Ttürki̇ye yüzyili maari̇f modeli̇ ortaokul türkçe dersi̇. Öğreti̇m programi

1.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİ
ORTAOKUL TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

2.

Türkçe Dersi Öğretim Programı
• Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli
• Programın Özel Amaçları ve Perspektifi
• Programdaki Yenilikler
• Program Bileşenleri
• Uygulama Esasları

3.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli
TÜRKİYE YÜZYILIAARİF MODELİ
MEB
ÖĞRENCİ
PROFİLİ
ERDEM-DEĞEREYLEM MODELİ
=
BECERİLER
ÇERÇEVESİ
TÜRKİYE YÜZYILI
MAARİF MODELİ

4.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli
SOSYAL YAŞAM BECERİLERİ
ORTAK/BİRLEŞİK BECERİLER
BENLİK BECERİLERİ
EĞİLİMLER
SOSYAL
EĞİLİMLER
ÜST DÜZEY DÜŞÜNME
BECERİLERİ
BÜTÜNLEŞİK BECERİLER
TEMEL BECERİLER
BENLİK
EĞİLİMLERİ
ENTELEKTÜEL
EĞİLİMLER
TÜRKÇE
MATEMATİK
SOSYAL BİLİMLER
FEN BİLİMLERİ

5.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli
PROGRAMLAR
ARASI
BİLEŞENLER
OKURYAZARLIK
BECERİLERİ
DEĞERLER
SOSYAL-DUYGUSAL
ÖĞRENME
BECERİLERİ

6.

Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın Özel
Amaçları ve Perspektifi
Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın
temel
amacı;
yetişmekte
olan
nesillerin
dünyayı anlamlandırmanın temel aracı olan
dili en yetkin biçimde kullanabilmelerini,
Türkçenin zenginliklerine vâkıf olmalarını, dil
aracılığıyla Türk kültürü ve değerlerini en
doğru biçimde kazanmalarını sağlamaktır.

7.

Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın
Özel Amaçları ve Perspektifi
1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Millî
Eğitiminin Genel Amaçları ile Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri esas alınarak
hazırlanan Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’yla öğrencilerin;
• dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerinin geliştirilmesi,
• okuduklarını, dinlediklerini/izlediklerini anlamalarının ve eleştirel bir bakış açısıyla
değerlendirmelerinin sağlanması,
• okuduğundan, dinlediğinden/izlediğinden hareketle söz varlıklarını zenginleştirerek dil zevki
ve bilincine ulaşmalarının; duygu, düşünce ve hayal dünyalarını geliştirmelerinin
sağlanması,
• duygu ve düşüncelerini Türkçenin
anlatabilmelerinin sağlanması,
zengin
ifade
olanaklarından
faydalanarak

8.

Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın
Özel Amaçları ve Perspektifi
• Türkçeyi konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli ve özenli kullanmalarının
sağlanması,
• basılı materyaller ile çoklu ortam kaynaklarından bilgiye erişme; bilgiyi düzenleme,
sorgulama, kullanma ve üretme becerilerinin geliştirilmesi,
• dil becerileri aracılığıyla kavramsal beceriler, sosyal-duygusal öğrenme becerileri,
okuryazarlık becerileri, eğilimler ve değerlerin geliştirilmesi,
• millî, manevi, ahlaki, tarihî, kültürel ve sosyal değerlere önem vermelerinin sağlanması; millî
duygu ve düşüncelerinin güçlendirilmesi,
• Türkiye’den ve dünyadan seçilmiş kültür ve sanat eserleri aracılığıyla estetik ve sanatsal
değerleri fark etmelerinin ve benimsemelerinin sağlanması amaçlanmaktadır.

9.

Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim
Programı’ndaki Yenilikler
• Program’ın genel işleyişi anlama ve anlatma becerilerinin birbirlerini
destekleyen biçimde işletilmesi üzerine kurulmuştur.
• Konuşma ve yazma becerilerine önem verilmiş, öğrenme çıktıları bu
doğrultuda şekillendirilmiştir.
• Konuşma becerisine yönelik öğrenme çıktıları sözlü üretim ve sözlü
etkileşim olarak iki bölümde ele alınmıştır.
• Konuşma ve yazma dil becerilerinin üretime dönüştüğü atölye çalışmalarına
da Program’da yer verilmiştir.
• Metin türleri içerisine daha önceki programlarda yer almayan “hiper metin,
infografik, grafik simge, vlog, ilk gösterim filmi (fragman), belgesel, dijital
öykü” gibi türler dâhil edilmiştir.

10.

Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim
Programı’ndaki Yenilikler
• Kavramsal beceriler, okuryazarlık becerileri, değerler, eğilimler, sosyalduygusal öğrenme becerileri, disiplinler arası ilişkiler ve Türkçe dersi alan
becerileri birlikte işletilmiştir.
• Dil becerilerine yönelik strateji, yöntem ve tekniklerin sınıfta nasıl
uygulanacağı ve öğretileceğine ilişkin yol haritası sunulmuştur.
• Öğrencilerde okuma, dinleme/izleme, konuşma ve yazma kültürü oluşturmak
amacıyla ilgili becerilere yönelik yönetme ve yansıtma öğrenme çıktılarına yer
verilmiştir.
• Temalara yönelik zorunlu öğrenme çıktıları belirlenmiştir. Tema ve sınıf
seviyesi ilerledikçe bu öğrenme çıktılarının yanı sıra ihtiyaç duyulan diğer
öğrenme çıktıları da öğretmenler veya kitap yazarları tarafından verilebilir.

11.

Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim
Programı’ndaki Yenilikler
• Program’da temalar sınıf seviyelerine göre zorunlu hâle getirilmiştir. Böylece
farklı yayınevleri tarafından hazırlanacak kitaplarda aynı zamanda aynı
temanın işlenmesi sağlanacaktır. Bu da öğrencilerin ortak sınavlara ortak
içerikle girmesine katkı sunacaktır.
• Dil bilgisi konularında sadeleştirmeye gidilmiş ve işlevsel yönü dikkate
alınarak dil bilgisi konularına Program’da yer verilmiştir. Bu doğrultuda dil
bilgisi konuları söz varlığı ve dil yapılarıyla ilişkilendirilerek sunulmuştur. Dil
yapılarının işlenişi; öğretmenin konuyu tahtaya yazdığı, öğrencilerin de
defterine aktardığı, edilgen ve ezbere dayalı bir süreç olmamalıdır. Bu
nedenle programda dil yapıları ile ilgili ayrı bir öğrenme çıktısına yer
verilmeyerek öğretim aşamasında dil bilgisinin bir “amaç” olarak görülmesinin
önüne geçilmiştir.

12.

Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim
Programı’ndaki Yenilikler
• Konuşma ve yazma dil becerilerine yönelik öğrenme çıktılarının bütüncül
olarak üretime dönüştüğü atölye çalışmalarına yer verilmiştir. Öğrenci ders
sürecinde kazanmış olduğu öğrenme çıktılarını üretim atölyesi kısmında
uygulayarak hem yaratıcı düşünme becerisini geliştirecek hem de süreçten
hareketle ürünler ortaya koyabilecektir.
• Öğrencinin teknoloji ve finans gibi kavramları edinebileceği temalara
Program’da yer verilmiştir.
• Bunun yanı sıra öğrencinin teknolojiyi kullanarak öğrenme ve üretme
süreçlerinde dil becerilerini etkin kullanmasını teşvik edecek öğrenme çıktıları
hazırlanmıştır.

13.

Öğrenme Çıktıları, Süreç Bileşenleri
ve Açıklamalar
TÜRKİYE YÜZYILIAARİF MODELİ
DİL
BECERİLERİ
SINIF
SEVİYELERİ
SÜREÇ
BİLEŞENLERİ

14.

Öğrenme Çıktılarının Yapısı

15.

Sınıf Seviyesine Göre
Öğrenme Çıktıları

16.

