
Мұрын қуысы CAVUM NASI сыртқы мұрын мен бет сүйектерімен шектелген. Мұрын қуысы кіреберіс
бөлігі VESTIBULUM NASI және меншікті мұрын қуысына CAVUM NASI PROPRIUM бөлінеді.
Мұрын қуысы кіреберісі VESTIBULUM NASI меншікті мұрын қуысынан мұрын қуысының босағасы
LIMEN NASI арқылы шектелген. Мұрын қуысы кіреберісінде май бездері мен тері бездері шаштар
немесе вибристер көптеп орналасқан . Меншікті мұрын қуысының CAVUM NASI PROPRIUM
қабырғалары сыртқы мұрын мен бет сүйектерінен тұрады. Мұрын қуысының: жоғарғы төменгі
латералды және аралық қабырғалары ажыратылады.
• Жоғарғы қабырғасы – сырқы мұрынның латериалды шеміршегінен CARTILAGO NASI LATERALIS
мұрын сүйегінен торлы сүйектің торлы табағынан LAMINA CRIBROSA және сына тәрізді сүйек
денесінен CORPUS OSSIS SPHENOIDALIS тұрады.
• Төменгі қабырғасы – қаты таңдай PALATUM DURUM мен жұмсақ таңдайдан PALATUM MOLLE
тұрады.
• Бүйір қабырғасы: сыртқы мұрынның латериалды шеміршегінен жоғарғы жақсүйектің мұрын
бетінен FACIES NASALIS MAXILLAE таңдай сүйектің перпендикулярлы табағының мұрын бетінен
LAMINA PERPINDICULARIS торлы лабиринтің мұрын бетінен FACIES NASALIS LABYRINTHI ETHMOIDALIS
көзжас сүйегінен OS LACRIMALE және төменгі мұрын қалқанынан CONCHA NASALIS INFERIOR
тұрады.Мұрын қуысының бүйір қабырғасындағы 3 мұрын қалқанының орталығында : жоғарғы,
ортанғы және төменгі мұрын жолдары және мұрын жанындағы қайнаулардың мұрын қуысымен
жалғасатын тесіктері орналасқан .

8.

1. Жоғарғы мұрын жолы MEATUS NASIS SUPERIOR ортанғы және төменгі қалқандарының аралығында орналасқан
.Бұл мұрын жолы сына тәрізді сүйек қайнауы SINUS SPHENOIDALIS мен артқы торлы ұяшықпен CELLULAE
ETHMOIDALIS POSTERIOR байланысқан
2. Ортанғы мұрын жолы- ортанғы және төменгі мұрын қалқандарының аралағында MEATUS NASI MEDIUS
орналасқан. Бұл мұрын жолы маңдай қайнауы SINUS FRONTALIS мен жоғарғы жақсүйек қайнауымен SINUS
MAXILLARIS және алдынғы ортанғы торлы ұяшықтармен CELLULAE ETHMOIDALIS ANTERIOR ET MEDIUS
байланысқан .
3. Төменгі мұрын жолы MEATUS NASI INFERIOR –ол төменгі мұрын қалқаны мен таңдайдың аралығында
орналасқан . Бұл мұрын жолына мұрын көз жас өзегі CONALIS NASOLACRIMALIS ашылады және күрек тіс өзегі
CONALIS LINCISIVUS арқылы ауыз қуысымен байланысады.
Мұрын қуысының аралық қабырғасы : желбезек VOMER мен мұрын қуысының аралық шеміршегінен
CARTILAGO SEPTI NASI тұрады. Мұрын қуысының шырышты қабығы TUNICA MUCOSA кірпікшелі эпителимен
көмкерілген , терең қабатында шырышты бездермен қатар күрделі ұяшықты шырыш -сірлі бездер көптеп
орналасқан . Сонымен қатар шырышты қабықтың астында төменгі және ортанғы мұрын жолдарының тұсында
ауаны жылытуға арналған қалқандардың үнгірлі веноздық өрімдері PLEXUS CAVERNOSI CONCHARUM
орналасқан. Шырышты қабық топографиялық орналасуына және атқаратын қызметіне қарай : мұрын
қуысының жоғарғы мұрын жолының маңында орналасқан иіс сезу аймағына REGIO OLFACTORIA және ортанғы
төменгі мұрын жолының маңында орналасқан тыныс алу аймағына REGIO RESPIRATORIA бөлінеді. Мұрын
қуысы арқылы күрделі сараптан өткен ауа хоан тесігі одан әрі жұтқыншақ арқылы көмейге бағыта алады.
8
Добавить
нижний
колонтитул

9.

