0000

1.

Практикалық сабақ 7
Тақырыбы: Қазақстан Республикасында ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
дамытудың және орналастырудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасының
мазмұнын ашу.
Орындаған: Темірбай Жанэль, Хабер Амина
Тексерген: Жолдасбек А. Е.

2.

Мазмұны:
1. Кіріспе;
2. Тұжырымдаманың негізгі мақсаттары мен міндеттері;
3. ЕҚТА санаттары;
4. ЕҚТА экологиялық маңызы;
5. Экотуризм мен инфрақұрылымды дамыту;
6. Экологиялық білім және ағарту жұмыстары,
қаржыландыру және халықаралық ынтымақтастық;
7. Күтілетін нәтижелер;
8. Қорытынды.

3.

Кіріспе
Қазақстан - дала, таулар, ормандар мен су
айдындарының экожүйелерін қамтитын бірегей табиғи
және биологиялық әртүрлілігі бар ел. Алайда, бұл
экожүйелердің көпшілігі климаттың өзгеруіне,
өнеркәсіптік әсерге және урбанизацияға байланысты
қауіп төндіреді.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар (ЕҚТА) экожүйелер
мен сирек кездесетін түрлерді сақтауда, экологиялық
тепе-теңдікті сақтауда және елдің тұрақты дамуына
ықпал етуде шешуші рөл атқарады.

4.

Тұжырымдаманың негізгі мақсаттары мен
міндеттері
Мақсаты:
• Тұжырымдаманың негізгі мақсаты Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар
желісін дамыту және кеңейту арқылы Қазақстанның табиғи мұрасын
сақтау болып табылады.
• 2030 жылға қарай ЕҚТА аумағын елдің жалпы аумағының 10% - на
дейін ұлғайту жоспарлануда, бұл сирек кездесетін түрлерді қорғау
және табиғи ресурстарды орнықты басқару үшін жағдай жасайды.
Міндеттері:
Сирек экожүйелерді қорғау үшін жаңа табиғи қорықтар мен ұлттық
саябақтар құру.
• Қоршаған ортаға әсерді азайту мақсатында өнеркәсіптік
объектілердің айналасында табиғатты қорғау аймақтарын енгізу.
• Олардың тиімділігін арттыру үшін ЕҚТА мониторингі мен басқарудың
заманауи технологияларын қолдану.

5.

Қорғалатын табиғи аумақтарды
ұлғайту
Тұжырымдама шеңберінде ЕҚТА желісін
кеңейту, оның ішінде жаңа ұлттық
парктер мен қорықтар құру
жоспарлануда.
Қолданыстағы ЕҚТА мен болашақ
табиғатты қорғау аймақтарын
картографиялық картаға түсіру олардың
дамуын тиімді жоспарлауға мүмкіндік
береді. Мысалы, Каспий теңізінің
айналасындағы қорғаныс аймақтарын
кеңейту және Жамбыл мен Алматы
облыстарында жаңа резерваторлар құру
жоспарлануда.

6.

ЕҚТА
санаттары
Қазақстанда ұлттық парктер,
табиғи қорықтар,
резерваттар мен табиғат
ескерткіштерін қоса
алғанда, ЕҚТА-ның бірнеше
санаты бөлінеді. Әр
санаттың өзіндік
ерекшеліктері бар: қорықтар
экожүйелерді толық
сақтауға, ұлттық саябақтар
табиғатты қорғауға және
туризмді дамытуға қызмет
етеді, ал табиғи
ескерткіштер бірегей табиғи
нысандарды сақтайды.

7.

ЕҚТА
экологиялық
маңызы
Биоәртүрлілікті қорғау
ЕҚТА сирек кездесетін және жойылып кету қаупі
төнген түрлерді қорғауда шешуші рөл атқара
отырып, биоәртүрлілікті сақтауға ықпал етеді.
Күзету үшін маңызды нысандарға ақбөкен, қар
барысы (барыс) және реликті қарағай сияқты
сирек кездесетін флора түрлері жатады. ЕҚТА
олардың табиғи мекендеу ортасын сақтауға және
популяция санын сақтауға мүмкіндік береді.
Климаттың өзгеруіне қарсы күрес
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар климаттың
өзгеруіне қарсы күрестің маңызды элементі
болып табылады. ЕҚТА-дағы ормандар мен су
қоймалары парниктік әсерді жұмсарту арқылы
көміртекті сіңіруге ықпал етеді. Сонымен
қатар, экожүйелерді сақтау топырақ эрозиясы
мен жердің деградациясының алдын алу арқылы

8.