Öğrenme Çıktıları
Dil becerileri eğitimi girdi (dinleme/izleme, okuma) ve çıktı
(konuşma, yazma) etkinlikleri şeklinde oluşur. Bunlar
birbirini destekleyecek şekilde planlanmalıdır. Türkçe dersi
öğrenme çıktıları da bu ilkeye göre oluşturulmuştur.
Öğrenme çıktılarının dil becerilerine göre dağılımı şöyledir:

17.

BECERİ ALANI
5. SINIF
6. SINIF
7. SINIF
8. SINIF
DİNLEME/İZLEME
25
25
27
27
OKUMA
27
27
28
28
KONUŞMA
26
26
26
26
YAZMA
22
22
22
22
Dört dil becerisinin temelini oluşturan öğrenme çıktılarının
anahtar kelimelerini ve beceriler arasındaki ilişkiyi aşağıdaki
tabloda görebiliriz:

18.

Dil Becerilerine Yönelik Öğrenme
Çıktılarının Anahtar Kelimeleri

19.

Dil Becerilerine Yönelik Öğrenme
Çıktılarının Anahtar Kelimeleri

20.

Genel Uygulama Esasları
• Tüm eğitim öğretim süreçleri; Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ile
hedeflenen öğrenci profiline uygun, millî ve manevi değerlerimizi
tanıyan, geçmiş ve bugün arasında bağlantı kurarak geleceğe yön
veren, yetkin ve erdemli öğrencilerin yetiştirilmesine hizmet edecek
şekilde planlanmalı ve yürütülmelidir.
…

21.

Türkçe Dersi Alan Becerileri
Uygulama Esasları
Türkçe Dersi Alan Becerileri Uygulama Esasları
Dinleme/İzleme Becerisi Uygulama Esasları
Okuma Becerisi Uygulama Esasları
Konuşma Becerisi Uygulama Esasları
Yazma Becerisi Uygulama Esasları

22.

Dil Yapıları ve Söz Varlığının
Kullanımına İlişkin Esaslar
Dil Yapıları ve Söz Varlığının Öğretme-Öğrenme Sürecinde Kullanımına
İlişkin Esaslar
• Dil yapıları konularına her sınıf seviyesinde 2. temadan itibaren yer verilir.
• İşlev temelli dil yapıları ve söz varlığının, öğrencinin ihtiyaçları
doğrultusunda anlamada işlenen metinden hareketle belirlenmesi ve
anlatma becerilerinde kullanılması sağlanır.
• Noktalama işaretlerinin işlevleri ve yazım kuralları okuma metinlerindeki
kullanımlarından hareketle etkinliğe dönüştürülür. Dinlemede/izlemede ise
noktalama işaretlerinin konuşmaya (durak, vurgu, tonlama) etkilerine
dikkat çekilir. 5 ve 6. sınıflarda noktalama işaretlerinin ve yazım kurallarının
yaygın kullanılanları, 7 ve 8. sınıflarda ise az rastlanılan özellikleri etkinliğe
dönüştürülür.

23.

Dil Yapıları ve Söz Varlığının
Kullanımına İlişkin Esaslar
Dil bilgisi, işlevsel yaklaşıma uygun olarak oluşturulmuştur. Bu
doğrultuda, klasik dil bilgisi öğretimindeki “-yor ekinin görevleri”
yerine “Yargının gerçekleşme anını, gerçekleşme anından öncesini,
gerçekleşme anından sonrasını ve sürekliliğini gösteren söz varlığı/dil
yapıları nelerdir?” sorusuna yanıt oluşturacak şekilde işlevsel bir
yaklaşım benimsenmiştir.

24.

Strateji Kullanımına Yönelik
Uygulama Esasları
Bilişsel Stratejiler
Öğrencinin dinlerken/izlerken, okurken veya yazarken kullanması
beklenen ilk strateji grubu bilişsel stratejilerdir. Öğrencinin üzerinde
çalıştığı zor görevleri başarıyla tamamlaması ve hedeflerine
ulaşması için bir veya birkaç bilişsel stratejiyi başkalarına bağımlı
olmadan kullanması gerekir. Bu kapsamda öğrenci çalışma
öncesinde hedeflerini belirler, bu hedeflere ulaşmak için en uygun
stratejiyi seçer ve bir başkasının yönlendirmesine gerek kalmadan
kullanır.
Dinleme/izleme ve okuma sürecinin farklı safhalarında öğrenci
tarafından süreci daha verimli hâle getirmek, anlamın
yapılandırılmasını kolaylaştırmak, elde edilen bilgiyi zihinde daha
iyi organize edip daha uzun süre hafızada tutmak için
kullanılabilecek bilişsel stratejiler şunlardır:

25.

