Taqriz matni va uning tuzilishi

1.

MAVZU: Taqriz matni va uning
tuzilishi.
Reja:
1. Taqriz haqida umumiy tushuncha.
2.Taqriz
va
uning
turlari.
3.Taqrizga qo‘yiladigan talablar.
Farg‘ona-2023

2.

1-topshiriq: “ATAMANI TOP”.
1. Axborot2. Matn3. Bob4. Paragraf5. Abzas6. Konspekt7. Annotatsiya8. Referat9. Esse10. Loyiha-
11. Tezis12. Publitsistika13. Stilistika14. Insho15.Doklad-
2

3.

ILMIY USLUB
Sof ilmiy
uslub
• Ma’lum soha
vakillarigagina tushunarli
• Maxsus terminlar
• Keng jamoatchilikka
Ilmiytushunarli
izoh beriladi,
ommabop • Terminlarga
obrazlilikdan foydalanadi
uslub

4.

ILMIY USLUBNING O‘ZIGA XOS
XUSUSIYATLARI:
ANIQLIK;
LOGIK IZCHILLIK ;
QISQALIK ;
TUSHUNARLILIK;
TERMINLARDAN FOYDALANISH.

5.

TAQRIZ
(arabcha
- ijobiy
baho)
Taqriz - bu bаdiiy, ilmiy,
mеtоdik vа bоshqа аsаrlаrgа
tanqidiy nuqtayi nazardan
bеriladigаn yozma, umumiy
bаhоdir. Taqrizdа аsаr tаnqidiy
tаhlil еtilаdi, shu nuqtаyi
nаzаrdаn bаhоlаnаdi.
Аsаrning yutuqlаri hаm,
nuqsоnlаri
hаm
birdek
ko‘rsаtilаdi.
5

6.

ASARGA
UMUMIY BAHO
BERISH
ASARNING
YUTUQLARINI
TA’KIDLASH
TAQRIZ
YOZISHDAN
MAQSAD:
MURAKKAB
NARSANI
SODDALASHTIRISHDIR
ASARNING
KAMCHILIKLARINI
ANIQ KO‘RSATISH
TUSHUNARSIZ
NARSANI
TUSHUNTIRISH
6

7.

TAQRIZGA
NAMUNALAR:
7

8.

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Farg‘ona filiali Dasturiy injiniring va raqamli iqtisodiyot fakulteti “O‘zbek tili va
gumanitar fanlar” kafedrasi assistenti M.Husaynovaning Akademik yozuv fanidan
tayyorlagan uslubiy ko‘rsatmasiga
TAQRIZ
TATU Farg‘ona filiali “O‘zbek tili va gumanitar fanlar” kafedrasi o‘qituvchilari
M.Husaynovaning Akademik yozuv fanidan tayyorlagan uslubiy ko‘rsatmasi 1-kurs
kunduzgi, masofaviy va sirtqi ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun mustaqil ta’lim mavzulari
va unga mos namunalar to‘plamidan iborat. Ko‘rsatma akademik yozuv fanini
o‘rganuvchilar uchun o‘z bilim va ko‘nikmalarini yanada rivojlantirishiga xizmat qiladi.
Uslubiy ko‘rsatma berilgan mavzu bo‘yicha rasmiy axborot tayyorlash, publitsistik va
ilmiy maqola tayyorlash, referat yozish, esse yozish, tezis va taqriz yozish mavzularini o‘z
ichiga oladi. Qoidalar va mashqlar talabalarning ona tili bo‘yicha bilim darajalariga muvofiq
tanlangan. Grammatik bilimlarini rivojlantirishga qaratilganligi bilan ko‘rsatma bunday
yo‘nalishlarda dars o‘tuvchi akademik yozuv fani o‘qituvchilari uchun metodik jihatdan
muhim manba bo‘lib xizmat qiladi.

9.

Talabalar uslubiy ko‘rsatmada berilgan mustaqil ta’lim mavzularini yanada
yaxshi tushunishlari uchun namunalar ham keltirilgan. Mavzular ketma-ketligi
talabalarni mavzularni oson o‘zlashtirishiga qaratilgan bo‘lib, darslar davomida
egallangan bilimlarni amalda mustaqil ravishda bajarishlari bilan o‘z bilimlarini
mustahkamlab boradilar. Yuqoridagi fikr-mulohazalarni hisobga olib TATU
Farg‘ona filiali “O‘zbek tili va gumanitar fanlar” kafedrasi o‘qituvchilari
M.Husaynova tomonidan tayyorlangan mustaqil ta’lim maashg‘ulotlarini bajarish
uchun mo‘ljallangan uslubiy ko‘rsatmasini nashrga tavsiya etaman.
FarDU f.f.n., dotsent H.Dusmatov
Imzo
_______________
sana
9

10.

