Toǵyzqumalaq_Fizikalyq_Kvanttyq_Oiyn

1.

Тоғызқұмалақ — физикалық кван
Авторлар: Сейтмағамбет Азат, Қайыргелдинов Даурен (9 «А»)
Жетекші: А. Оралшаевна

2.

Кіріспе
Тоғызқұмалақ — қазақ халқының ежелгі зияткерлік ойыны.
Ол адамды терең ойлауға, сабырлы болуға және шешім
қабылдауға үйретеді.
Қазіргі кезде «қазақтың кванттық ойыны» деп аталады.

3.

Тоғызқұмалақ – ұлттық қазына
Ойынның тарихы шамамен 4000 жыл.
Қазақтар қойдың кепкен құмалағымен ойнаған.
1948 жылы Алматыда алғашқы чемпионат өтті.
Қазір бұл ойын әлемдік деңгейде танылған.

4.

Тоғызқұмалақтың адамның дамуына
әсері
• Логикалық ойлау қабілетін дамытады.
• Сабыр мен шыдамдылықты үйретеді.
• Өзін-өзі бақылауға баулиды.
• Есте сақтау мен математикалық ойлауды жақсартады.

5.

Кванттық физикамен байланыс
Кванттық механика ықтималдыққа негізделеді.
Тоғызқұмалақта да осындай ұқсастықтар бар:
• Суперпозиция – бірнеше нұсқаны қатар ойлау;
• Энтанглмент – бір жүріс бүкіл тақтаға әсер етеді;
• Ықтималдық – қарсыластың әрекетін болжау.

6.

Математика мен физика тұрғысынан
Әр отау — матрица ұяшығы.
Әр жүріс — жаңа комбинация.
Бүкіл ойын — физикадағы динамикалық процесс сияқты.
AI мен кванттық компьютерлер осындай ойындардан
үйренеді.

7.

Неліктен «қазақтың кванттық ойыны»?
• Екі сала да ықтималдық пен логикаға сүйенеді.
• Бір кішкентай өзгеріс бүкіл жүйеге әсер етеді.
• Қазақ халқының ғылыми ойлау қабілетінің айғағы.

8.

Қызықты фактілер
1. 70-тен астам елде тараған.
2. 2020 жылы ЮНЕСКО тізіміне енді.
3. Ең жас шеберлер – 8–9 жаста.
4. Арнайы Тоғызқұмалақ академиясы бар.
5. Ғалымдар оны AI үйрету моделінде қолдануда.

9.

Қорытынды
Тоғызқұмалақ – тек ойын емес, қазақ халқының ойлау
мәдениеті.
Ол адамды ойлануға, есептеуге, сабырлы болуға үйретеді.
Бұл ойын – ұлттық ғылым мен логиканың бастауы.
Қазақ халқының интеллектілік мұрасы ретінде бағаланады.