Bilişsel Stratejiler

26.

Bilişsel Stratejiler
• Öğrencinin yazma sürecinin farklı safhalarında süreci daha verimli
hâle getirmek, üretim sürecinin yapılandırılmasını kolaylaştırmak,
aktarılacak mesajı daha iyi organize etmek için kullanabileceği bilişsel
stratejiler ise şunlardır:

27.

Bilişsel Stratejiler
Konuşma becerisine yönelik stratejilerin
kullanımı konuşma şekline (sözlü
üretim - sözlü etkileşim) ve konuşmanın
hazırlıklı ya da hazırlıksız olma
durumuna göre özelleşebileceği için
konuşma stratejileri, öğrenme çıktıları
dâhilinde yer almıştır.

28.

Üst Bilişsel Stratejiler
• Öğrencinin belirli hedefler belirlemesi, bu hedeflere ulaşmak için
uygun stratejiler seçmesi, sürecin hedefler doğrultusunda ilerleyip
ilerlemediğini izlemesi ve süreç sonunda elde ettiği sonuçları
değerlendirmesi beklenir.
• Üst bilişsel stratejiler Program’da “izleme” ve “kontrol” olmak üzere iki
ana başlık altında ele alınmaktadır ve bu stratejiler, bilişsel stratejilere
yer verilen dinleme/izleme, okuma ve yazma becerilerinde
kullanılmaktadır.

29.

Kademeli Sorumluluk Devri Modeli’nin
Kullanımı
• Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda öğrencinin
dinleme/izleme, okuma ve yazma sürecinde uygun strateji, yöntem
ve teknikleri bağımsız olarak seçip uygulayabilecek seviyeye
ulaşması hedeflenir. Bu doğrultuda ihtiyaç duyulan strateji, yöntem
ve tekniklerde öğretim, “Kademeli Sorumluluk Devri Modeli” (KSDM)
esas alınarak yapılır.
• Kademeli Sorumluluk Devri Modeli ihtiyaç duyulması hâlinde beceri
eğitiminde de kullanılabilir.
• Kademeli Sorumluluk Devri Modeli öğrenci ile öğretmeni “usta çırak
ilişkisi” içinde düşünen bir öğretim modelidir. Model kapsamında
öğretmen
öncelikle
doğrudan
öğretim
yoluyla
stratejiyi/yöntemi/tekniği tanıtır, ardından model olarak kullanımını
gösterir. Daha sonra öğrencilere bunları uygulamak için fırsatlar
sunarak kendi gözetiminde onlara ustalık kazandırır. Son aşamada
öğrenciler bu stratejiyi/yöntemi/tekniği bağımsız olarak kullanır.

30.

Atölye Uygulama Esasları
Atölye Uygulama Esasları
• Üretim Atölyesi Uygulama Esasları
• Dinleme/İzleme Atölyesi Uygulama Esasları
• Okuma Atölyesi Uygulama Esasları

31.

Üretim Atölyesi Uygulama Esasları
• Üretim atölyesi, Türkçe dersi kapsamında gerçekleştirilen
eğitim öğretim faaliyetlerinin ürüne dönüşmesini hedefleyen
uygulama çalışmalarından oluşmaktadır.
• Atölye için seçilen türün atölye sonunda ürüne dönüşmüş
olması beklenir.
• Atölye sürecinde seçilecek dil becerisi ile üretilmesi
hedeflenen ürünün özelliklerinin uyumlu olması önemlidir.
Bir sınıf seviyesinde işlenen her temanın sonunda biri
konuşma diğeri yazma atölyesi olmak üzere iki atölye
çalışması yapılır.
• Yazma atölyelerinde klasik yazma araç ve ortamlarının yanı
sıra dijital araç ve ortamlarda da öğrencilerin yazma
becerilerini
kullanmalarına
yönelik
etkinliklere
yer
verilmelidir.

