Фарміраванне бібліяграфічнай культуры спажыўцоў інфармацыі

1. ФАРМІРАВАННЕ БІБЛІЯГРАФІЧНАЙ КУЛЬТУРЫ СПАЖЫЎЦОЎ ІНФАРМАЦЫІ

2.

1.
2.
3.
Фарміраванне бібліяграфічнай культуры спажыўцоў
інфармацыі: агульныя пытанні
Формы фарміравання бібліяграфічнай культуры
спажыўцоў інфармацыі
Асаблівасці фарміравання бібліяграфічнай культуры
розных катэгорый спажыўцоў інфармацыі

3. Фарміраванне інфармацыйнай (бібліяграфічнай) культуры: гістарычны аспект

Канцэптуальныя змены ў падыходах да разглядаемага кірунка
Прапаганда бібліятэчна-бібліяграфічных ведаў
("распаўсюджванне ... ідэй з мэтай асветы, выхавання і
арганізацыі насельніцтва») - фарміраванне
інфармацыйнай культуры (мэтанакіраваны, планамерны і
сістэматычны працэс інфармацыйнага навучання кожнага
грамадзяніна ў адпаведнасці з прынятай у краіне
сістэмай агульнага і прафесійнага навучання з
дзейнасцю розных суб'ектаў сістэмы дакументных
камунікацый па стварэнню ўмоў і правядзенню
спецыяльных мерапрыемстваў, накіраваных на
авалоданне спажыўцамі ведамі, уменнямі і навыкамі
працы з інфармацыяй.

4. Фарміраванне інфармацыйнай (бібліяграфічнай) культуры: гістарычны аспект

бібліятэчна-бібліяграфічная пісьменнасць фарміраванне культуры чытання –
кампьютарная граматнасць –
фарміраванне інфармацыйнай культуры –
фарміраванне медыяінфармацыйнай пісьменнасці .

5. Прычыны трансфармацыі разглядаемага кірунка:

інфарматызацыя грамадства;
павышэнне ролі новых інфармацыйных тэхналогій у
грамадскім развіцці, пабудова інфармацыйнага
грамадства;
выкарыстанне сацыякультурнага падыхода да вывучэння
такіх фенаменаў як інфармацыя, інфармацыйнае
грамадства, інфарматызацыя адукацыі, бібліятэчнай
сферы і іншых сфер грамадскага жыцця і г.д.

6. Азначэнні

Інфармацыйная пісьменнасць - сукупнасць ведаў,
уменняў і навыкаў, якія дазваляюць спажыўцу
самастойна выяўляць і выкарыстоўваць інфармацыю ў
мэтах задавальнення інфармацыйных патрэбнасцяў.
Інфармацыйная культура маецца на ўвазе ўзровень, які
дазваляе чалавеку не толькі свабодна арыентавацца ў
інфармацыйным асяроддзі, але і ўдзельнічаць у яго
фарміраванні і пераўтварэнні, садзейнічаць
інфармацыйнаму ўзаемадзеянню.

7. Змест ІК

веданне аб прыродзе и сутнасці інфармацыі, яе асноўных
характарыстыках, формах існавання, грамадскіх функцыях,
асаблівасцях інфармацыйных камунікацый;
веданне аб працэсе інфарматызацыі, спецыфічных
асаблівасцях інфармацыйнага грамадства;
арыентацыя
ў
прававых
нормах,
звязаных
з
распаўсюджваннем
і
выкарыстаннем
інфармацыі,
даступнасцю
інфармацыі,
аховай
інтэлектуальнай
уласнасці, інфармацыйнай бяспекай і інш.;
арыентацыя ў сукупных інфармацыйных рэсурсах як
электронных, так и традыцыйных;

8. Змест ІК

уменне фарміраваць уласныя пошукавыя сістэмы;
здольнасці выкарыстоўваць фармальныя и нефармальныя
каналы камунікацыі для атрымання неабходнай
інфармацыі;
здольнасці да інфармацыйных зносін, гатоўнасць самому
выступаць у ролі кансультанта, актыўнага
распаўсюджвальніка новых ведаў.

9. Змест ІК (па Н.Б.Зіноўевай)

светапоглядны;
маральны;
псіхалагічны;
інфармацыйна-прававы;
камунікатыўны;
кніжны, чытацкі;
бібліяграфічны;
лексічны;
інфармацыйна-тэхнічны.

10. Бібліяграфічная культура:азначэнне

Бібліяграфічная культура - сукупнасць ведаў, уменняў і
навыкаў працы асобы з другасна-дакументнай бібліяграфічнай інфармацыяй.

