molxona12.12.2024

1.

KOKANT UNVERSITY
• JORJ
ORUELLNING”HAYVONLAR
XUJALIGI HAQIDA G’AROYIB
QISSA”ASARNING BADIY FALSAFIY TAHLILI
FALSAFA FANI UCHUN EK-7.24

2.

1 .JORJ ORUELLNING HAYOTI
HAQIDA
2.ASARDA KUTARILGAN
MAVZULAR VA ASAR HAQIDA
3.ASAR HAQIDA FIKIR VA XULOSA

3.

Jorj Oruell (asl ismi Eric Arthur Blair) ingliz
adabiyoti, siyosati va falsafasi haqida yozgan
mashhur yozuvchi va jurnalistdir. U 1903-yil 25-iyun
1950-yil 21-yanvarda, 46 yoshida Angliyaning London
shahrida vafot etgan.
Hayoti
Bolalik davri
Angliyaga qaytib kelgan. Uning otasi, Richard Blair,
Britaniya koloniyalarida xizmat qilgan. Oruell

4.

HAYOTI VA
IJODI
Ta’lim va xizmat
Oruell Eton maktabida o‘qigan, ammo o‘sha paytda o‘qishni
tugatgach, katta pul yutib olish imkoni bo‘lmagan. U
o‘zining jahonni va jamiyatni o‘rganishga qiziqishlarini
anglagan va keyinchalik ingliz kollejlariga o‘qishga qabul
qilindi.
1930-yillarda Oruell bir qancha yillar davomida jurnalistik
faoliyatni olib bordi va janubiy Fransiya va Ispaniyada
turli sharoitlar va kambag‘alliklarni o‘rganishga harakat
qildi. Shuningdek, u bir nechta yillar davomida hindiston va
jahon tarixi bilan shug‘ullangan.
Asarlari va Falsafasi
"Hayvonlar fermasi"
Jorj Oruellning eng mashhur asari "Hayvonlar fermasi"
(Animal Farm) bo‘lib, unda u Stalin rejimining
totalitarizmini tanqid qildi. Asar, aslida, SSSRdagi
diktatorlik tizimi va uning zaif tomonlarini o‘rganishga
yo‘naltirilgan alegorik hikoya. Oruell bu asarda o‘zining
siyosiy qarashlarini va totalitarizmga bo‘lgan qarshiligini
ifoda etgan.

5.

"1984"
"1984" — Oruellning yana bir mashhur romani bo‘lib, unda u post-urush
dunyosidagi totalitar tuzumlar, hukumatning inson huquqlarini
poymol etishi va ommaviy nazoratni tasvirlaydi. Bu roman dunyo
adabiyotida eng ta’sirchan distopik asarlaridan biri sifatida tanilgan.
"1984"da doimiy kuzatuv, "Xotira politsiyasi", "Yangi til" kabi
kontseptsiyalar joriy etilgan, bu bugungi kunda ham keng tarqalgan
tushunchalarga aylangan.
Oruellning Siyosiy Qarashlari
Oruellning siyosiy qarashlari murakkab va o‘zgaruvchan edi. U
sotsializmga yaqin turgan, ammo sovet sotsializmini va Stalinning
hokimiyatini keskin tanqid qilgan. U shuningdek, individual erkinlik va
shaxsiy huquqlarni himoya qilishga, adolatni va tenglikni targ‘ib
qilishga intilgan.
Jorj Oruellning asarlari faqat adabiyot sohasida emas, balki
siyosatshunoslik, tarix va madaniyatshunoslikda ham katta ta’sir
ko‘rsatgan. Uning "1984" romani, ayniqsa, "yuzni o‘zgartirish" va "suzib
yurish" kabi tushunchalar hozirgi kunda ham keng qo‘llaniladi.
Xulosa
Jorj Oruellning hayoti va ijodi, o‘zining adabiy va siyosiy faoliyati
orqali inson erkinligi, adolat va totalitarizmga qarshi kurashishni
targ‘ib qilgan. Uning asarlari bugungi kunda ham o‘qiladi, o‘rganiladi va
yuksak baholanadi.

6.

Jorj Oruellning "Hayvonlar fermasi" asari (1945)
totalitarizm, zo‘ravonlik va siyosiy oppressiya
kabi mavzularni chuqur tahlil qiladi. Bu asar
birinchi navbatda Stalinist Sovet Ittifoqining
rejimini tanqid qiladigan alegorik bir hikoyadir.
Oruell, odamlar va hayvonlarning o‘rtasidagi
jamiyatni tasvirlayotgan bo‘lsa ham, bu asarda
haqiqatan ham siyosiy tizimlarning boshqaruv
usullari va manipulyatsiyasini yoritadi.
Asarda Kutarilgan Mavzular:
Totalitarizm va Avtoritarizm
Asar hayvonlar jamiyatining boshqaruvi orqali,
totalitar tizimlarning qanday ishlashini
ko‘rsatadi. Oruell, «Hayvonlar fermasi»da
diktatorlikka aylanib ketgan hayvonlar
yetakchisi Napoleonning o‘rniga kiritilgan
oppressiv siyosatlarni tanqid qiladi. Bu asarda
ko‘rsatilganidek, totalitar rejimlar hukumatning
butun jamiyatni kuzatishi, ma’lumotlarni
manipulyatsiya qilishi va barcha qarshiliklarni
bostirishi bilan ajralib turadi.

