Fermer-Xojaligini-Buxgalteriya-Hisobi

1.

Fermer Xo'jaligini
Buxgalteriya Hisobi
Ushbu hujjat fermer xo'jaliklarida buxgalteriya hisobini yuritish bo'yicha batafsil ma'lumot beradi. Bu hujjatda xo'jalikning
tuzilishi, buxgalteriya hisobining maqsadi va vazifasi, hisobni tashkil qilish tartibi, moliyaviy hisobotlarni shakllantirish,
asosiy vositalar, aylanma mablag'lar, mehnat xarajatlari va soliqlarni hisobga olishning o'ziga xos xususiyatlari,
shuningdek, fermer xo'jaligida buxgalteriya hisobini yuritish bo'yicha amaliy tavsiyalar keltirilgan.

2.

Fermer Xo'jaligining Tuzilishi va Asosiy
Xususiyatlari
Fermer xo'jaligi - bu er, chorva mollar, o'simliklar va boshqa resurslarni birlashtirib, qishloq xo'jalik mahsulotlarini
yetishtirish va sotish bilan shug'ullanuvchi mustaqil biznes shakli hisoblanadi. Fermer xo'jaliklari o'zining o'lchamiga,
yo'nalishiga va tashkiliy shakliga ko'ra turli xil bo'lishi mumkin.
Asosiy xususiyatlar:
Mustaqil xo'jalik yuritish
Erga egalik qilish yoki ijaraga olish
Chorva mollarini boqish va o'simliklarni yetishtirish
Mahsulotlarni sotish va daromad olish
Buxgalteriya hisobini yuritish
Soliqlarni to'lash

3.

Fermer Xo'jaligida Ishlab Chiqarish
Fermer xo'jaligida ishlab chiqarish jarayoni ikki asosiy
yo'nalishga bo'linadi: chorva mollarini boqish va
o'simliklarni yetishtirish. Chorvachilikda fermerlar turli xil
hayvonlarni boqib, ularning go'shtini, sutini, tuxumini va
terisini oladilar. O'simlikchilik esa ekinlarni ekish,
parvarish qilish va hosil yig'ishni o'z ichiga oladi.

4.

Fermer Xo'jaligida Buxgalteriya Hisobining
Maqsad va Vazifasi
F ermer xo'jaligida buxgalteriya hisobi xo'jalikning moliyaviy holatini, xo'jalik faoliyatining natijalarini, aktivlar va majburiyatlarning
harakatini aniq va ob'ektiv tarzda aks ettirishga, xo'jalik faoliyatini nazorat qilish va tahlil qilishga, samaradorligini os hirishga va
daromadni optimallashtirishga qaratilgan.
Buxgalteriya hisobining vazifalari:
Xo'jalik faoliyatining moliyaviy natijalarini hisoblash
Aktivlar va majburiyatlarning harakatini kuzatish
Xo'jalik faoliyatining samaradorligini tahlil qilish
Soliqlarni hisoblash va to'lash
Moliyaviy hisobotlarni shakllantirish
Xo'jalik faoliyatini nazorat qilish
Xo'jalik faoliyatini rejalar bilan taqqoslash

5.

Fermer Xo'jaligida Buxgalteriya Hisobining Tashkil Qilinishi
Hisob Korxonasi Xodimlarini Tayyorlash
Hisob Siyosati Ishlab Chiqish
Buxgalteriya hisobini yuritish bilan shug'ullanuvchi xodimlar malakasini oshirish va
Fermer xo'jaligi faoliyatini aks ettirish uslubi va prinsiplari aniqlanadi.
yangi xodimlarni tayyorlash muhim ahamiyatga ega.
Moliyaviy hisobotlar shakllantirish
Buxgalteriya dasturlari bilan ishlash
Aktivlar va majburiyatlarni baholash
Moliyaviy hisobotlarni shakllantirish
Daromad va xarajatlarni hisoblash uslubi
Soliqlarni hisoblash va to'lash
1
2
Hisob Tuzilmasini Yaratish
Xo'jalik faoliyatini nazorat qilish va tahlil qilishga yordam beradigan hisob rejasi
ishlab chiqiladi.
Hisob guruhlari
Hisob registrlari
Hisob hujjatlari shakllari
3

6.