FarDU Sirtqi bo‘lim Ijtimoiy-gumanitar fanlar kafedrasi o‘qituvchisi Azizbek
Vosiljonovning 1 –bosqich 616-22-guruh talabalari uchun Akademik yozuv-2 fanidan
“TEZIS matni” mavzusi bo‘yicha
OCHIQ DARS TAQRIZI
Farg‘ona shahri
2023-yil 14-aprel
Amaliy mashg‘ulot darsi Toshket Axborot texnologiyalari universiteti Farg‘ona filiali
Kompyuter injuringi fakulteti kompyuter injiniringi yo‘nalishi (kunduzgi)1–bosqich 616-22
guruh talabalari uchun “Tezis matni” mavzusida, kafedradan taklif etilgan mutaxassislar va
barcha shu mavzuga qiziquvchi professor-o‘qituvchilar ishtirokida bo‘lib o‘tdi. Kafedraning
katta o‘qituvchilari va assistentlari ishtirok etdilar.
Darsda 23 nafar talabadan barcha talabalar ishtirok etdi. Amaliy mashg‘ulot o‘tish xonasi
asosiy bino 2-qavat 206a auditoriyada tashkillangan.
Mavzu namunaviy va ishchi dasturi va kalendar rejaga mosligi aniqlandi.
Darsning boshlanishi. O‘qituvchi talabalarga amaliy mashg‘ulotda mavzu bo‘yicha
metodik ko‘rsatma, tarqatma materiallar sifatida avvaldan tarqatildi.
O‘qituvchi talabalar bilan salomlashdi. Xonada maxsus videoproyektor va kompyuterlar
yo‘qligi sababli o‘qituvchi o‘zining shaxsiy kompyuteridan foydalanib mavzu rejasini ekranda
ko‘rsatdi va og‘zaki shaklda talabalarga tushuntirdi.
Darsning borishi. O‘qituvchi dars mavzusini talabalarga tushuntirishdan va mavzuga
10
oid fikrlarni tinglashdan boshladi. Tezis o‘zi nima va taqriz yozish tartibini ham tushuntirib
berdi.

11.

Darsning yakuni:
O‘qituvchi BBB diagrammasidan foydalangan holda taqriz matni va tarkibiy
qismlarini tushuntirgan holda mavzuni mustahkamladi. Talabalarga uy vazifasi sifatida
taqriz yozib kelish kerakligi tushuntirildi.
Xulosa.
O‘qituvchi dars mavzusini yaxshi tushuntirib berdi. Ammo, dars jarayonida bir
qancha kamchiliklar ham kuzatildi. Elektron qurilmalardan unumli foydalanmaganligi
talabalarning dars jarayonidagi ishtirokiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Darsni yangi mavzuni
tushuntirishdan boshlaganligi sababli, o‘tilgan mavzuni mustahkamlashga deyarli e’tibor
qaratilmadi. O‘tilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida ko‘rgazmali qurollardan
foydalanilsa, maqsadga muvofiq bo‘lar edi. Kuzatilgan kamchiliklardan kelib chiqib dars
qoniqarli ravishda o‘tildi deya baholandi.
O‘zbek tili va gumanitar
fanlar kafedrasi mudiri:
G.Kochkarova
11

12.

13.

1. Nuqtalar o‘rniga mos so‘zni qo‘ying. ―…... mazmuniy va struktural
tugallikka ega bo‘lgan yirik sintaktik struktura
2. Supersintaktik butunlik nima?
3. Makromatnning eng kichik birligi nima?
4. Aktual so‘zining ma‘nosi?
5. Quyidagi janrlardan qaysi birida reja tuzilmaydi?
6.Publitsistika so‘zi qaysi tildan olingan va qanday ma’noni bildiradi?
7. Atamalar faqat o‘z ma’nosida qo‘llanib, tub mohiyati ochib beriladigan uslub
qaysi?
8. Kurs ishining qaysi qismida mavzuning dolzarbligi,maqsad va vazifalari
belgilab olinadi?
9. So'zlashuv uslubining qaysi turida shevaga xos so'zlar, chetdan kirgan so'zlar
va noadabiy qatlamga oid so'zlardan foydalanilmaydi?
10. Nutqning qanday shakllari bor?
11. Nutq ko`rinishlaridan biri bu…
12. Reportaj qaysi uslubda yoziladi ?
13.Matnning ligvistik tahlili nomili kitob muallifi kim?

14.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. НУРМОНОВ.A .ТАНЛАНГАН АСАРЛАР III
ЖИЛДЛИК Т:,2012 “Академнашр”
2. Ирисқулов И.Тилшуносликка кириш.Тошкент, 2009.
3. Rasulov R.Umumiy tilshunoslik. -Тoshkent, 2013.
4. Тилшунослик назарияси ва методологияси.
Тузувчи: Ҳ. Дадабоев. –Тошкент, 2004.
• Халилова М. Ўзбек тили стилистикаси
асослари. –Фарғона, 2009.

15.

UYGA VAZIFA:
•Taqriz turlari haqidagi ma’lumotlarni
o‘rganib konspektlashtirib kelish.
•IT sohasiga oid ixtiyoriy bir maqolani
tanlab o‘qish va taqriz yozib kelish.

16.

E’tiboringiz
uchun rahmat!