13-Темперамент

1. Темперамент

2.

Режа:
1. Темпрамент ҳақида тушунча
2. Темпрамент ҳақидаги таьлимотнинг мазмуни
3. Темпераментга психологик тавсиф
4. Инсон фаолиятида темпраментнинг намоён бўлиши

3.

1. G’oziev E.G’. Umumiy psixologiya. T.: O’qituvchi, 2010.
ADABIYOTLAR:
2. Baratov Sh. va boshqalar. Psixologiya nazariyasi va tarixi.
T.2019.
3. Кarimova V. М. Psixologiya. Т.Sharq 2002.
4. G’oziyev E. G’. Umumiy psixologiya. 1-2 tom. Тоshkent.
2008.
5. Хаydarov F.I., Хаlilova N.I. Umumiy psixologiya. - Т.:
2010.
6. Климов Е.А. «Общая психология». -Москва: Речь, 2001.
7. Штерн А.С. «Введение в психологию» -М.: Академия,
2002.

4.

Темперамент
лотинча
«темпераментум»
деган сўздан
олинган бўлиб,
бунинг маъноси
«аралашма»
демакдир.

5.

Темпрамент- деганда
биз, одатда, кишининг
табиий туғма хусусиятлари
билан боғлиқ бўлган
индивидуал хусусиятларини
тушунамиз.
Темперамент-бу
шахснинг руҳий жараёнлари
содир бўлиш динамикасида,
ҳиссиётларнинг қўзғалиши
ва умумий ҳаракатчанлигида
кўринадиган индивидуал
психологик хусусиятдир.

6.

Гиппократ одамларнинг
нисбатларга кўра
бўлинишини таъкидлади!
Инсон танасидаги 4 та
асосий суюқлик:
Ўт (лимфа)
Қон
Балғам
Қора сафро

7.

8.

Немис файласуфи И. Кант (XVIII
аср) ва рус психологи ва
педогоги П. Лесгафтлар (XX аср)
назариясига кўра, темперамент
асосини қон таркиби, қон
томирларининг кенг ёки
торлигини, диаметри, юрак
фаолиятининг хусусиятлири
ташкил этади.
Немис олими Э. Кречмер (XX аср
20-йиллар), америкалик
психолог У. Шелдон (XX аср 40йиллар) темперамент хусусияти,
инсон танасининг тузилиши,
қоннинг кимёвий таркиби, ички
секрешя безлари ишлаб
чиқадиган гармонлар билан
боғлиқ деб ҳисоблашган.

9.

intraventlik
Ekstraverlik va
Harakatlarning silliqligi (qotib
qolganligi)
Reaksiya tempi
Reaktivlik va faollikning o'zaro
munosabati
Faollik
Reaktivlik
Senzitivlik
Temperament tiplarining psixologik tavsifnomasi

10.

1. Senzitivlik (lotincha Sensus - sezish, his
qilish degan ma'no anglatadi). Senzitivlik
yuzasidan insonda birorta psixik reaksiyani hosil
qilish uchun zarur bo’lgan o’ta kuchsiz tashqi
taassurot kuchiga qarab mulohaza yuritiladi,
jumladan, sezgilarning paydo bo’lishi uchun kerak
qo’zg’ovchining ozgina kuchi (ularning quyi
chegarasi), ehtiyojlar qondirilmasligining sezilarsezilmas darajasi (shaxsga ruhiy azob beruvchi)
mujassamlashadi.

11.

1. Senzitivlik (lotincha Sensus - sezish,
his qilish degan ma'no anglatadi).
Senzitivlik yuzasidan insonda birorta
psixik reaksiyani hosil qilish uchun zarur
bo’lgan o’ta kuchsiz tashqi taassurot
kuchiga qarab mulohaza yuritiladi,
jumladan, sezgilarning paydo bo’lishi
uchun kerak qo’zg’ovchining ozgina
kuchi (ularning quyi chegarasi), ehtiyojlar
qondirilmasligining sezilar-sezilmas
darajasi (shaxsga ruhiy azob beruvchi)
mujassamlashadi.

12.

• 3.Faollik. Bu borada inson qanday
faollik darajasi bilan tashqi
olamga ta'sir etishi va
maqsadlarni amalga oshirishda
ob'ektiv hamda sub'ektiv
qarama-qarshiliklarni faollik bilan
yengishga qarab fikr yuritiladi.

13.

• 4.Reaktivlik bilan faollikning o’zaro
munosabati. Odamning faoliyati ko’p
jihatdan nimaga bog’liqligiga binoan,
chunonchi tasodifiy tarzdagi tashqi va
ichki sharoitlarga (kayfiyatga,
favquloddagi hodisalarga) yoki
maqsadlarga, ezgu niyatlarga, xohishintilishlariga ko’ra fikr bildirish nazarda
tutiladi.

14.

5.Reaksiya tempi. Turli
xususiyatli psixik reaksiyalar
va jarayonlarning kechish
tezligiga, nutq sur'atiga,
farosatliligiga, aql tezligiga
asoslanib xulosa chiqariladi.

15.

• 6.Harakatlarning silliqligi va unga
qarama-qarshi sifat rigidlik (qotib
qolganlik), shaxsning o’zgaruvchan
tashqi taassurotlarga qanchalik yengillik
va chaqqonlik bilan muvofiqlashishiga
(silliqlik bilan moslashishga),
shuningdek, uning xatti-harakatlari
qanchalik sust va zaifligiga (rigidligi qotib
qolganligicha) nisbatan baho berishdan
iboratdir.

16.

7.Ekstravertlik va introvertlik.
Shaxsning faoliyati va reaksiyasi ko’p
jihatdan
kechinmalarga bog’liq, chunonchi
favqulotdagi tashqi taassurotlarga
(ekstravertlik) yoki aksincha,
timsollarga, tasavvurlarga
(introvertlik) taalluqligiga asoslangan
holda munosabat ifodasidir.

17. Таниқли даниялик карикатурачи, энг машҳур «Тўрт турдаги темперамент» мултфилми муаллифи Ҳерлуф Бидструп темперамент турларини

18. Сангвиник

19. Меланхолик

20. Агар инсон танасида лимфа устунлик қилса, у флегматикдир. Ушбу психотипдаги одамлар хотиржам ва безовталанмаган. Улар бироз

21.

22.

қўрқоқ,
ташвишли,
пессимист,
жаҳлдор,
қийинчилик билан
мослашади,
кам мулоқот,
тажовузкор,
кайсар,
одамови,
ҳозиржавоб,
фаол,
ўзгарувчан.
ожиз.
сергап,
ишончли,
киришимли,
мулоқотчан,
содик,
ҳозиржавоб,
яхши дўст,
ўзига ишонган, ўзига
вазмин, босиқ
қарата олади,
иродали.
чеҳраси очик