Қазақстанның пайдалы қазбалары

1.

Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігінің «№65 мектеп-гимназия» МКК
Тақырыбы:Қазақстанның пайдалы қазбалары
7 -сынып
Химия пәні мұғалімі: Скакова Гулим Копесовна

2.

Оқу мақсаты
Қазақстан қандай минералды және табиғи ресурстармен бай екендігін және
олардың кен орындарын білу;
Бағалау критерийі
Қазақстан қандай минералды және табиғи ресурстармен бай екендігін және
олардың кен орындарын білесіз;
2

3.

Қазақстандағы пайдалы қазбалар
6 орын
Au
4 орын
Mo
3 орын
Cu и СаF2 (флюорит)
2 орын
Ag,Pb,Cr
1 орын
U,W,Zn,Ba

4.

Пайдалы қазбалар
қасиеті бойынша
Пайдалы қазбалар:
Mn Fe Ni AI Cu Au- кен орындары
Жанғыш пайдалы қазбалар:
мұнай,газ,көмір
Кенсіз пайдалы қазбалар:
асбест,фосфориттер,ас тұзы

5.

Қазақстанның кен орындар картасы

6.

Жанғыш пайдалы қазбалар
мұнай
Атырау,Маңғыстау,Ақтөбе
және Батыс Қазақстан
облыстары.
көмір
Тас көмір мен қоңыр көмірдің 10 бассейні бар. Жыл
сайын 100 млн т көмір өндіріледі.
Неізгі кен орындары: Қызылой,Қарашығанақ және
Жаңажол т.б

7.

Пайдалы қазбалар
Mn кені Орталық
Қазақстандағы Атасу
Жезді
Ni ең маңызды кен
орын Мұғалжарда
Au 224 кен орны бар. Ақбақай,
Майқайың,Бестөбе,Жолымбет
Cu ең ірі кен орындарыЖезқазған,Қоңырат,
Бозшакөл,Саяқ және т.б.
AI өндіруден ТМД бойынша
Fe ең маңыздысы Солтүстік
Қазақстан. Қашар,Лисаков
I орында.Наурызым,Құсмұрын,
Көктал,Шығыс Аят және т.б.

8.

Қазақстанның пайдалы қазбалары
Темір кенінің қоры бойынша Қазақстан әлемде 8-орын алады. Оның әлемдік қордағы
үлесі 6%.Қазақстан темірінің, едәуір қор мөлшерінен басқа, артықшылығы —
сапасының жоғарылығы.

9.

Кенсіз пайдалы қазбалар
Асбестің ең ірі кен орындары Қостанай
мен Қарағанды облыстарында
орналасқан.Маңызды кен орны
Мұғалжардың оңтүстігіндегі Бөгетсай
және Шу-Іле тауларындағы Хантауда
бар.
фосфорит
Қазақстан фосфорит қоры бойынша екінші орында.Оңтүстік Қазақстандағы
Қаратау мен Ақтөбе облысындағы Мұғалжар Тауларында фосфориттің ірі кен
орындары бар.
ас
тұзы
Қазақстанда тұздардың орасан көп қоры бар.Әсіресе Каспий маңы ойпаты тұзға өте
бай.Жекеленген тұз қабаттарының қалыңдығы 2 км-ден асады.

10.

Қаныш Имантайұлы Сәтбаев
(1899-1964)
Қазақстан Республикасы Ғылым
академиясын ұйымдастырушы әрі оның
тұңғыш президенті.
сатпаевит
Қаратауда ванадий кенін өндіру кезінде
табылған минерал Қ.Сәтбаев құрметіне
сатпаевит деп аталады.

11.

Пайдалы қазбалардың жекеленген түрлерінің қорлары
фосфорит 4 млрд т
газ 1,7 трлн м 3
хромит 460 млрд т
темір кені 17 млрд т
мұнай 2,8 млрд т
тас көмір 176,6 млрд т

12.

Сіз білесіз бе?
Менделеев кестесіндегі қазіргі белгілі 118 химиялық элементтің 99-ы Қазақстанның
жер қойнауынан табылған.
Cr
Pb
Хром мен қорғасын кендері
бойынша ТМД елдері арасында
I орында. Ni, Mn,Zn,Cu,Ag,P және
мұнай бойынша II орында.
Газ,көмір,алтын III орында.
Zn
Ni
Mn
Cu
12

13.

Бекіту тапсырмасы
Көмір,газ және мұнай кен орындары Қазақстанның қай аймағында орналасқан?
Дескриптор:
Көмір,газ және мұнай кен орындары Қазақстанның қай аймағында орналасқанын анықтайды;
13

14.

Дұрыс жауап
Дескриптор:
Көмір,газ және мұнай кен орындары Қазақстанның қай аймағында орналасқанын анықтайды;
14

15.

Бекіту тапсырмасы
Берілген заттарды пайдалы қазбалар түріне жіктеңіз
кенсіз пайдалы
қазбалар
жанғыш пайдалы
қазбалар
а) асбест
б) көмір
в)қорғасын
г)фосфорит
е) газ
ж)алтын
з) тұз
д) темір
пайдалы қазбалар
д) мұнай
и)сирек металдар
Дескриптор:
берілген заттарды пайдалы қазбалар түріне жіктейді;
15

16.

Дұрыс жауап
Кенсіз пайдалы қазбалар: асбест,фосфорит,тұз.
Жанғыш пайдалы қазбалар: көмір,мұнай,газ.
Пайдалы қазбалар: қорғасын,темір,алтын, сирек металдар.
Fe
Pb
Au
16

17.

Қорытынды
Қазақстан қандай минералды және табиғи ресурстармен бай
екендігін және олардың кен орындарын білдім;

18.

Оқу тапсырмасы
Қандай шикізат түрі бойынша біздің еліміз 1-2-орындарға ие?
18

19.

Қосымша ресурстар
М.Қ. Оспанова Қ.С. Аухадиева Т.Г. Белоусова
Химия 7 сынып
https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/7-synyp/atomdar-menmolekulalar?mid=02dbd697-9d5a-11e9-be78-49d30a05e051
19