Amaliyot 7 (1)

1. Амалий машғулот мақсади:

• Талабаларни қон кетиш тушунчаси билан
таништириш.
• Талабаларга қон кетиш турлари, клиник
манзараси, дифференциал диагностикаси хақида
тушунча бериш
• Талабаларни қон кетишни вақтинчалик тўхтатиш
усуллари билан таништириш
• Талабаларга қон кетишни батамом тўхтатиш
усуллари хақида гапириб бериш

2. Қон кетиш

Қон кетиш деб қоннинг ўз ўзанидан,
яъни қон томири ичидан тўқималарга ёки
турли бўшлиқларга (плевра, қорин, бош
суяги ичига) қуйилишига ёки ташқи мухитга
оқиб чиқишига айтилади.

3. КОН КЕТИШ ТАСНИФИ

Анатомик тасниф:
А. Артериал – алвон тусли, пульсация билан
Б. Веноз –тўқ қизил тусда, бир текисда оқиб
чиқади
В. Капилляр – аралаш тусда (тўқ олча ранг)
аста-секинлик билан оқади
Г. Паренхиматоз - кўпинча алвон тусда, бир
текисда, юқори тезликда оқиб чиқади

4. Артериал қон кетиш

5. Веноз қон кетиш

6. Паренхиматоз қон кетиш

7. Капилляр қон кетиш

8.

Таъсир этувчи сабабларга кура:
• А. Механик таъсир натижасида
• Б.Айрим касалликларда кон томир девори
емирилиши натижасида
• В. Томир деворида нейротрофик ўзгаришлар
натижасида
• Г. Атмосфера босимининг узгариши натижасида
• Д. Кон ивиш хусусиятининг бузилиши
натижасида
• Е. Веналарда босимнинг ортиши натижасида

9.

Кон каерга окиб тушишига караб таснифи:
• А. Ташки кон кетиш
• Б. Ички кон кетиш
• В. Яширин кон кетиш

10. Кон кетишнинг вактига кура таснифи:

• А. Бирламчи кон кетиш
• Б. Иккиламчи кон кетиш:
а) Барвакт иккиламчи кон кетиш
б) Кеч иккиламчи кон кетиш
в) Уткир кон кетиш
г) сурункали кон кетиш

11. Бирламчи қон кетиш

12. Иккиламчи қон кетиш (Жарохатнинг йиринглаши, қон томири аррозияси натижасида)

13.

14. Ўткир қон кетиш

15. Сурункали қон кетиш (масалан: геморроидал қон кетиш)

16. Қон кетиш сабаблари

• 1. Қон томир девори шикастлари
• 2. Қон томир деворининг йирингли емирилиши
• 3. Қон босими кўтарилгада томир деворининг
ёрилиши.
• 4. Атмосфера босимининг кўтарилиши ёки
пасайиши оқибатида кон томири деворининг
ёрилиши.
• 5. Қон томири девори ўтказувчанлигининг
ўзгариши
• Қон химизмининг ўзгариши.
• Токсинлар таъсири
• Танадаги витаминлар балансининг ўзгариши.

17. Турли бўшлиқларга қуйилган қон қуйидагича аталади:

1. Қон кетиш – ташқи мухитга ёки бўшлиққа
2. Қон қуйилиши – тўқима паренхимасига
3. Гематома - тўқималарда қоннинг тўпланиши

18. Қон кетиши ва қон қуйилишини ифодаловчи терминлар:

• Petechia – терига чегараланган қон қуйилиши
• Purpura – шиллиқ қаватга чегараланган қон
қуйилиши
• Ecchymosis – терига ёки шиллиқ қаватга катта
хажмдаги қон қуйилиши
• Sugillatio и suffusion – тери ости ёғ қаватига
юза, чегараланган қон қуйилиши

19.

• Vibices – терига момоталоқ қонталаш
• Haematoma – катта хажмдаги,
чегараланган қон тўпланиши
• Epistaxis – бурундан қон кетиш.
• Gastrorragia – меъдадан қон кетиш
• Enterorragia – ичакдан қон кетиш
• Haemoptoe, haemoptysis –йўталганда қон
тупуриш

20.

• Haematemesis – қон қусиш
• Haemoturia - қон аралаш сийдик
• Menorragia, нypermenorroea – хайз
даврида меъёрдан ортиқ шариллаб оқиш
- шаршара
• Metrorragia – бачадондан қон кетиш
• Encephalorragia – мияга қон қуйилиши
• Haemopericardium – перикард бўшлиғига
қон кетиш

21.