Экотуризм мен инфрақұрылымды
дамыту
Экотуризмнің әсері
Жоспарлау және инфрақұрылым
1. Экотуризм тұрақты
экономикалық өсудің
маңызды драйвері болып
табылады. ЕҚТА қоршаған
ортаға зиян келтірмейтін
туризмді дамытуға
мүмкіндік береді.
2. Табысты экотуризмнің
мысалдарына тек
қазақстандық ғана емес,
шетелдік туристерді де
тартатын Алтын Эмл ұлттық
парктері, Көлсай көлдері
жатады.
1. Экотуризмді дамыту үшін
туристік инфрақұрылымды
жақсарту қажет. Бұған экожолдар, Кемпингтер,
ақпараттық орталықтар құру
және мүмкіндігі шектеулі
топтарға қол жетімділікті
қамтамасыз ету кіреді.
2. Маңызды бөлігі жергілікті
тұрғындарды экотуризм
саласындағы жұмысқа тарту
болады, бұл олардың
Табиғатты қорғаудың
маңыздылығы туралы
хабардарлығын арттырады
және жаңа жұмыс орындарын
ашады.

9.

Экологиял
ық білім
және
ағарту
жұмыстары
Экологиялық білім беру
бағдарламалары экологиялық
мәдениетті қалыптастыру мақсатында
барлық жас топтарына — оқушылардан
ересектерге дейін бағытталатын
болады. Экологиялық білім беруді
мектеп және университет
бағдарламаларына интеграциялау,
сондай-ақ бұқаралық ақпараттық
кампаниялар өткізу жоспарлануда.
ЕҚТА студенттер, ғалымдар және
жергілікті тұрғындар үшін маңызды
білім беру орталықтарына айналуы
мүмкін. Тұрақты экскурсиялар, оқыту
семинарлары мен іс-шараларды
ұйымдастыру табиғатты қорғаудың
маңыздылығы туралы хабардар болуға
ықпал етеді. Бұл қоғамның табиғатқа
деген көзқарасын өзгертуге және
тұрақты дамуды күнделікті өмірдің
бір бөлігіне айналдыруға
көмектеседі.

10.

Қаржыландыру және
халықаралық
ынтымақтастық
• Тұжырымдама мемлекеттік бюджеттен
халықаралық гранттар мен жеке
инвестицияларды тартуға дейінгі көп деңгейлі
қаржыландыруды көздейді. Маңызды бөлігі
экотуризмді және ЕҚТА-ны тұрақты басқаруды
қолдау үшін қаржы құралдарын әзірлеу болады.
Қазақстан БҰҰ және Дүниежүзілік жабайы
табиғат қоры сияқты халықаралық экологиялық
ұйымдармен белсенді ынтымақтасады. Бұл
ынтымақтастық ЕҚТА басқару жүйесін жақсарту
үшін сараптама мен ресурстарды тартуға
бағытталған. Табысты халықаралық жобалардың
мысалдары тұжырымдаманы жоғары деңгейде
жүзеге асыруға ықпал етеді.

11.

Күтілетін нәтижелер
2030 жылға қарай күтілетін негізгі нәтижелерге
қорғалатын табиғи аумақтардың ұлғаюы, сирек
кездесетін түрлердің көбеюі және экожүйелердің
қалпына келуі жатады. ЕҚТА-ға туристік ағындардың
ұлғаюы және халық арасында экологиялық хабардарлық
деңгейінің артуы да табыстың маңызды көрсеткіштері
болып табылады.
Әлеуметтік-экономикалық әсерлер негізінде ЕҚТА жұмыс
орындарын құру және инфрақұрылымды жақсарту арқылы
жергілікті халықтың өмірін жақсартуға ықпал етеді.
Экотуризм көптеген ауылдық аймақтар үшін маңызды
табыс көзі болады. Ұзақ мерзімді перспективада ЕҚТА
Қазақстанға неғұрлым орнықты және экологиялық дамыған

12.

Қорытынды
2030 жылға дейін ерекше
қорғалатын табиғи аумақтарды
дамыту және орналастыру
тұжырымдамасы Қазақстанның
табиғи мұрасын сақтау
жолындағы маңызды қадам болып
табылады. Ол Биоәртүрлілікті
қорғауды, экотуризмді дамытуды
және экологиялық сауаттылықты
арттыруды қамтамасыз етеді.
Тұжырымдаманы іске асыру
мемлекет тарапынан да,
азаматтық қоғам тарапынан да
күш-жігерді талап етеді, бұл
тұрақты болашақ үшін жағдай
жасауға көмектеседі.