Көмейдің топографиясы:
Көмей, larynx, мойыннын алдынғы аймағынын ортанғы белiгiнде, ересек адамдарда
4-6 мойын омырткалар аралығында орналаскан. Көмей жоғарыда тіласты сүйегімен жарғақтар, байламдар және бұлшықеттер аркылы, теменде кеңірдекпен дөңгелек байламдар аркылы байланыскан. Алдынғы беті
мойыннын тiласты сүйегінен төмен орналасқан бұлшықеттермен (mm. sternohyoidei,
thyrohyoidei, omohyoidei) және қалқанша безбен, бүйір беті мойынның ipi артерия, вена
тамырларымен, кезбе нервпен, n. vagus шектелген. Арткы бетi жұтқыншактын кемейлік
9

10.

Қалқанша шеміршегі, А-алдыңғы көрінісі,Б-артқы
көрінісі
10
Добавить
нижний
колонтитул

11.

1. Ауыз омыртка (атлант)
1. Atlas
2. Бiлiктiк омыртка
2. Axis
3. II-VII мойын омырткалары 3. Vertebrae cervicales
4. Теменгi жаксуйек
II-VII
5. Тіласты суйек
4. Mandibula
6. Калканша шеміршегі
5. Os hyoideum
7. Ожаутарiздi шеміршек
6. Cartilago thyroidea
8. Жүзiктәрiздi шеміршек 7. Cartilago
9. Кемей какпашыгы
arytenoidea
10. Кенiрдек шеміршектерi 8. Cartilago cricoidea
11. Кабырга
9. Epiglottis
12. Тес сабы
10. Cartilagines
trachealis
11. Costa
12. Manubnum sterni
Мойын iшiндегi көмейдiн орналасуы
(бүйір-қиғаш көрiнiсi) (сызба)
11
Добавить
нижний
колонтитул

12.

Көмей шеміршектері сырткы пішініне, аткаратын қызметiне карай жұп және так гиалин
немесе эластикалык шеміршектерден тұрады.
-Қалқанша шеміршек, cartilago thyroidea,көмейдің басқа шеміршектерінің сыртын
калқантәрізді қоршап орналасуына байланысты,қалқанша шеміршек деп аталуы сол себептi.
Қалқанша шеміршегі төртбұрышты, жалпақ,жұп табақшадан, laminae, тұрады
- Жүзіктәрізді шеміршек, cartilago cricoidea,сыртқы пішіні жүзікке ұқсап орналаскан так
гиалин шеміршектен тұрады. Бұл шеміршек алға карап орналаскан доғасынан, arcus cartilaginis
cricoideae, және артында төртбұрыштәрiздi орналаскан табакшадан,lamina cartilaginis
cricoideae, тұрады.
-Ожаутәрізді шеміршек, cartilago arytenoidea, сыртқы пішіні үшжақты пирамидатәрізді келген
жұп гиалин шеміршегінен тұрады. Бұл шеміршектің жоғарғы және медиалді орналаскан ұшы,
арех cartilaginis arytenoideae,төменде негiзi, basis cartilaginis arytenoideae, алдынғы медиалді
бетi, facies medialis, ойыстау келген арткы бетi, facies posterior, ажыратылады.
Мүйізтәрізді шеміршек, cartilago corniculata, сыртқы пішіні мүйіз тәрізденіп,ожаутәрiздi
шеміршектің ұшында орналас кан жұп эластикалық шеміршектен тұрады

13.

