Сучасная беларуская проза (з сярэдзіны 1980-х гадоў)

1. Сучасная беларуская проза (з сярэдзіны 1980-х гадоў)

Сучасная беларуская
проза
(З СЯРЭДЗІНЫ 1980-х ГАДОЎ)

2. Сучасная беларуская проза

3.

Этапы развіцця літаратуры
другой паловы ХХ стагоддзя
ІІ палова 1980-х – 1990-я гады:
Імклівае развіццё публіцыстычных жанраў,
Са спецхранаў і сховішч сталі даступнымі творы «забытых»
пісьменнікаў і паэтаў,
Эстэтычнае асваенне новых тэм:
нацыяналіная праблематыка,
экалагічная тэма (катастрофа на ЧАЭС),
гістарычная тэма,
асвятленне культурнай спадчыны (гістарычныя нарысы).

4.

Агульная характарыстыка
літаратуры
Беларускіх
паэтаў,
празаікаў,
драматургаў цікавіць усё, што так ці інакш
датычыцца чалавечага існавання на Зямлі.
У цэнтры ўвагі стаў чалавек працы,
прадстаўнік народнай большасці, які
прымае на сябе асноўную адказнасць за
будучыню.
Асаблівасцю
характара
гэтага
чалавека,
які
стаў
героем
многіх
літаратурных твораў, з’яўляецца не толькі
эмацыянальнае ўспрыманне навакольнага
свету, але і імкненне зразумець яго.

5. ПРОЗА

Тэма
Прадстаўнікі
Ваенная
Васіль Быкаў «Знак бяды», «Сотнікаў», «Круглянскі
мост»;
Барыс Сачанка «Апошнія і першыя»;
Іван Пташнікаў «Тартак»;
Алесь Адамовіч «Хатынская аповесць»;
Алесь Адамовіч, Янка Брыль, Уладзімір
Калеснікаў кніга «Я з вогненнай вёскі…»;
Іван Навуменка «Сасна пры дарозе», «Сорак трэці»;
Іван Чыгрынаў «Плач перапёлкі»,«Свае і чужынцы»;
Іван Шамякін «Шлюбная ноч», «Гандлярка і паэт»
Гістарычнага
мінулага
Іван Мележ «Палеская хроніка»;
Вячаслаў Адамчык «Чужая бацькаўшчына», «Год
нулявы»;
Вольга Іпатава «Прадслава»;
Алег Лойка «Як агонь, як вада»

6. ПРОЗА

Тэма
Прадстаўнікі
Адлюстравання
рэчаіснасці
Іван Шамякін «Снежныя зімы», «Атланды і
карыятыды»;
Алесь Кудравец «Раданіца»;
Янка Сіпакоў «Усе мы з хат»;
Алесь Жук «Паляванне на апошняга жураўля»;
Іван Пташнікаў«Мсціжы», «Алімпіяда»
Экалагічная
Віктар Казько «Неруш», «Цвіце на Палессі
груша»;
Віктар Карамазаў «Пушча»

7. ПРОЗА

Тэма
Прадстаўнікі
Сацыяльныя і
маральнафіласофскія
праблемы ў
сучаснай прозе
Віктар Казько ”Хроніка дзетдомаўскага
саду“;
В.Карамазаў”Бежанцы“;
А.Савіцкі ”Пісьмо ў рай“,
А.Жук ”Праклятая любоў“;
А.Федарэнка”Вёска“,
А.Казлоў ”Незламаная свечка“
Адлюстраванне
падзей савецкага
мінулага
Васіль Быкаў “Сцюжа”;
Іван Навуменка “Вір”;
Янка Сіпакоў “Кулак”

8.

ПРОЗА
Тэма
Прадстаўнікі
Чарнобыльская Б.Сачанка ”Родны кут“, ”Еўка“,
тэма
І.Шамякін ”Злая зорка“,
Л.Левановіч ”Палыновы вецер“

9. Раман-споведзь «Пісьмо ў рай»

ён прысвяціў бацьку, ад
якога атрымаў у
спадчыну такі маральны
запал, які дапамагаў
яму ў самыя цяжкія
хвіліны. Чытач адчуе і
сапраўдную
мацярынскую і
сыноўнюю любоў,
вышэй за якую няма
нічога ў свеце.