7.

Hayvonlar xujaligi" — bu sotsialistik isyon va totalitar tizimning rivojlanishi haqida yozilgan
allegorik hikoyadir. Asarda qishloq xo‘jaligi va undagi hayvonlarning, avvaliga odam egalari
bo‘lgan fermadan qochib, yangi bir ijtimoiy tuzum qurishga intilishlari tasvirlanadi. Ammo,
natijada, ular yangi va adolatli jamiyat qurish o‘rniga, eski hokimiyatni o‘zgartirishda eng
avvalgi zulm va injustice ni qayta tiklaydi.
"Hayvonlar xujaligi"da hayvonlar fermada ishlaydi va ularning boshqaruvchisi, bo‘kki
fermaning egasi — Mr. Jons, ularning barcha mehnatidan o‘z manfaatlariga xizmat qilish uchun
foydalanadi. Hayvonlar uni adolatsiz va zulmkor deb hisoblashadi. Shunday qilib,
hayvonlarning rahbari — eshak bo‘lmish Old Major, hayvonlarni tirikchilikdan ozod qilishga
chaqiradi. Uning chaqirig‘i bilan hayvonlar isyon qilib, fermani bosib olib, **"Hayvonlar
xujaligi"**ni tashkil etadilar. Ular yangi hayot qurish va eski zulmdan qutulish umidida
bo‘ladilar.
Isyon natijasida, Napoleon ismli cho‘chqa (eski hayvonlar rahbariyati) yuqori pozitsiyaga
ko‘tariladi. Napoleoning siyosiy hiylalar orqali hokimiyatni qo‘lga kiritishi va keyinchalik
"Suvoy" (Snowball) nomli raqibni hokimiyatdan haydab chiqarishi hikoyaning markazida turadi.
Napoleoning hokimiyati astoydil rivojlanadi va o‘zi bo‘lgan bo‘linma va boshqaruv tuzilmalarini
tashkil etadi. Napoleon va uning yordamchisi Squealer (tuproq va tishli qishloq hayvoni)
propaganda orqali boshqarishni davom ettiradi.

8.

Hayvonlar xujaligi" — bu allegorik va siyosiy romandir, unda hayvonlar odam
egasidan isyon qilib, yangi bir jamiyat qurish uchun birlashadilar. Lekin, vaqt o‘tishi
bilan, ularning yangi jamiyati eski, zulmkor tizimga aylanadi. Bu asar orqali Oruell,
Sovet Ittifoqidagi siyosiy hodisalarni va Stalinning diktaturasi ni tanqid qiladi.
Asar boshlanishida, fermada ishlayotgan hayvonlar, ularning zulmkor egasi — Mr.
Jonsga qarshi isyon qilishadi. Isyonning asosiy targ‘ibotchisi — Old Major, eski
hayvonlardan biri bo‘lib, u hayvonlarni o‘zlarining ozodligini talab qilishga undaydi.
Old Majorning so‘zlaridan ilhomlangan hayvonlar isyon qilib, fermani bosib olishadi va
yangi, adolatli bir jamiyat qurishga intilishadi. Ular o‘zlarining yangi jamiyatlarini
"Hayvonlar xujaligi" deb atashadi.
Lekin vaqt o‘tgan sari, Napoleon ismli cho‘chqa — isyonni boshqargan hayvonlarning
rahbari, kuchli siyosiy manipulyatsiyalar yordamida hokimiyatni qo‘lga kiritadi.
Napoleon o‘zining raqibi — Snowballni yo‘q qilib, butun jamiyatni o‘z qo‘lida jamlaydi.
Ammo, yangi jamiyat o‘zining boshlang‘ich g‘oyalariga amal qilish o‘rniga, odamlar
boshqargan tuzumga juda o‘xshab qoladi. Napoleon va uning atrofidagi cho‘chqalar
odamlarning barcha yomon xulq-atvorlarini o‘zlashtiradilar. Nihoyat, hayvonlar,
Napoleon va uning yordamchilarining ularga nisbatan zulmini, eski egalarining
zulmiga qiyoslashadi va o‘zlarining boshlang‘ich orzularining amalga oshmaganini
anglashadi.

