Marketing_негіздері_Text

1. Маркетинг негіздері Қазақстан контексі

2. Тезистер

• Маркетинг деген не?
• Мақсаттары мен міндеттері
• Неліктен анықтамалар әртүрлі?
• Экономикалық мектептер және мазмұн айырмашылықтары
• Кәсіпорынды басқарудағы пайдасы
• Негізгі қағидаттар мен функциялар
• 4P/7P және Қазақстандағы қолдану

3. Маркетинг деген не?

• Ф. Котлер: «Маркетинг — айырбас арқылы қажеттіліктер мен
мұқтаждарды қанағаттандыруға бағытталған қызмет».
• AMA (Америкалық маркетингтік ассосация):
Идеялар/тауарлар/қызметтер үшін жоспарлау, баға қою, тарату және
жылжытуды үйлестіретін процесс.

4. Маркетинг ұрандары

• «Тауарды емес, клиентті сүйіңіз».
• «Қажеттілікті табыңыз да, оны қанағаттандырыңыз».
• «Өндірілгенді сатудан гөрі, сатылатынды өндіру».

5. Халықаралық тәжірибе және KZ

• Жапония: «Өнім/қызмет өздері-ақ сөйлесін».
• АҚШ: «Өнім/қызметті сатушылар сөйлетеді».
• Қазақстан: тұтынушыға бағдарлану + сервистің сапасы — бәсекелік
артықшылық.

6. Дж. Маккарти моделі (3 деңгей)

• 1) Тұтынушы — маркетингтің іргетасы.
• 2) Құралдар: Өнім, Баға, Тарату, Коммуникациялар (4P).
• 3) Қолдау жүйелері: зерттеу, аналитика, жоспарлау, бақылау.

7. Функция эволюциясы

• Тарату функциясы ретінде.
• Сату функциясы ретінде.
• Басқаруда тең функция ретінде.
• Басқарудың негізгі функциясы ретінде.

8. Бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ету

Аналитика: нарық, тұтынушы, бәсекелес, трендтер.
Өндіріс: сапа, ассортимент, R&D, стандарттар.
Өткізу: арналар, логистика, сервис.
Жылжыту/басқару: жарнама, PR, digital, брендинг.
Бақылау: KPI, бюджет, ROMI/ROAS, аудит.

9. Маркетинг миксі — 4P (қызметтерде 7P)

Өнім (Product): құндылық, сапа, бренд, ассортимент.
Баға (Price): сегментация, динамика, жеңілдіктер.
Тарату (Place): арналар, логистика, омниканал.
Жылжыту (Promotion): жарнама, PR, сатуды ынталандыру, digital.
Қызметтерде қосымша: People, Process, Physical Evidence.

10. Қазақстан контексі

Локализация: қазақ/орыс контенті, мәдени ерекшеліктер.
Төлем экожүйелері: карталар, QR, онлайн-сауда.
Омниканал: офлайн дүкен + мобильді қосымша + әлеуметтік желі.
Логистика: республикалық/өңірлік қоймалар, жеткізу серіктестері.
Реттеу: тұтынушы құқығы, жарнама стандарттары, дербес деректер.

11. Тауар және тауар бірлігі

Қасиеттер: материал, өлшем, дизайн, түс, салмақ.
Ілеспе тауарлар және аксессуарлар.
Бренд атауы (марка) және позициялау.
Қаптама: қорғау, ақпарат, сату.
Қызметтер мен кепілдіктер.

12. Тауарлардың жіктемесі

• Тұтынушылық тауарлар — соңғы тұтынушыға.
• Өндірістік/индустриялық — әрі қарай өңдеу/пайдалану үшін.

13. Өнімдер арасындағы айырмашылықтар

• Сезілетін айырмашылықтар — көзге бірден көрінеді.
• Сезілмейтін айырмашылықтар — технология/материал сапасы.
• Елестетілген айырмашылықтар — коммуникация/жарнама арқылы.

14. Қызметтер (Services) қасиеттері

• Материалдық емес, ажырамас, әркелкі, сақталмайды.
• Сапа: стандарттар, персонал біліктілігі, процесс, дәлел (physical
evidence).
• KZ нарығында сервис сапасы — басты фактор.

15. Сапа және бәсекеге қабілеттілік

Сапа — тұтынушы талаптарына сәйкестік (ISO қағидаттары).
Көрсеткіштер: эконом., эргоном., эстетика, қауіпсіздік және т.б.
Бәсекеге қабілеттілік = баға/сапа/сервис/логистика/бренд.
ST-KZ, сертификаттар — артықшылық береді.

16. Бағалау критерийлері

Сапа, функционалдық, сенімділік.
Баға және иелену құны (TCO).
Қолжетімділік және тарату арналары.
Сервис, кепілдік, қайтару саясаты.
Бренд капиталы және адалдық.

17. Сатып алу туралы шешім (5 кезең)

1) Мәселені ұғыну.
2) Ақпарат іздеу.
3) Баламаларды бағалау.
4) Сатып алу туралы шешім.
5) Сатып алғаннан кейінгі реакция (қанағат/шағым).

18. Жылжыту құралдары

Жарнама (ATL/BTL/digital).
Тікелей сату.
PR және бедел.
Сатуды ынталандыру (акция, купон, лоялдылық).

19. Жылжыту мақсаттары

Хабардар ету және білім беру.
Имидж қалыптастыру/өзгерту (позициялау).
Популярлықты қолдау және сұранысты ынталандыру.
Сату арналары қатысушыларын ынталандыру.
Up-selling және cross-selling.
Компания туралы жағымды пікір қалыптастыру.

20. Қорытынды

Маркетинг — тұтынушы құндылығын жасаудың жүйелі процесі.
KZ ерекшеліктері: тіл, цифрландыру, логистика, реттеу.
4P/7P + сапа + бәсеке = тұрақты артықшылық.
Өлшеу және бақылау: KPI, ROMI — тиімділік кепілі.