Көмей бұлшыкеттері.
Көмей бұлшыкеттерi, musculi laryngis, аткаратын қызметiне карай: дауыс санылауын
кеңейтетін, тарылтатын және дауыс байламын керетін бұлшықеттерге бөлінеді.
Дауыс саңылауын кеңейтетін бұлшықеттер.
1.Артқы жүзікожау тәрізді бұлшыкеті,m. cricoarytenoideus posterior. Бұлшықет жүзіктәрізді
шеміршек табакшасының арткы бетінен басталып, латералді және жоғары өтіп, ожаутәрізді
шеміршектің бұлшыкеттік есiндiсiне,processus muscularis, бекиді.
Қызметі: жиырылған кезде ожаутәрізді шеміршектің бұлшыкеттік өсінді, processus muscularis,
артка және медиалдi бұрылып, дауыс есiндi, processus vocalis, латералді бұрылып, дауыс
санылауын кеңейтеді.
2. Қалқаншакөмей какпашығы бұлшыкетi, m. thyroepiglotticus, ол калканша-көмей
какпашығы байла- мының, lig thyroepiglotticum, бүйір капталында орналаскан. Бұлшықет
қалқанша шеміршектің ішкі бетінен басталып, көмей какпашығынын бүйір капталына барып
бекиді.
Қызметі: көмейдiң кiретiн тесігін кеңейтіп ашу.
Добавить
13
нижний
колонтитул

14.

Дауыс санылауын тарылтатын бұлшыкеттер.
1.Латералді жүзікожаутәрізді бұлшыкеті, m. cricoarytenoideus lateralis. Ол
жүзіктәрізді шеміршектің доғасынан басталып, жоғары және артқа қарай өтіп, ожаутәрізді
шеміршектің бұлшықеттік өсіндісіне,processus muscularis, барып бекиді.
Қызметі: Бұлшықеттік өсіндіні алға және төмен тартып, дауыстық өсіндіні ішке карай бұрып,
дауыс санылауын тарылтады.
2. Калқаншаожаутәрiздi бұлшыкеті, м.thyroarytenoideus, калканша шеміршектің ішкі
бетінен басталып, жоғары және артқа қарай бағыт алып, кіреберіс қатпарының, plica vestibularis,
терең кабаты аркылы өтіп, ожаутәрізді шеміршектің бұлшықеттік өсіндісіне барып бекиді.
Қызметі: жиырылған кезде ожаутәрізді шеміршектің бұлшыкеттік өсiндiсi, processus muscularis,
алға қарай жылжып, дауыстық өсінділері бір-біріне жақындап, дауыс саңылауының жарғақтық
бөлігі тарылады.
14

15.

3. Көлденен ожаутәрізді бұлшыкеті, м.arytenoideus transversus, так бұлшық ет. Бұлшыкет
он және сол жак ожаутәрізді шеміршегінің артқы бетінде көлденең орналаскан.
Қызметі: дауыс санылауының шеміршектік бөлігін тарылту.
4. Қиғаш ожаутәрізді бұлшықеті, м.arytenoideus obliguus, ол жоғарыда айтылған
бұлшықеттің бетінде беткей қиғаш бағытта киылысып орналасқан жұп бұлшықеттен тұрады.
Бұлшыкет ожау-көмей какпашығы катпарының, plica aryepiglottica терең қабаты арқылы өтіп,
ожау-көмей какпашығы бұлшыкетіне, m. aryepiglotticus жалғасады.
Қызметі: дауыс саңылауын тарылтып, көмей кiрiсiн aditus laryngis, тарылтып, көмей
қақпашағын төмен тартады.
15

16.

Дауыс байламын керетін бұлшықеттер.
1.Жүзікқалқанша бұлшықеті,cricothyroideus, жүзіктәрізді шеміршектің доғасынан
басталып, жоғары және артқа қарай өтіп, тік бөлігі, pars recta, калканша шеміршектің
табашасының төменгі жиегіне барып бекiсе, қиғаш бөлiгi, pars obligua, шеміршектің
төменгі мүйізіне барып бекиді.
Қызметі: жиырылған кезде қалқанша шеміршекті алға қарай тартып, дауыс байламын,
lig. vocalis,
керіп, ожаутәрізді шеміршектің дауыстық өсіндісі мен калканша шеміршектің аралығын
алшақтатады.
2. Дауыс бұлшыкетi, m. vocalis, немесе ішкі қалқаншаожаутәрізді
бұлшықеті, m. thyroarytenoideus internus BNA. Бұлшықет көмейдің дауыс
қатпарының, plica vocalis,терен кабатында орналасқан. Ол қалқаншатшеміршек
бұрышының төменгі бөлігінің ішкі бетiнен басталып, горизонталді артқа қарай өтіп,
ожаутәрізді шеміршектің дауыстық өсіндінің, processus vocalis, латералді қапталына және
дауыс байламына, lig. vocale, бекиді.
Қызметі:
дауыс байламын керу.
16
Добавить
нижний
колонтитул

17.