Fermer Xo'jaligida Buxgalteriya
Hisobining Tashkil Qilinishi
Fermer xo'jaligida buxgalteriya hisobi xo'jalikning o'lchamiga va faoliyat yo'nalishiga qarab turli xil tarzda tashkil etilishi
mumkin. Kichik fermer xo'jaliklarida buxgalteriya hisobini xo'jalik egasi o'zi yuritishi mumkin, katta fermer xo'jaliklarida
esa alohida buxgalter yoki buxgalteriya bo'limi mavjud bo'lishi mumkin.
Buxgalteriya hisobini tashkil qilishning asosiy bosqichlari:
Buxgalteriya hisobining tizimini tanlash
Buxgalteriya hujjatlari va registrlari shakllarini tanlash
Buxgalteriya hisobining dasturini tanlash
Buxgalteriya hisobini yuritish uchun zarur bo'lgan xodimlarni tayyorlash
Buxgalteriya hisobining samaradorligini doimiy ravishda nazorat qilish

7.

8.

Fermer Xo'jaligida Buxgalteriya Hisobining
Tashkil Qilinishi
Buxgalteriya Hisobini Tashkil
Qilish
Moliyaviy Ma'lumotlarni Tahlil
Qilish
Fermer Xo'jaligida Ishchi
Kuchining Hisobga Olish
F ermer xo'jaligi uchun buxgalteriya hisobi
Buxgalteriya hisobi tizimini tashkil qilish
F ermer xo'jaligida ishchi kuchining hisobga
tizimini tashkil qilish, moliyaviy faoliyatini
xo'jalik faoliyatining samaradorligini baholash
olinishi muhim ahamiyatga ega. Ishchi kuchi
kuzatish va nazorat qilish uchun zarur.
va moliyaviy xarajatlarni optimallashtirish
xo'jalikning asosiy resurslaridan biri
imkonini beradi.
hisoblanadi.

9.

Fermer Xo'jaligida Moliyaviy Hisobotlarni
Shakllantirilishi
Fermer xo'jaligida moliyaviy hisobotlar xo'jalik faoliyatining natijalarini va moliyaviy holatini aks ettiruvchi hujjatlardir.
Moliyaviy hisobotlarni shakllantirish buxgalteriya hisobi qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi.
Moliyaviy hisobotlarning turlari:
Balans
Daromad va xarajatlar to'g'risidagi hisobot
Pul oqimlarining hisoboti
O'z kapitali o'zgarishining hisoboti
Moliyaviy hisobotlar xo'jalik faoliyatining samaradorligini tahlil qilish uchun, shuningdek, banklar, investorlar va boshqa
manfaatdor tomonlar uchun ma'lumot manbai bo'lib xizmat qiladi.

10.

Fermer Xo'jaligida Aylanma
Mablag'larning Hisobga Olish Tartibi
Aylanma mablag'lar - bu xo'jalik faoliyatida bir yildan kamroq muddatda aylanadigan aktivlardir. Aylanma mablag'larga
xom ashyo, materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, tayyor mahsulotlar, to'lovlar va boshqalar kiradi.
Aylanma mablag'larni hisobga olish tartibi quyidagicha:
Aylanma mablag'larning kelib chiqishi va harakatini hisobga olish
Aylanma mablag'larning qoldiqlarini hisoblash
Aylanma mablag'larni boshqarish
Aylanma mablag'larni samarali boshqarish xo'jalikning moliyaviy holatini yaxshilashga, ishlab chiqarish jarayonini
uzluksiz davom ettirishga va daromadni oshirishga yordam beradi.

11.

Fermer Xo'jaligida Asosiy Vositalar Hisobga
Olish
Asosiy vositalar - bu xo'jalik faoliyatida bir yildan ortiq muddatda foydalaniladigan aktivlardir. Asosiy vositalarga binolar,
inshootlar, mashinalar, jihozlar, transport vositalari va boshqalar kiradi.
Asosiy vositalarni hisobga olish tartibi quyidagicha:
Asosiy vositalarning turlarini aniqlash
Asosiy vositalarning kelib chiqishi va harakatini hisobga olish
Asosiy vositalarning qoldiqlarini hisoblash
Asosiy vositalarning eskirishini hisoblash
Asosiy vositalarni ta'mirlash va modernizatsiya qilish
Asosiy vositalarni samarali boshqarish xo'jalikning ishlab chiqarish jarayonini yaxshilashga, xarajatlarni kamaytirishga va
daromadni oshirishga yordam beradi.

12.

Moliyaviy Xavflar
Narxlarning O'zgarishi
Ob-havo Sharoitlarining O'zgarishi
Narxlarning keskin o'zgarishi fermer xo'jaligining
Qurg'oqchilik, sel, do'l va boshqa tabiiy ofatlar ekinlarga
daromadini kamaytirishi mumkin. Narxlarning turg'unligini
jiddiy zarar yetkazishi mumkin. Bu holat fermer
ta'minlash uchun fermerlar o'z mahsulotlarini
xo'jaligining daromadini kamaytiradi va o'z ish faoliyatini
diversifikatsiya qilishni ko'rib chiqishlari mumkin.
davom ettirish uchun moliyaviy xavf tug'diradi.
Bozor Talabining O'zgarishi
Moliyaviy Resurslarning Yetishmasligi
Bozor talabining o'zgarishi fermer xo'jaligining
Fermer xo'jaligining moliyaviy resurslarning yetishmasligi,
mahsulotlarini sotish imkoniyatini kamaytirishi mumkin. Bu
masalan, kreditlar, subsidiyalar va grantlar, fermer
holat fermer xo'jaligining daromadini pasayishiga va
xo'jaligining ishlab chiqarish jarayonini buzishi mumkin.
moliyaviy muammolarga olib kelishi mumkin.