11. Бібліяграфічная культура: змест

Мець ўяўленні аб ролі, функцыях, формах існавання
бібліяграфічнай інфармацыі;
наменклатуры бібліяграфічных прадуктаў і паслуг, якія
прапаноўваюць на інфармацыйным рынку розныя
суб'екты сістэмы дакументных камунікацый;
фарміраванне
ўменняў
і
навыкаў успрымаць
бібліяграфічную інфармацыю, самастойна ажыццяўляць
бібліяграфічныя працэсы і аперацыі, накіраваныя на
пошук
бібліяграфічнай
інфармацыі,
ствараць
бібліяграфічныя прадукты ў выглядзе бібліяграфічных
запісаў,
дапаможнікаў,
каталогаў
і
картатэк,
бібліяграфічных баз даных, перапрацоўваць вынікі
бібліяграфічнай дзейнасці, перадаваць бібліяграфічную
інфармацыю для калектыўнага карыстання і г.д.

12. Фарміраванне ІК як задача дзяржаўнай значнасці

ІК - гэта спосаб жыццядзейнасці чалавека ў
інфармацыйным грамадстве;
ІК - гэта падмурак, здольнасці асобы самастойна
нарошчваць веды, «адукацыі праз усё жыццё»;
больш высокай інфармацыйнай падрыхтоўкі асобы
патрабуе развіццё міжнародных навуковых, вытворчых,
культурных сувязей;
пастаяннае і імклівае развіццё інфармацыйных патокаў,
змены ў носьбітах інфармацыі, тэхналогіі яе
прадстаўлення патрабуюць пастаяннага аднаўлення і
папаўнення інфармацыйных ведаў і навыкаў;

13. Фарміраванне ІК як задача дзяржаўнай значнасці

невысокі ўзровень інфармацыйнай культуры
насельніцтва;

14. Арганізацыя работы па фарміраванні ІК

-
Сістэмна, комплексна і сумесна павінна праводзіцца:
сям’я;
сістэма навучання (усе ўзроўні);
суб’екты СДК;
самастойна кожным карыстальнікам.

15. Роля бібліятэк у фарміраванні бібліяграфічнай, інфармацыйнай культуры

Бібліятэка аб’ядноўвае задачы і функцыі інфармацыйнай,
культурна-асветніцкай і адукацыйнай установы.
не толькі забяспечвае доступ да інфармацыі, але и
арганізоўвае адукацыйную дзейнасць;
мае і дае магчымасць спалучаць пазнавальную и
практычную інфармацыйную
дзейнасць асобы ў
адпаведнасці з яе патрэбнасцямі;
улічваецца індывідуальны ўзровень ІК (БК) спажыўцоў;
у бібліятэцы не штучна створаныя ўмовы, а натуральнае
інфармацыйнае асяроддзе;

16. Роля бібліятэк у фарміраванні бібліяграфічнай, інфармацыйнай культуры

мае магчымасці комплекснага падыходу да фарміравання
сучаснага ўзроўню інфармацыйнай культуры, якая
абапіраецца і ўбірае ў сябе ўсе формы, тыпы
інфармацыйнай культуры: вусныя, дакументныя,
электронныя;
фарміруе БК як спажыўцоў інфармацыі, так і суб’ектаў
іншых устаноў, якія ўдзельнічаюць у гэтым працэсе;

17. Задачы бібліятэк па фарміраванні бібліяграфічнай культуры

выступалі і павінны выступаць ініцыятарамі і арганізатарамі
арганізаванага навучання розных катэгорый спажыўцоў
інфармацыі ў ходзе навучальнага працэсу;
фарміраваць інфармацыйнае асяроддзе ў бібліятэцы;
ажыццяўляць мэтанакіраванае бібліяграфічнае,
інфармацыйнае навучанне шляхам правядзення сістэмы
спецыяльных мерапрыемстваў;
ажыццяўляць штодзённыя зносіны з карыстальнікамі, якія
павінны быць арыентаваны на пастаянную перадачу і
засваенне карыстальнікамі бібліяграфічных ведаў, уменняў
і навыкаў.

18. Прынцыпы фарміравання бібліяграфічнай культуры:

навуковага падыходу;
сістэматычнасці, бесперапыннасці і паслядоўнасці
(пераемнасці) фарміравання бібліяграфічнай культуры;
сувязі тэорыі з практыкай;
нагляднасці;
даступнасці, адпаведнасці вывучаемага матэрыяла
ўзроставым асаблівасцям навучэнцаў, апоры на вядучы
тып дзейнасці, характэрны для пэўнага ўзроста;
дыферэнцыраванага падыходу;
свядомасці, актыўнасці навучэнцаў у бібліятэцы.

19. Метадычныя патрабаванні да арганізацыі і зместа гэтай работы

навукова абгрунтаванае вызначэнне зместа
бібліяграфічнага, інфармацыйнага навучання;
распрацоўка спецыяльнага праграмна-метадычнага
забеспячэння гэтай работы;
пастаянная актуалізацыя зместа навучання;
кааперацыя работы бібліятэкі з іншымі суб’ектамі;
падрыхтаванасць кадраў бібліятэкараў;
правядзенне даследаванняў па эфектыўнасці гэтага кірунку
дзейнасці.