Көмей куысы.
Көмей куысы, cavum laryngis, көмей кiрiсi тесiгiнен, aditus laryngis, басталады. Кемей
кірісінің алдынғы кабыргасы: көмей какпашығының жиегiмен, артқы қабырғасы: ожаутәрізді
шеміршектің ұшы және ожауаралық катпармен, plica interarytenoidea бүйір қабырғасы:
ожаукөмей какпашығы катпарымен,plica aryepiglottica, шектеледi.
- Кеңдеу келген жоғарғы бөлігі көмей кіреберісі, vestibulum laryngis. Ол көмей
кiрiсiнен, көмей
куысының бүйiр капталында орналаскан кіреберіс катпарына, plica vestibularis, дейiнгi
аралыкта орналасқан.
- Көмей куысының ортангы тарлау келген бөлігі нің құрылысы күрделі. Себебі,
мұнда
меншікті дауыс аппараты, glottis, орналаскан.Көмейдiн бұл бөлігі көмейдің кіреберіс бөлігі,
vestibulum laryngis, мен төменгі бөлігінің,cavum infraglotticum, бүйір қапталында жұпталып
орналасқан.
Көмейдің төменгі кендеу келген бөлігі,cavum infraglotticum жіңішкеріп, кеңірдекке
жалғасады
.
17

18.

Кеңірдек
Кеңірдек, trachea, iшi куыс, ауаны өкпеге өткізіп, ұзындығы орташа есеппен 9-11
см,көлденеңі 15-18 мм-дей түтік тәрізді мүше. Ол көмейдiн тiкелей жалгасы, 6 мойын
омыртканың төменгі жиегінен басталып, 4 кеуде омыртканың тұсында айырылып, bifurcatio
tracheae, оң және сол басты бронхтарға бөлiнедi.
Кеңірдектін топографиясы.
Кеңірдек топографиялык орналасуына карай мойындык және кеуделік бөліктерге бөлінеді.
Кеңірдектің мойындық бөлігінің, pars cervicalis, алдыңғы бетi калканша безбен, glandulae
thyroidea, және тiласты сүйегінен төмен орналасқан бұлшықеттермен,арткы беті өңешпен,
esophagus, шектелген.
Кеңірдектің кеуделік бөлігінің, pars thoracica, алдыңғы беті колка доғасымен, arcus aortae,
айырша безбен, thymus, арткы беті өңештің кеуделік бөлiгiмен, бүйiр капталы оң және сол
көкірекаралык өкпекаппен шектеледі.
18
Добавить
нижний
колонтитул

19.

Кеңірдектің кұрылысы.
Кеңірдектің қабырғасы талшықты
дәнекер тiндi сакиналы байламдар,
ligg. annularia,аркылы өзара
байланыскан 16-20-дай жартылай
сакиналы шеміршектерден тұрады.
Кеңірдек шеміршектерінің артқы беті
жалпақтау келген жарғақтар, paries
membranaceus, аркылы
байланыскан. Кеңірдек жарғағының
терен кабаты дәнекер тіннен және
бойлык және көлденен орналасқан
бір-ыңғай салалы бұлшықет талшықтарынан тұрады. Кеңірдектің
ішкі беті,шырышты қабық шырышты
бездер, gll.tracheales, мен лимфа
түйіндеріне өте бай,кірпікшелі
эпителиймен қапталған. Сыртқы беті
19
дәнекер
тінмен, tunica adventitia
көмкерiлген.

20.

