Басқарудың әдістері мен қағидалары. 1 дәріс

1.

1 дәріс тақырыбы:
Басқарудың әдістері мен
қағидалары

2.

«Менеджмент» түсінігі
Менеджмент – кәсіпорынды
ұйымдастыру, қызметкерлерді іріктеу
және олардың жұмысын
оңтайландырудың тәсілдері туралы
ілімдерді қамтитын кәсіпорынды
тиімді басқару болып табылады.

3.

«Басқару» түсінігі
Басқару
мақсаты
не?
Ұйымның
қазіргі
жағдайы
қандай?
Басқару
тиімділігінің
критерийлері
қандай?
Басқаруға
қандай
шектеулер
қойылады?

4.

Басқару экономикасы
Басқару экономикасы - бұл экономикадағы үй шаруашылықтары мен
фирмаларды қарастыратын микроэкономика пәнінен және жұмыспен
қамту деңгейіне, пайыздық мөлшерлемеге, инфляцияға және басқа да
елге қатысты макроэкономикалық айнымалыларға қатысты
макроэкономикадан алынған экономика саласы. тұтастай алғанда.
Басқару экономикасы бизнес менеджерлерге өз операцияларын
барынша тиімді жүргізуге көмектесу үшін математиканы,
статистиканы, басқару теорияларын, экономикалық мәліметтер мен
модельдеу әдістерін қолданады. Басқару экономикасы менеджерлерге
шығындарды азайту кезінде ең жоғары рентабельділікке жету үшін
жер, жұмыс күші, капитал сияқты тапшы ресурстарды бөлуде дұрыс
шешімдер қабылдауға көмектеседі. Басқару экономикасы сонымен
қатар менеджерлерге қандай өнімдерді өндіру керектігін, қанша
өндіру керектігін, бағаны және сату мен таратуда қандай арналарды
қолдану керектігін шешуге көмектеседі.

5.

«Басқару» түсінігі
Басқаруды – ұйым ресурстарын оңтайлы бөлу үрдісі ретінде
қарастырамыз.
Оңтайлы үрдіс
Ресурстар
Берілген
мақсатпен,
әзірленген
жоспар бойынша,
нәтижелерді
үздіксіз бақылау
Материалдық,
қаржылық,
адами,
ақпараттық,
уақыт

6.

Менеджмент - бұл
қызметінің жоғары
тиімділігін қамтамасыз
ететін басқару қағидалары,
әдістері және құралдар
жүйесі.

7.

Менеджмент дегеніміз не?
Басқарудың
түрі
Басқару
аппараты
Адамдар
категориясы
Үрдіс
Өнер
Ғылым

8.

Кез келген басқарушылық қызмет келесi кезеңдерден тұрады:
Ақпаратты алу
және талдау
Орындаушыларды
көтермелеу немесе
жазалау
Шешiмдi әзiрлеу
және қабылдау
Кейiнгi жұмыс
барысына түзету
енгiзу
Шешімдердің
орындалуын
ұйымдастыру
Бағалау
Бақылау

9.

Тейлор, ғылыми кәсіпкерлік саласында, қазіргі кезде де
сөз етілетін "ғылыми басқарудың принциптерінің"
мақсаттарын төмендегідей көрсетуде: - қымбатқа соққан
тиімсіз жұмыстарды және шығындарды қарапайым
мысалдармен келтіру; - осы тиімсіз жұмыстардың себебін,
бірнеше төтенше күш пен адамдардың болмауынан емес,
жүйелі басқару түсінігінің болмағандығын халыққа
түсіндіру; - ең тиімді басқарудың белгіленген заңдарға,
принциптерге және ережелерге негізделіп, шын мәнінде
ғылыми тұрғыда болғандығын дәлелдеу.

10.

Жоспарлау
Ынталандыру
Бақылау
Менеджмент
келесідей
қызметтерді
атқарады:
Ұйымдастыру
Үйлестіру

11.

Жалпы түрде алғанда басқару әдістерін мынандай
екі үлкен топқа бөлуге болады:
• Бүкіл басқару жүйесіне қатысты іс-әрекеттер (жалпы әдістер),
• Басқару жүйесінің жекелеген бөліктеріне қатысты іс-әрекеттер
(шағын ауқымдағы әдістер),
• Басқарудың жалпы әдістерінің жіктелу түрлері:
• кәсіпорын, бірлестік, экономикалық аймақ деңгейіндегі басқару
қызметінің неғұрлым нақты тәсілдері;
• министрліктердің, мемлекеттік комитеттердің қызмет әдістері;
• түрлі деңгейдегі басшылардың өз қызметінде қолданатын әдістері;
• белгілі бір басқару функцияларын іске асыру әдеттері.

12.

Басқарудың әдістері
1
• Әкімшілік
2
• Экономикалық
3
• Әлеуметтік-психологиялық

13.

• Әкімшілік ұйымдастыру әдісі дегеніміз – басқарушы жүйенің иерархиялық дамуын ұйымдастыру
— әр деңгейдегі қызметкерлер өзіне жүктелген жауапкершілікті толық түсініп, жоғарғы
деңгейден түскен жарлықтарды бұлжытпай орындауға міндеттілігі. Бұл әдіс басқаша
иерархиялық әдіс деп аталады. Әкімшілік ұйымдастыру әдісін дұрыс пайдалану басқарудың
экономикалық және әлеуметтік –психологиялық әдістерін кеңінен енгізуге ықпал етеді.
• Экономикалық әдістерді пайдалану – бұл барлық қызметкерлерді қызықтыратындай нарықтық
механизм қалыптастыру үшін барлық ынталандырулар мен экономикалық тетіктерді жеке және
комплексті түрде пайдалану болып табылады. Басқарудың экономикалық әдістері нарықтық әдіс
деп аталады.
• Басқарудың әлеуметтік-психологиялық әдісі – адамдардың бірлесіп орындаған ұмыстарындағы
және жеке адамдар арасындағы ахуалды, яғни ұжымдағы ерекше психологиялық жағдайды
зерттейді, басқаша мәдени әдіс деп аталады.
• Ұжымдағы әлеуметтік-психологиялық басқару әдістері – адамдардың әлеуметтік мүдделері
арқылы олардың мінез-құлқына әсер ету тәсілдері мен формалары.
• Әлеуметтік-психологиялық әдісте мынандай шаралар жүзеге асырылуы тиіс:
• Қол астындағы адамдардың психологиясын, мінез-құлқын түсіну.
• Мақтау немесе жазалау шараларын қолдану.
• Адамдардың білімін, мәдени дәрежесін арттыруға ат салысу.
• Жұмысшылардың әлеуметтік қажеттілігін қамтамасыз ету – мәдени
• орындар, кітапхана, спорт ғимараттары, медициналық қызмет, әр түрлі тұрмыстық қызметтер.

14.

Тапсырма 1
• Өндіріс шығындарын азайту мақсатында
қолданылатын басқарудың түрлері