10.

Васіль Быкаў
Раманы:
«Кар'ер"
(1985) ,
«У тумане»
(1988) ,
"Аблава"
(1989) ,
"Сцюжа" (1969,
1991)

11. Васiль Быкаў, Алесь Адамовiч, Нiл Гiлевiч

12. Сучасная беларуская проза

Іван Шамякін
Аповесці:
«Шлюбная ноч»,
«Гандлярка і паэт»
«Ахвяры», «Палеская
мадонна», «Пошукі
прытулку»;
раман «Злая зорка»

13. І в а н П т а ш н і к а ў (07.10.1932)

Іван Пташнікаў
(07.10.1932)
Аповесці:
«Тартак», «Найдорф»;
Раманы:
«Мсціжы», «Алімпіяда»;
Апавяданні:
«Францужанкі», «Тры
пуды жыта», «Пагоня»

14. Іван Навуменка (1925-2006)

Апавяданні:
“Вераніка”,”Семнаццатай”
вясной”,”
Раманы:
“Сасна пры дарозе”,”Вецер
у соснах”,”Сорак трэці”.
Аповесці:
“Снежань”,”Мой сябр
Пятрусь”,”Бульба”,”Пера
ломны ўзрост”,”У бары
на світанні”,”Апошняя
восень”.
Драма:
“Птушкі між маланак”.

15. Празаік, публіцыст, кінасцэнарыст. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамолу (1977 г.) і Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1982 г.). Аўтар

Казько
Віктар Афанасьевіч
Празаік, публіцыст,
кінасцэнарыст. Лаўрэат прэміі
Ленінскага камсамолу (1977 г.) і
Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1982 г.).
Аўтар кніг прозы “Добры дзень і
бывай”, “Суд у Слабадзе”,
“Высакосны год”, “Цвіце на Палессі
груша”, “Выратуй і памілуй нас,
чорны бусел”, “Неруш”
«Бунт незапатрабаванага праху»
«Дзікае паляванне ліхалецця» (2009)

16. Віктар Карамазаў – адзін з вядучых сучасных празаікаў http://karamazov.by/by/bio.html

17. Сучасная беларуская проза

18. Сучасная беларуская проза

19. Уладзімір Арлоў

гісторык па прызванню
і прафесіі, узнаўляў у сваіх
аповесцях, апавяданнях і
даследчых эсэ
аб’ектыўнарэалістычную панараму
тысячагадовай гісторыі
беларусаў
(«Рандэву на манеўрах»,
«Таямніцы Полацкай
гісторыі» і інш.).

20.

Уладзімір Арлоў

21. Дайнека Леанід Мартынавіч. (28.01.1940)

Жалезныя жалуды:
раман
Запомнім сябе
маладымі
Меч князя Вячкі.
След ваўкалака:
раман
Футбол на
замініраваным полі:
Чалавек з
брыльянтавым
сэрцам

22. Кудравец Анатоль Паўлавіч. (01.01.1936)

Сачыненне на
вольную тэму:
Зб. «Смерць
нацыяналіста».

23. Вячаслаў Адамчык

Раманы
«Год нулявы»,
«Голас крыві брата
твайго»,
«І скажа той, хто
народзіцца»

24. Святлана Алексіевіч

«Цынковыя
хлопчыкі » —
кніга пра афганскую
вайну, праўду пра
якую ўлада
захоўвала ад
свайго народа на
працягу многіх год.

25. Іпатава Вольга «Прадслава»

Сілай духоўнай
узвысіла Полацк
высока,
Тым, хто імкнуўся да
кнігі,
свяціла, як зорка...
Д. Бічэль-Загнетава

26. Распачалося галасаванне за лепшага беларускага літаратара года

Вінцэсь Мудроў
Жанчыны ля
басейна” (1992),
“Гісторыя аднаго
злачынства”
(1993), “Зімовыя
сны” (1999),
"Ператвораныя ў
попел" (2005),
“Альбом Сямейны”
(2007).