Haemothorax – плевра бўшлиғига қон қуйилиши
Haemoperitoneum – қорин бўшлиғига қон қуйилиши
Haemotоmetra – бачадонга қон қуйилиши
Haemotocele – тухумдоннинг бўшлиғига қон қуйилиши
Haemophthalmia – кўз олмасига қон қуйилиши
Melaena – меъда ичак тизимидан нажас аралаш қон
кетиш
• Haemorroe – орқа чиқарув тешигидан қон кетиш

22. Артериал қон кетишнинг веноз қон кетишдан фарқлари

• белгилар
АРТЕРИАЛ
ВЕНОЗ
• ранг
алвон
тўқ қизил
• оқими
пульсацияловчи пульсациясиз
• ахволи
тез оғирлашади секин оғирлашади
• ўткир анемия
тез ривож.
секин ривож.
• хаво эмболияси
бўлмайди бўлиши мумкин

23. Ички қон кетишнинг клиник белгилари:

умумий симптомлар:
а. рангпарлик
б. Бош айланиши
в. Хушдан кетиши
г. Тахикардия
д. Қон босимининг пасайиши
махаллий симптомлар:
а. Паренхиматоз аъзоларнинг ёрилишида
гемоперитонеум, гемоторакс.

24.

• б. Қоринда оғриқ, кқорин парданинг таъсирланиш
симптомлари.
• в. Қорин олди деворининг таранглашуви.
• г. Қорин ён сохаларида перкутор тўмтоқлик.
• д. гемотораксда – нафас қисиши, перкутор
товушнинг тўмтоқлиги, овоз қалтирашининг
сусуйиши, нафас шовқинларининг пасайиши.

25. ҚОН КЕТИШНИ ВАҚТИНЧА ТЎХТАТИШ

Босиб турувчи боғлам қўйиш.
Оёқ ёки қўлни баланд кўтариш.
Оёқ ёки қўл бўғимларини максимал букиш ва
боглаш.
Бармоқ билан қон томирни суякка босиб туриш.
Резина тасма / Эсмарх ва бошқа тасмаларни
қўллаш/.
Жарохатдан қон оқиб турган томирга қисқич
қўйиш.

26. Жгут қўйиш

27. Лентасимон жгут

28. Артерияларни босиб туриб тўхтатиш учун тегишли нуқталар

29. Артерияларни босиб туриб қон тўхтатиш учун анъанавий нуқталар

30. Тирсак ёки кафтдан кетаётган қонни тирсак бўғимидан максимал букиб, тўхтатиш

31. Оёқни максимал букиш

32. Босиб турувчи боғлам қўйиб, қонни тўхтатиш

33.

34. Оёқни юқорига кўтариб, кетаётган қонни тўхтатиш

35. Қон кетишни батамом тўхтатиш усуллари

Механик усуллари.
Термик усуллари.
Кимёвий усуллари.
Биологик усуллари.

36. Қон кетишни тўхтатишнинг механик усуллари

Қон томирини жарохатда боғлаш.
Қон томирини масофадан боғлаш.
Қон томирига чок қўйиш.
Босувчи боғлам қўйиш.
Тампонада.

37. Қон томирини қисқич билан ушлаб, боғлаш

38. Қон томирини атроф тўқимарга чок қўйиб тикиш билан, кетаётган қонни тўхтатиш

39. Қон томирини жарохатда тикиш

40. Қон томирини Дешан игнаси билан боғлаш

41. Қон томирини узоқдан боғлаш

42. Қон томирига чок қўйиш

43. Қон томирига аппарат ёрдамида чок қўйиш

44. Аллотрансплантат ёрдамида қон кетишини тўхтатиш

45. Жарохатни тампонада қилиш

46. Қон кетишни тўхтатишнинг физик усуллари

• Муз солинган халта ишлатиш
• Қайнок антисептик эритмаси шимдирилган
тампон ишлатиш
• Электрокоагуляция
• Лазер

47. Қон томирини электрокоагуляция қилиш йўли билан қон кетишини тўхтатиш

48. Қон кетишни тўхтатишнинг кимёвий усуллари

• Кальций хлориднинг 1%, 10%
эритмаларини вена ичига юбориш
• Дицинон, натрий этамзилати эритмаларини
вена ичига, мушак орасига юбориш
• Аминокапрон кислотасининг 5%
эритмасидан 100-200 мл миқдорда вена
ичига юбориш

49. ҚОН КЕТИШНИ ТЎХТАТИШНИНГ БИОЛОГИК УСУЛЛАРИ

Қон кетаётган жарохатга ўз тўқималарини тампонада
килиш:
А. Чарви ёрдамида;
Б. Мускул ёрламида;
В. Ёғ клетчаткаси;
Г. Фасция
Қон ва унинг компонентларини қуйиш:
А. Консерваланган қон
Б. Янги цитратланган қон
В. Қон плазмаси
Г. Қон зардоби
Д. Фибриноген
Е. Тромбоцитар масса
Ж. Протромбинли комплекс

50.

• Витаминлар юбориш:
• А. Витамин К (викасол) Б. Витамин С В. Витамин Р
(рутин)
• Мушак орасига одам ёки хайвон зардобини
юбориш:
• А. От зардоби Б. одам зардоби
• Қон компонентларини махаллий қўллаш:
А. Тромбин
Б. Гемостатик губка
В. Фибрин губкаси
Г. Фибрин пардаси
Д. Қуруқ плазма
Е. Биологик антисептик тампон.