Бронхтар
Кеңірдектің кеуделік бөлігі 5-ші кеуде омыртканың жоғарғы жиегiнiң тұсында он және сол
басты бронхтарга, bronchi principales,бөлінеді.
Он басты бронх, bronchus principalis dexter, кеңірдектің тікелей жалғасы
болгандыктан,тіктеу, өту жолы кең және кыска, 6-8 жартылай сакиналы шеміршектерден
тұрады. Оң басты бронхтың ұзындығы шамамен 3 см-дей.
Сол басты бронх, bronchus principalis sinister, оң басты бронхыға қарағанда бұрыш
құрап,ұзындау және жіңішкелеу келіп, 9-12 сакиналы шеміршектерден тұрады.
Оң басты бронх доғатәрізді иіліп, жоғарғы куыс венага, v. cava superior, бағытталған сынар
венамен, v. azygos шектесіп, сол басты бронхтың жоғарғы беті колқа доғасымен,arcus aortae,
беттесіп орналасқан. Шырышты қабығы сұрғылт түсті, кеңірдектің бөлінген ішкі бетінде еркiн
козғалатын қыры (шоқысы), carina болады.
20

21.

Өкпе
Өкпе, pulmo (грекше - pneumon), тыныс алу жүйесінің негізгі мүшесі. Ол кеуде куысында,
cavum thoracis, өкпеқаптың iшiнде, pleura pulmonalis, орналасқан жұп мүше. Өкпенің сырткы
пішіні кесілген конустәрізді, екі өкпенің өкпе ұшы, apex pulmonis, және өкпе негiзi, basis
pulmonis, ажыратылады.
Өкпе ұшы, арех pulmonis, алдынан қарағанда: 1-кабырғадан 3-4 см, немесе бұғана
сүйегінен 2-3 см жоғары орналасады, артқы бетінен қарағанда, ол 7-мойын омыртқаның
көлденең өсіндісіне
тұспалас орналасады.
Өкпе негізі, basis pulmonis, жалпак, көкетпен беттесіп орналасқан. Екі өкпенің
дөңестеу келген кабыргалык бетi, facies costalis, ойыстау келген төменгi көкеттік беті, facies
diaphragmatica, және
көкірекаралык бетi, facies mediastinalis ажыратылады. Сонымен қатар, екі өкпе беттерінің бірбірімен өзара беттескен жерінде өткірлеу келген алдыңғы жиегi, margo anterior,төменгі жиегi,
margo inferior, доғалдау келіп,вертикалді орналаскан артқы жиегi, margo posterior,
Добавить
ажыратылады.
21
нижний
колонтитул

22.

Екі өкпенің көкірекаралык бетінің ортангы бөлiгiнде өкпенің какпасы, hilus pulmonis,
орналаскан. Өкпе какпасы аркылы өкпенiн терен кабатына өкпенiн басты бронхтары,
bronchi principalis, мен өкпе артериялары, aa. pulmonales dextra et sinistra, және өкпе
нервтерi өтiп, өкпе какпасынан керi бағытта өкпе веналары мен лимфа тамырлары
шығады. Өкпе какпасы аркылы өтетiн анатомиялық құрылымдар жиынтығы өкпе
түбірі,radix pulmonis, деп аталады.
Он өкпе какпасы, hilus pulmonis dextra, сол өкпе какпасына қарағанда қысқа және
көлемдi.
Ол V -кеуде омырткасы мен II -кабырғаның аралығында орналаскан. Оң өкпе какпасында,
жоғарыда о басты бронх, bronchus principalis dextra, онын астында өкпе артериясы, а.
pulmonalis, одан төменірек өкпе веналары vv. pulmonales, орналасқан.
Сол екпе какпасынын, hilus pulmonis sinistra, жоғарғы жағында екпе артериясы,a.
pulmonalis, төменірек сол басты бронх,bronchus principalis sinistra, одан төменірек өкпе
веналары, vv.pulmonales, орналаскан.
22
Добавить
нижний
колонтитул

23.

Өкпенің топографиясы.
Өкпенің ұшы, арex pulmonis,
алдынан қара-ганда бугана сүйегінен
2 см, бiрiншi кабырғадан 2-3 см
жоғары орналасса, арткы жағы VIIмойын омыртқаның көлденең
өсіндісіне тұспалас орналасқан.
23
Добавить
нижний
колонтитул

24.