9.

Asardagi asosiy qahramonlar:
Mayor - hayvonlar jamiyati g'oyasining asoschisi, o'limi oldidan "ozod hayvonlar jamiyati" qurishni vasiyat qiladi (qiyosan, ushbu
obrazni koomunistik mafkura asoschilari - Fredrix Engels va Karl Marksga tenglashtirish mumkin; Snouboll - inqilobni tashkil
qiluvchilardan va jamiyatning ilg'or fikrli rahbarlaridan biri. Ammo keyinchalik Napoleon tomonidan quvib yuboriladi va uning nomi
ham qora qilinadi. (qiyosan, Leon Trotskiy ushbu obrazga ancha yaqin - chunki aynan Trostkiy Stalin tomonidan o'zining kommunistik
qarashlariga zid bo'lganligi sababli barcha lavozimlardan chetlashtirilib, keyinchalik o'ldiritirladi.)
Napoelon - hayvonlar jamiyatining yetakchisi, keyinchalik hayvonlar dohiysi (qiyosan Stalin va undan keyingi kommunistik davlat
yetakchilari)
Benjamin - keksa dono eshshak, ko'p narsani biladi, aqlli ammo hech narsaga aralshmasdan yurishni afzal ko'radi (buni hamma
narsani anglaydigan, ammo siyosatga aralashishdan o'zini tiyaidan ziyolilar qatlamiga qiyoslash mumkin)
Bokser - o'ta mehnatkash, o'z sog'lidan ham jamiyat muvaffaqiyatini ustun qo'yadigan oxir-oqibat qassobxonaga topshirilgan ot
(mehnatkash (sovet) aholi(si) ushbu obrazga qiyos qilinishi mumkin.)
Qichqiroq - ma'naviyatchi cho'chqa. Napoleonning topshiriqlarini boshqa hayvonlarga yetkazish uchun ma'sul obraz. U har qanday
holatni ustamonlik bilan odamlarga singdirishga juda usta. (qiyosan: kommunistik propaganda mashinasi ) va boshqalar.
Muallif bu asar orqali nima demoqchi bo'lgan? Jorj Oruell o'zining bu asardan nima demoqchi ekanligini "Hayot
maktublarda" (George Orwell: Life in Letters) asarida quyidagicha ifodalaydi: Albatta, asarda birinchi navbatda rus inqilobini satira
sifatida yortiganman. Ammo bundan ancha kengroq ma'noni anglatishni nazarda tutgan edim, men "bunday inqilob (hokimiyatga ega
bo'lsa, ongsiz ravishda boshqaradigan odamlar tomonidan rahbarlik qilgan fitna-qo'zg'olon) faqat rahbarlarning o'zgarishiga olib
keladi" demoqchi edim. Men, "inqiloblar, faqat omma hushyor bo'lib, o'z rahbarlari ishini tugatganlaridan keyin qanday qilib ularni
quvib chiqarishni bilsalargina tubdan yaxshilanish bo'ladi", degan ma'noni anglatgan edim. Hikoyaning burilish nuqtasi cho'chqalar
o'zlari uchun sut va olma saqlashi hodisasi bo'lishi kerak edi (qiyosan: Kronshtadt isyoni) . Agar boshqa hayvonlar oyog'ini pastga
tushirishni ma'qul ko'rsalar edi, yaxshi bo'lar edi. Agar insonlar (o'z harakatlarini oqlash uchun) men mavjud baqrarolikni (status quo)
saqlab qolish uchun shu ishlarga qo'l uryapman desalar, Aslida, ular azaldan pessimist va egosit bo'lib ulg'ayganlar va diktatura yoki
erkin(laissez-faire) kapitalizmdan boshqa muqobil yo'l yo'q deb o'ylaydilar. Men aytmoqchi bo'lgan narsa shu edi: “Agar o'zing harakat
qilmasang, inqilob qila olmaysan; birgalikda rahbarlik qilinadigan diktatura yoki kema degan narsa yo'q." ( Bir kemada 2 ta kapitan
bo'lmaydi) *

10.