20. Крытэрыі вызначэння ўзроўня бібліяграфінай падрыхтаванасці карыстальнікаў (Л.І.Пятрова)

уменне чытача разумець і весці бібліяграфічныя запісы;
уменне самастойна арыентавацца ў каталогах і картатэках;
уменне карыстацца даведачнымі, бібліяграфічнымі і
інфармацыйнымі выданнямі;
уменне правільна заказываць патрэбную крыніцу;
самастойна выконваць нескладаныя бібліяграфічныя
разысканні, арыентавацца ў фондах бібліятэкі;
інфармаванасць чытача аб бібліятэчна-бібліяграфічных
услугах.

21. Крытэрыі вызначэння ўзроўня ІК карыстальнікаў

уменне адэкватна фармуліраваць сваю патрэбнасць у
інфармацыі;
эфектыўна ажыццяўляць пошук патрэбнай інфармацыі ва
ўсёй сукупнасці інфармацыйных рэсурсаў;
перапрацоўваць інфармацыю і ствараць якасна новую;
весці індывідуальныя інфармацыйна-пошукавыя сістэмы;
адбіраць і ацэньваць інфармацыю;
здольнасць да інфармацыйных зносін;
камп’ютэрная граматнасць.

22. Метады вывучэння эфектыўнасці работы па фарміраванні ІК

апытанне чытачоў, спажыўцоў інфармацыі;
аналіз чытацкіх патрабаванняў;
аналіз зваротаў да дзяжурнага бібліёграфа;
аналіз выкарыстання даведачных, бібліяграфічных
выданняў, розных відаў бібліятэчна-бібліяграфічных паслуг.
назіранне за інфармацыйнымі паводзінамі карыстальнікаў;
тэсціраванне.

23. Праблемы ў рабоце бібліятэк па фарміраванні БК карыстальнікаў

распрацоўка цэласнай дзяржаўнай канцэпцыі і праграмы
інфармацыйнай адукацыі ў краіне;
далейшая тэарэтычная распрацоўка новага навуковага
кірунка – інфармацыйная культура;
распрацоўка метадычных пытанняў работы розных
суб’ектаў, якія ўдзельнічаюць у фарміраванні
інфармацыйнай культуры грамадства, асобы, у тым ліку і
бібліятэк у святле новых адукацыйных парадыгм, працэсаў
інфарматызацыі адукацыі;

24. Праблемы ў рабоце бібліятэк па фарміраванні БК карыстальнікаў

падрыхтоўка вучэбнай, вучэбна-метадычнай літаратуры па
данаму кірунку як для абучаючых, так і для навучэнцаў;
падрыхтоўка педагагічных і бібліятэчных кадраў для
правядзення гэтай работы, якія б здолелі забяспечыць
кваліфікаванае фарміраванне інфармацыйнай культуры
карыстальнікаў інфармацыі розных узроставых і
сацыяльных катэгорый.

25.

2. Формы фарміравання
бібліяграфічнай культуры
спажыўцоў інфармацыі

26. Класіфікацыя форм фарміравання бібліяграфічнай культуры карыстальнікаў

У залежнасці ад масавасці аўдыторыі: індывідуальныя,
групавыя, масавыя;
У залежнасці ад месца правядзення: стацыянарныя і
выяздныя мерапрыемствы;
У залежнасці ад спосабаў (сродкаў) перадачы
інфармацыі: вусныя; наглядныя; у форме друкаваных
выданняў; электронныя; комплексныя;

27. Масавыя формы

Наглядныя формы: інфармацыйныя стэнды; пуцевадзіцелі
па бібліятэцы; схемы - алгарытмы пошуку дакументаў;
выставы даведачных, бібліяграфічных і іншых відаў
інфармацыйных выданняў;
Вусныя формы: агляды даведачных, бібліяграфічных і
іншых інфармацыйных выданняў; лекцыі па мясцоваму
радыё, кансультацыі агульнага характара, разлічаныя на
ўсе
групы
чытачоў
бібліятэкі,
напрыклад,
"Як
карыстацца каталогамі і картатэкамі бібліятэкі", чытацкія
канферэнцыі аб ролі бібліяграфіі ў жыцці знакамітых
вучоных, спецыялістаў і г.д.

28. Масавыя формы

друкаваныя
выданні:
даведачна-кансультацыйныя,
метадычныя,
інфармацыйныя
дапаможнікі, лістоўкі,
буклеты, памяткі з правамі і абавязкамі чытачоў,
правіламі карыстання ІР, інструкцыі для карыстальнікаў
па электронным сродкам пошуку інфармацыі і г.д.;
электронныя формы: інтэрфэйс да ўласных праграмных
сродкаў;
web-старонкі
бібліятэк; даведкі,
якія
суправаджаюць розныя праграмы, электронныя прадукты
і паслугі бібліятэкі; спецыяльныя абучаючыя праграмы;
пуцевадзіцелі, кіраўніцтва, даведнікі
па
бібліятэках,
"навігатары"
Інтернэт-адрасоў
сайтаў;
формы
дыстанцыйнага навучання і г.д.

29. Масавыя формы

комплексныя формы: экскурсіі, Дні
бібліяграфіі, Дні бібліятэкі і інш.

30.

Дзякуй за ўвагу!