32.

Üretim Atölyesi Uygulama Esasları
• Yazma atölyelerinde öğrencilere seviyelerine uygun çeşitli çalışmalar
(dilekçe, mektup, hikâye, gezi yazısı, anı yazma; rapor hazırlama, sosyal
medya yazışması, dinleme/izleme listesi oluşturma, fiziki ve dijital kitaplık
oluşturma vb.) yaptırılır.
• Atölyelerde kendini tekrarlayan ve tek tip yazılardan ziyade öğrencilerin
yaratıcılığını ve hayal gücünü destekleyen, kendilerini rahatça ifade
etmelerini sağlayan, ilgi çekici etkinliklere yer verilmelidir.
• Öğrenciler, atölye çalışmalarındaki ürünlerinden oluşan ürün seçki
dosyaları oluşturmaya teşvik edilmelidir.

33.

Dinleme/İzleme Atölyesi
Uygulama Esasları
• Eğitim öğretim yılının her dönemi için öğrenci
seviyesine uygun bir dinleme/izleme materyali
(film, animasyon, belgesel vb.) seçilir.
• Dinleme/izleme materyallerinden biri öğrenciler
tarafından sınıfta izlenerek çözümlenir.
• Diğer dinleme/izleme materyali ise aile ile
birlikte izlenir.
• Atölyeler
için
seçilecek
dinleme/izleme
materyallerinin temalarla bağlantılı olmasına
dikkat edilir.

34.

Okuma Atölyesi
Uygulama Esasları
• Eğitim öğretim yılının her döneminde öğrenci seviyesine
uygun 2 kitap okutulur.
• Okunan kitaplardan biri öğrenci tarafından sınıfta
çözümlenir.
• Diğer kitaba yönelik çözümlemeler rapor hâlinde sunulur.
• Yaz tatilinde aile ile birlikte bir kitap okunur.
• Atölye kapsamında okutulacak kitapların Türkçe ders
kitaplarına alınacak metinlerde aranan niteliklere sahip
olması gerekir.
• Zümre öğretmenler kurulu tarafından her sınıf seviyesi için
kitap listeleri oluşturulur. Türkçe öğretmenleri bu listeden
temalara uygun olanları öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarını
gözeterek tavsiye eder.

35.

Farklılaştırma Uygulamalarına
İlişkin Esaslar
Farklılaştırma etkinlikleri öğrenme çıktılarından hareketle
hazırlanır. Her bir öğrenme yaşantısının sonunda destekleme ve
zenginleştirmeye yönelik birden fazla etkinlik önerilmiştir.
İmkânlara, öğrencinin düzeyine, ilgi ve ihtiyaçlarına göre bu
etkinliklerden biri yapılır.

36.

Farklılaştırma Uygulamalarına
İlişkin Esaslar
Zenginleştirme
• İçerik, süreç, ürün ve öğrenme ortamları; öğrencilerin yetenek
düzeyleri dikkate alınarak ileri düzey kavramları ve karmaşık düşünce
yapılarını geliştirecek şekilde zenginleştirilmelidir. Bu bağlamda
öğrencilere çalışmalar sırasında kendi sorumluluklarını üstlenebilecekleri,
sürece liderlik edebilecekleri görevler verilmeli; öğrencilerin dijital araçlar
ve uygulamalardan da yararlanarak eleştirel bakış açısı ile
yaratıcılıklarını işe koşabilecekleri ürünler ortaya koymaları sağlanmalıdır.
Destekleme
• Türkçe
derslerinde
destekleme
kapsamındaki
uygulamalarda;
öğrencilerin gereksinim durum ve düzeyleri dikkate alınarak içerik, süreç,
ürün ve öğrenme ortamına yönelik uyarlamalar yapılmalıdır.

37.

TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI
Teşekkürler...