Өкпекап.
Өкпенің сыртқы бетін жауып орналаскан тұйык сірлі кабык, өкпеқап, pleura, деп аталынады.
Топографиялык орналасуына карай, кабырғалык немесе париеталдi өкпеқап, pleura parietalis,
және мүшелік немесе висцералді өкпекапка, pleura visceralis,бөлінеді.
- Висцералдi өкпекап, pleura visceralis, өкпе паренхимасынын сырткы бетiн тыгыз жауып
орналаскандыктан, висцералдi немесе өкпелік өкпекап, pleura pulmonalis, деп аталады. Бул
сiрлi кабык өкпенің паренхиматозды кабығын жауып орналаскандығы соншалыкты, бір-бірінен
айыру киынға соғады. Сонымен катар, висцералді өкпекап өкпенің төменгі жиектерінде
құйғыштәрiздi өсіндiлердi құрап, өкпе какпасының төменгі капталының тұсында буктелiп,
вертикалдi бағытта көкетке өтіп, өкпелік байламды, lig.pulmonalis құрап, париеталді
өкпекапка, pleura parietalis, жалғасады.
- Париеталді өкпекап, pleura parietalis, ол өкпенiн сiрлi кабығының сырткы табакшасы
болып саналады. Париеталді өкпекаптың сырткы бетi, кеуде куысы қабырғаларының ішкі бетін
жауып орналаскан, тұйық ішкі кеуделік шандырмен, fascia endothoracica, тығыз байланысып,
өкпекап куысына қараған беті сірлі сұйыктыкты белетiн мезотелий
жасушаларымен
Добавить
24
нижний
көмкерілген.
колонтитул

25.

Өкпекап куысы.
Өкпекаптын париеталдi және висцералді бөліктерінің аралығындағы саңылау
өкпеқап куысы cavum pleuralis, деп аталады. Өкпекап куысының аралығында
қалыпты жағдайда,кимылсыз кезде 1-2 мл шамасындай сiрлi сұйықтық
байқалады. Тыныс алу кезiнде суйыктык екпенiн сiрлi кабык аралығындағы
уйкелiстi жеңілдету қызметін атқарады. Сонымен катар, кеуде куысының
қабырғаларын
кеңейтуші, инспираторлык күш пен өкпенің талшықты тінінің әсерінен өкпекап
кабыктарының бір- біріне беттесуiн камтамасыз етіп, өкпекап куысында терiс
қысымның пайда болуына байланысты өкпенің тыныс алу кезінде еркiн
жазылып, еркiн козгалуына ыкпал етеді.
25
Добавить
нижний
колонтитул

26.

.
Өкпекаптың шекарасы.
Өкпекап бауырмен тұспалас орналасуына байланысты асимметриялдык жағдайда,
Оң өкпеқап сол өкпекапка караганда жалпак және кыска. Өкпекаптың алдынғы, арткы
және төменгі жиектерi бiркелкі орналаспаған.
- Екi өкпекаптын жиегі, кабыргалык екпекаппен шекарасы бiрдей омыртка баганасынын бойында
сәйкес келiп, өкпекаптың күмбезi, cupula pleurae, мен ХII-кабырға басының аралығында бойлык
орналаскан.
- Өкпекаптың алдынғы жиегі оң және сол жағында бірдей, өкпенің ұшынан, арех pulmonis, төмен
медиалді бағытта етіп, төс-бұғана буынының, articulato sternoclavicularis, арткы бетіне өтеді.
Одан әрi параллель бакытта 11-кабырғадан IY қабырғаға дейiн параллель төмен өтеді.
- Оң өкпекаптын алдынгы жиегі, төс-бұғана буынынын арткы бетінің тұсынан, алдынғы орталык
сызықтың, linea mediana anterior, оң капталынын бойымен тік бағытта төс сүйегінің тұтқасы мен
денесiнiң аралыгына дейiн өтеді. Одан әрі, төмен тік бағытта VI-VII-қабырғалардан немесе төс
сүйегінің семсертәрізді өсiндiнен, processus xiphoideus,төмен оң жакка өтіп, оң өкпекаптың
Добавить
төменгі
жиегiне жалғасады.
26
нижний
колонтитул

27.

(Өкпеқап)
27
Добавить
нижний
колонтитул

28.

Көкірекаралық.
Көкірекаралык, mediastinum, екі өкпекап аралығында орналаскан мүшелер
жиынтығы.
28
Добавить
нижний
колонтитул

29.

29
Добавить
нижний
колонтитул