13.

Fermer Xo'jaligida Mehnat
Xarajatlarining Hisobga Olish
Mehnat xarajatlari - bu xo'jalik faoliyatida ishlatiladigan mehnat resurslarining qiymati. Mehnat xarajatlariga ish haqi,
ijtimoiy sug'urta badallari, ta'til haqi va boshqa xarajatlar kiradi.
Mehnat xarajatlarini hisobga olish tartibi quyidagicha:
Mehnat xarajatlarining turlarini aniqlash
Mehnat xarajatlarining kelib chiqishi va harakatini hisobga olish
Mehnat xarajatlarining qoldiqlarini hisoblash
Mehnat xarajatlarini tahlil qilish
Mehnat xarajatlarini samarali boshqarish xo'jalikning ishlab chiqarish jarayonini yaxshilashga, xarajatlarni kamaytirishga
va daromadni oshirishga yordam beradi.

14.

Fermer Xo'jaligida Soliqlar Hisobga Olish
Fermer xo'jaliklari soliq to'lovchilar hisoblanadi. Fermer xo'jaliklari tomonidan to'lanadigan soliqlarning turlari quyidagicha:
Daromo d soliq
Qo'shilgan qiymat soliq
Yer soliq
Mulkiy soliq
Ijtimoiy sug'urta badallari
Soliqlarni hisobga olish tartibi quyidagicha:
Soliq to'lash muddatlarini aniqlash
Soliq bazasini hisoblash
Soliq miqdorini hisoblash
Soliqlarni o'z vaqtida to'lash
Soliqlarni o'z vaqtida va to'g'ri hisoblash xo'jalikning moliyaviy holatini yaxshilashga va qonun hujjatlariga rioya qilishga yordam beradi.

15.

Fermer Xo'jaligida Buxgalteriya Hisobi
Yuritish Bo'yicha Tavsiyalar
Fermer xo'jaligida buxgalteriya hisobini samarali yuritish uchun quyidagi tavsiyalarga amal qilish tavsiya etiladi:
Buxgalteriya hisobining zamonaviy dasturlaridan foydalanish
Buxgalteriya hujjatlarini to'g'ri va o'z vaqtida rasmiylashtirish
Buxgalteriya hisobining samaradorligini muntazam ravishda tahlil qilish
Buxgalteriya hisobi bo'yicha malakali mutaxassislarni jalb qilish
Buxgalteriya hisobining qonun hujjatlariga muvofiq yuritilishini ta'minlash
Buxgalteriya hisobini to'g'ri yuritish xo'jalikning moliyaviy holatini yaxshilashga, xarajatlarni kamaytirishga, daromadni
oshirishga va qonun hujjatlariga rioya qilishga yordam beradi.

16.

Buxgalteriya Dasturlari
Fermer xo'jaligida buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish,
buxgalteriya dasturlaridan foydalanish samaradorlikni oshirishga
yordam beradi.
Zamonaviy buxgalteriya dasturlari turli xil funksiyalarni o'z ichiga
oladi, masalan, hisob-kitoblarni bajarish, hisobotlarni yaratish,
soliqlarni hisoblash va boshqa ko'pgina operatsiyalar.

17.

Investitsiya
Imkoniyatlari
Fermer xo'jaligiga investitsiya kiritish ko'plab afzalliklarni taqdim
etadi.
Investitsiyalar xo'jalikning samaradorligini oshirishga, yangi
texnologiyalarni joriy etishga va ishlab chiqarish hajmini
kengaytirishga yordam beradi.

18.

Xulosa
Fermer xo'jaligi uchun buxgalteriya hisobi muhim ahamiyatga ega. U xo'jalikning moliyaviy ahvolini tahlil qilish,
xarajatlarni optimallashtirish va daromadni ko'paytirishga yordam beradi.
Buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish orqali samaradorlikni oshirish mumkin. Zamonaviy buxgalteriya dasturlari bu
jarayonni soddalashtiradi.
Investitsiyalar xo'jalikning samaradorligini oshirish, yangi texnologiyalarni qo'llash va ishlab chiqarish hajmini
kengaytirishga imkon beradi.