Xulosa:
"Hayvonlar xujaligi" asarida, hayvonlarning o‘z erkinliklari uchun kurashib, odamlar zulmidan
qutulish umidida yangi jamiyat qurishga intilishi tasvirlanadi. Lekin isyon natijasida qurilgan
yangi tizim, tez orada eski zulm va totalitar boshqaruvning yangi shakliga aylanadi.
Napoleonning hokimiyatni qo‘lga kiritishi, uning siyosiy manipulyatsiyalari, propaganda va
zulm orqali boshqarishi, o‘z navbatida, Stalin rejimining mohiyatini aks ettiradi.
Asarda, Napoleon va uning yordamchisi Squealer orqali totalitar tizimning qanday ishlashi va
odamlarning qanday qilib manipulyatsiya qilinishi ko‘rsatiladi. Hayvonlar, dastlabki ideallari
bilan yangi ijtimoiy tuzum qurishga harakat qilsalar-da, oxir-oqibatda bu tuzum eski tizimga,
ya’ni zulmkor boshqaruvga aylanadi. Bu, o‘z navbatida, Sovet Ittifoqidagi kommunistik
g‘oyalar va rejimning yomon tomonlarini tanqid qilishdir.
Asarda, Napoleon va uning yordamchisi Squealer orqali totalitar tizimning qanday ishlashi va
odamlarning qanday qilib manipulyatsiya qilinishi ko‘rsatiladi. Hayvonlar, dastlabki ideallari
bilan yangi ijtimoiy tuzum qurishga harakat qilsalar-da, oxir-oqibatda bu tuzum eski tizimga,
ya’ni zulmkor boshqaruvga aylanadi. Bu, o‘z navbatida, Sovet Ittifoqidagi kommunistik
g‘oyalar va rejimning yomon tomonlarini tanqid qilishdir.
Oruell asarida ijtimoiy tengsizlik, manipulyatsiya, yolg‘on va ko‘rsatilgan haqiqatlar
o‘rtasidagi farqni keskin tarzda ifodalashga harakat qiladi. Hayvonlar yangi tizimda tenglikni
va erkinlikni orzu qilgan bo‘lsalar ham, ular nihoyat, “ba’zi hayvonlar boshqalardan tengroq”
bo‘lishini ko‘radilar. Bu esa ijtimoiy tizimdagi asl tengsizlikni va korrupsiyani yoritadi.

11.

"Hayvonlar xujaligi" — bu siyosiy tanqid bo‘lib, nafaqat
o‘sha davrda, balki hozirgi kunda ham o‘qilishi va tahlil
qilinishi zarur bo‘lgan asar hisoblanadi. Oruell o‘zining bu
asarida totalitar rejimlar, ijtimoiy manipulyatsiya va
diktatorlikning xatarlarini, shuningdek, qanday qilib
ideallar va g‘oyalar zulmga aylanishi mumkinligini ochib
beradi. Asar, propaganda, diktatura va totalitarizmga
qarshi kuchli ogohlantirish sifatida xizmat qiladi.
Shu bilan birga, asar, insoniyatning o‘zini o‘zgartirishga va
yangi tizimlar yaratishga bo‘lgan intilishlari, lekin o‘zining
zaifliklari va tuzilmaviy kamchiliklari tufayli ularning
qanday qilib eski zulmga qaytib borishini ko‘rsatadi. Asar
ijtimoiy va siyosiy holatlar qanday qilib o‘zgarishini, lekin
baribir odamlar va jamiyatlar o‘rtasida tengsizlik va
adolatsizlikni qanday davom ettirishini tushunishga
yordam beradi.
It serves a variety of purposes,
Xulosa qilib aytganda, Oruellning "Hayvonlar xujaligi" making presentations powerful
asari siyosatshunoslikda, ijtimoiy tahlil va adabiyotda tools for convincing and teaching.
o‘zining ahamiyatini yo‘qotmaydi, bu asar bugungi kunda
ham zamonaviy siyosiy tizimlarni va diktaturalarni tanqid
qilish uchun yaxshi vosita sifatida xizmat qiladi.

12.

"Hayvonlar xujaligi" asari, o‘zining fikrlarni chiroyli tarzda
ifodalash bilan birga, eng katta saboqni beruvchi asarlardan
biridir. Asar, jamiyatni adolatli qurish orzusining qanday qilib
adolatsiz boshqaruvga aylanishi mumkinligini ko‘rsatadi va
siyosat va ijtimoiy tuzumlarni doimiy ravishda tahlil qilish
zarurligini ta’kidlaydi. U, shuningdek, hokimiyatni qo‘lga
kiritganlarning o‘zgarishsiz, shunchaki yangi zulmlar yaratishlari
mumkinligini anglatadi. Bu asar, jamiyatda hukumatlar va
ularning siyosatini so‘nggi nuqtai nazardan baholashda qimmatli
manba bo‘lib qoladi.
"Hayvonlar xujaligi" asari faqat tarixiy yoki siyosiy tanqid
sifatida emas, balki insoniyatning zaif tomonlari va ijtimoiy
tizimlarning doimiy o‘zgaruvchanligini ifodalaydigan muhim
adabiy asar sifatida qimmatli. Asar, jamiyatlarning, tizimlarning
va hokimiyatning tabiati haqidagi chuqur fikrlarni ochib beradi
va o‘quvchini o‘zining mavjud jamiyatini qayta ko‘rib chiqishga
undaydi.

13.

etiborlaring uchun raxmat