Аллабергенов Ш., Мухаммедом Д

1.

ТІРЕК-ҚИМЫЛ АППАРАТЫ
АУРУЛАРЫНЫҢ АЛДЫН АЛУ
Ғылыми-көпшілік бағыттағы презентация
Орындағандар:
Жылы:
Аллабергенов Шовкат,
2024
Мухаммедом Даянч

2.

КІРІСПЕ: АДАМ ӨМІРІНДЕГІ ТІРЕКҚИМЫЛ АППАРАТЫНЫҢ РӨЛІ
Тірек-қимыл аппараты — бұл адам ағзасының негізгі тірегі, қозғалысты, тіректі
және қорғаныс функцияларын қамтамасыз ететін күрделі жүйе.
Қозғалыс және Белсенділік
Ол бізге жүруге, жүгіруге, заттарды ұстауға және кез келген физикалық әрекеттерді орындауға
мүмкіндік береді.
Тірек және Қалып
Дененің дұрыс қалпын сақтап, тартылыс күшіне қарсы тұруға көмектеседі.
Ішкі Мүшелерді Қорғау
Сүйектер (бас сүйегі, қабырғалар) миды, жүректі және өкпені механикалық зақымданудан қорғайды.

3.

ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ БӨЛІКТЕРІ
Бұл жүйе үш негізгі компоненттен тұрады, олардың әрқайсысы өзара тығыз байланыста жұмыс істейді.
Сүйектер (Bones)
Дененің қаңқасын құрайды және
Буындар (Joints)
механикалық тірек болып табылады.
Қан түзуге қатысады.
Сүйектердің байланысқан жері.
Қозғалыс еркіндігін қамтамасыз
етеді. Буындарға сіңірлер мен
байламдар кіреді.
Бұлшықеттер (Muscles)
Сүйектерді қозғалысқа келтіретін
жиырылатын тіндер. Қозғалыстың
негізгі күші.
Бұл үш бөліктің үйлесімді жұмысы дененің толыққанды қызмет етуінің кепілі болып табылады.

4.

АУРУЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ
Тірек-қимыл аппаратының бұзылуына әкелетін бірнеше маңызды факторлар бар.
Қозғалыс Тапшылығы (Гиподинамия)
Дұрыс Тамақтанбау
Ұзақ уақыт отыру және физикалық белсенділіктің
Кальций, D дәрумені және басқа да маңызды
аздығы бұлшықеттердің әлсіреуіне және сүйек
элементтердің жетіспеуі сүйектер мен буындардың
тығыздығының төмендеуіне әкеледі.
зақымдануын тездетеді.
Артық Салмақ және Жүктеме
Жарақаттар мен Микрозақымдар
Дененің артық салмағы буындарға, әсіресе тізе мен
Ескі жарақаттар, сондай-ақ күнделікті қайталанатын
жамбас буындарына шамадан тыс қысым түсіреді.
шағын зақымданулар буын тіндерінің тозуын тездетеді.

5.

ЕҢ ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН АУРУЛАР
Бұл аурулар миллиондаған адамдардың өмір сүру сапасын төмендетеді және олардың алдын алу мүмкін.
Омыртқааралық дискі
Сүйек-қосымша буын
Остеохондроз
Мойын мен бел
Артраит және
Сколиоз
Омыртқа бүйірге қисайған
Остеохондроз: Омыртқааралық дискілердің зақымдануы, жиі мойын және бел аймақтарында кездеседі, ауырсыну мен қозғалыстың шектелуіне әкеледі.
Артрит: Буындардың қабынуы. Әртүрлі түрлері бар (ревматоидты, подагралық), қатты ауырсынумен және буындардың деформациясымен сипатталады.

6.

АЛДЫН АЛУДЫҢ ҮШ НЕГІЗГІ
ҚАДАМЫ
Тұрақты Дене Белсенділігі
Жүзу, жүру, йога немесе арнайы жаттығулар бұлшықеттерді
нығайтады және буындардың қозғалғыштығын сақтайды.
Дұрыс Қалып (Постура)
Отырғанда және тұрғанда омыртқаның түзу болуын қадағалау.
Эргономикалық жұмыс орнын ұйымдастыру маңызды.
Жарақаттан Сақтану
Спортпен айналысқанда қорғаныс құралдарын пайдалану және кез
келген физикалық белсенділіктің алдында міндетті түрде жылыну.