27. ПРОЗА

У мастацкай прозе таксама адбывалася паглыбленне ў
сэнс падзей далёкага і блізкага мінулага. У духоўнай
атмасферы краіны спела адчуванне неабходнасці змен, у
гэтых умовах хутка сталела творчая думка пісьменнікаў, расло
імкненне да філасофскага і эстэтычнага асэнсавання
велізарнай прасторы жыцця народа, якая адкрывалася перад
духоўным позіркам сучасніка.
Побач з традыцыйным героем беларускай прозы —
чалавекам працы — з’явіўся герой-інтэлігент з уласцівым
яму імкненнем да роздуму, аналізу, крытычнага
пераасэнсавання падзей.

28. ПРОЗА

Адбываліся прыкметныя змены ў жанравастылявой сістэме сучаснай прозы: апавяданне як
жанр, які аператыўна адгукаецца на падзеі
сучаснасці, саступала месца аповесці і раману,
якія разгортвалі шырокае палатно рэчаіснасці і
адкрывалі магчымасць для філасофскага і
псіхалагічнага паглыблення ў сутнасць эпохі.
Проза паступова адыходзіла ад апісальнасці і
набывала рысы аналітычнасці і роздуму.

29. ПРОЗА

У новых грамадскіх умовах рэзка ўзрасла цікавасць
да гісторыі Беларусі. Феномен небывалага поспеху У.
Караткевіча і яго гістарычнай прозы прыцягнуў да мінулага
погляд многіх маладзейшых літаратараў.
Леанід Дайнека,
Генрых Далідовіч,
Раіса Баравікова
стваралі рамантычна-міфалагічны вобраз мінулага, свядома
адштурхоўваючыся ў сваіх творах ад рэальных фактаў і
абапіраючыся на фантазію.
У далёкай гісторыі адшукаў для сябе цікавыя сюжэты Іван
Шамякін («Вялікая княгіня»), які пісаў пераважна пра
сучаснасць і падзеі недалёкага мінулага.

30. ПРОЗА

Свайго перагляду і вобразнага пераасэнсавання
вымагалі і такія грандыёзныя падзеі новага часу, як
Люты і Кастрычнік 1917 г., грамадзянская вайна.
Першыя спробы паглыблення ў сэнс гэтых падзей
назіраліся ў раманах
I. Шамякіна «Петраград-Брэст»,
Г.Далідовіча «Гаспадар-камень» і інш.
Жыццё Заходняй Беларусі ў міжваенны перыяд
(паміж першай і другой сусветнымі войнамі) захапіла
творчае ўяўленне
В.Адамчыка раманаў «Чужая бацькаўшчына»,
«Год нулявы», «I скажа той, хто народзіцца», «Голас
крыві брата твайго».

31. ПРОЗА

Вобразнае асэнсаванне падзей Вялікай
Айчыннай вайны працягвалася ў творах
В. Быкава («Кар’ер», «Сцюжа», «У тумане»,
«Пакахай мяне, салдацік»),
А. Адамовіча («Карнікі», «Венера», «Нямко»),
I. Шамякіна («Ахвяры»),
I.Чыгрынава («Плач перапёлкі», «Апраўданне
крыві», «Свае і чужыя», «Вяртанне да віны»,
«Не ўсе мы згінем»),
I. Навуменкі («Смутак белых начэй»),
I. Пташнікава («Найдорф», «Алімпіяда»),
А. Кудраўца («Пасеяць жыта») і інш.

32. ПРОЗА

Асобнае месца ў літаратуры 1970—1980-х гг.
займае так званая вясковая проза, якая апавядае
пра ўсё, што адбылося і адбываецца ў беларускай
вёсцы на працягу цэлага стагоддзя. У апавяданнях,
аповесцях і раманах
I.Пташнікава
(«Львы»,
«Арчыбал»,
«Францужанка»),
Я. Сіпакова («Усе мы з хат»),
В.Казько («Неруш», «Хроніка дзетдомаўскага
сада», «Выратуй і памілуй нас, чорны бусел»),
А. Кудраўца («Двое за нізкім столікам»),
А. Жука («Паляванне на Апошняга жураўля»),
Г.Марчука («Кветкі правінцыі»)