7.

ДҰРЫС ТАМАҚТАНУ ЖӘНЕ ДӘРУМЕНДЕРДІҢ МАҢЫЗЫ
Сүйектер мен буындардың денсаулығы тікелей тамақтануға байланысты.
Сүйектерге Қажетті Негізгі Элементтер
Кальций: Сүйек тінінің негізгі құрылыс материалы. Сүт өнімдері, жасыл көкөністер (брокколи,
шпинат) және балықта көп.
D Дәрумені: Кальцийдің ағзаға сіңуі үшін маңызды. Күн сәулесінен, майлы балықтардан және
байытылған өнімдерден алынады.
К Дәрумені: Сүйек минералдануына қатысады. Қара жасыл көкөністерде болады.
Омега-3 Май Қышқылдары: Буындардағы қабынуды азайтады. Майлы балықтар (лосось,
сардина), зығыр тұқымы.
"Дұрыс тамақтану – бұл тек энергия емес, сонымен қатар
тірек-қимыл жүйесінің ұзақ өмір сүруінің кепілі."

8.

ЖАС ЕРЕКШЕЛІГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ
ПРОФИЛАКТИКА
Профилактикалық шаралар адамның жасына қарай өзгереді, бірақ әр кезеңде де маңызды.
Балалық және Жасөспірімдік
Шақ
1
Сүйек қаңқасының белсенді қалыптасу
кезеңі. Дұрыс қалыпты қадағалау,
сколиоздың алдын алу және жеткілікті
2
Ересек Шақ (20-50 жас)
Дене белсенділігін сақтау, жұмыс
мөлшерде кальций қабылдау.
орнының эргономикасына назар
аудару, созылмалы жүктемелерден
Егде Жастағы Кезең (50+)
Остеопороздың алдын алу үшін сүйек
тығыздығын бақылау, тепе-теңдік пен
координацияны жақсартуға
бағытталған жаттығулар жасау (құлау
қаупін азайту).
3
сақтану.

9.

ҚАЗІРГІ МЕДИЦИНАДАҒЫ ЕМДЕУ ЖӘНЕ ОҢАЛТУ ӘДІСТЕРІ
Тірек-қимыл ауруларын емдеу кешенді тәсілді талап етеді.
Дәрі-Дәрмекпен Емдеу
Физиотерапия және Оңалту
Хирургиялық Араласу
Ауырсынуды басатын, қабынуға қарсы
Массаж, емдік дене шынықтыру (ЛФК),
Буынды ауыстыру (эндопротездеу),
препараттар, хондропротекторлар және
электрофорез, магниттік терапия
омыртқаны тұрақтандыру операциялары
биологиялық терапия.
буындардың қызметін қалпына келтіруге
ауыр жағдайларда қолданылады.
көмектеседі.

10.

ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ҰСЫНЫСТАР
Тірек-қимыл аппаратының денсаулығына ерте жастан бастап көңіл бөлу — ұзақ әрі сапалы өмірдің негізі.
Күнделікті Белсенділік
Рационды Бақылау
Күн сайын кемінде 30 минут жаяу жүруді немесе жеңіл
Сүйектерді нығайту үшін кальций мен D дәруменіне
жаттығулар жасауды әдетке айналдырыңыз.
бай тағамдарды тұтыныңыз.
Дұрыс Қалыпты Сақтау
Дәрігерлік Бақылау
Жұмыс және демалыс кезінде дененің дұрыс қалпын
Қандай да бір ауырсыну немесе қозғалыс шектеулері
қадағалаңыз, әсіресе ұзақ отырғанда үзіліс жасаңыз.
пайда болса, уақытылы маманға (ортопед, ревматолог)
көрініңіз.
Есіңізде болсын: Алдын алу – емдеуден әлдеқайда оңай және тиімді!