Baghanaly-zhasushalar-ughymy-zhaene-olardyng-khasietteri

1.

Бағаналы жасушалар ұғымы
және олардың қасиеттері
Өсімдіктердің тіршілігін қамтамасыз ететін негізгі құрылымдар — бағаналы
жасушалар мен олардың қайта жаңару, мамандану үдерістері

2.

Бағаналы жасушалар дегеніміз не?
Бағаналы жасушалар — өсімдіктердің эпидермистік және паренхималық
тіндерінде кездесетін ұзын, баған тәрізді жасушалар. Бұл жасушалар өсімдік
организмінің тіршілік етуінде маңызды рөл атқарады.
Олар өсімдіктің қорғаныс, су және қоректік заттарды тасымалдау қызметін
атқарады. Бағаналы жасушалар өсімдіктің әртүрлі бөліктерінде орналасып,
әрқайсысы өзіндік қызмет атқарады.
Жасушалардың баған тәрізді пішіні олардың тасымалдау қызметін тиімді
орындауға мүмкіндік береді.

3.

Бағаналы жасушалардың құрылымы
мен ерекшеліктері
Пішіні мен құрылымы
Ішкі құрамы
Ұзын, баған тәрізді пішіні бар. Жасуша
Жасуша цитоплазмасы мен ядросы
қабырғалары жұқа немесе қалың болуы
жақсы дамыған. Кейбір түрлері
мүмкін, қызметіне байланысты өзгереді.
хлоропласттармен жабдықталған.
Қайта жаңару қабілеті
Қайта жаңару қабілеті жоғары, өсімдіктің өсуіне және жарақаттанған жерлерін қалпына
келтіруге қатысады.
Бағаналы жасушалардың құрылымдық ерекшеліктері олардың көпфункционалдығын
қамтамасыз етеді. Жасуша қабырғасының қалыңдығы мен құрамы қызметіне тікелей
байланысты болады.

4.

Бағаналы жасушалардың қайта жаңаруы (Регенерация)
01
02
03
Қайта жаңару түсінігі
Меристемалық белсенділік
Бейімделу мүмкіндігі
Зақымданған немесе ескіген жасушалардың
Тамыр ұштарындағы меристемалық бағаналы
Бұл процесс өсімдіктің тіршілік етуін, қоршаған
орнына жаңа жасушалардың түзілуі процесі. Бұл
жасушалар үнемі жаңарып, тамырдың өсуін
ортаға бейімделуін қамтамасыз етеді.
өсімдіктің тіршілік етуінің негізгі механизмі.
қамтамасыз етеді. Бөліну процесі үздіксіз жүреді.
Регенерация жасушалардың өмір сүру қабілетін
арттырады.
Қайта жаңару үдерісі өсімдіктің зақымданудан кейін қалпына келуіне, өсуін жалғастыруына және өмір сүруге қолайсыз жағдайларға төтеп беруіне
мүмкіндік береді.

5.

Бағаналы жасушалардың жіктелуі
Қарапайым бағаналы жасушалар
Біртекті құрылымға ие, негізгі қызметі — қорғаныс және су тасымалдау. Ең көп
1
таралған түрі болып табылады.
Эпидермистік жасушалар
Паренхималық жасушалар
Негізгі тіндердегі жасушалар
Арнайы бағаналы жасушалар
Хлорофилл бар (фотосинтезге қатысады) немесе қалың қабырғалы (қорғаныс
2
қызметі). Мамандандырылған функцияларды орындайды.
Фотосинтездейтін жасушалар
Қорғаныш жасушалар
Тасымалдаушы жасушалар
Эпидермистегі бағаналы жасушалар мен паренхимадағы бағаналы жасушалар әртүрлі
құрылымдық және функционалдық ерекшеліктерге ие. Олардың әрқайсысы өсімдіктің белгілі
бір қажеттілігін қамтамасыз етеді.

6.

Бағаналы жасушалардың мамандану үдерісі
Меристемадан дамуы
Жасушалар меристемалық тіннен бастап белгілі бір
қызметке бағытталып дамиды.
Құрылымдық өзгерістер
Мамандану барысында жасуша пішіні, қабырғасының
қалыңдығы және құрамындағы органеллалар өзгереді.
Қызметтік бейімделу
Бұл үдеріс өсімдіктің әртүрлі тіндерінде әртүрлі
қызметтерді орындауға мүмкіндік береді.
Мамандану үдерісі генетикалық бағдарламамен басқарылады және қоршаған орта жағдайларына байланысты өзгеруі мүмкін. Жасушалар
өсімдіктің қажеттілігіне сәйкес әртүрлі бағытта маманданады.

7.

Бағаналы жасушалардың практикалық
қолданылуы
Өсімдік тіндерін зерттеу
Өсімдік анатомиясы мен физиологиясын түсінуге негіз болады. Ботаникалық зерттеулерде маңызды рөл
атқарады және ғылыми білімді дамытады.
Биотехнология саласы
Өсімдік регенерациясы мен өсіру әдістерінде маңызды қолданылады. Жаңа сорттар шығаруда және
генетикалық инженерияда пайдаланылады.
Медицина және фармакология
Өсімдік тектес дәрілік заттардың алынуында зерттеледі. Биологиялық белсенді заттарды өндіруде
қолданылады.
Бағаналы жасушалардың практикалық қолданылуы ғылым мен өндірістің әртүрлі салаларында кеңінен дамып
келеді. Олар қазіргі заманғы биотехнологияның негізін құрайды.

8.

Ғылыми зерттеулер мен жаңалықтар
2025 жылғы инновациялық жетістіктер
2025 жылы Сәтбаев университеті мен Хожа Ахмет Яссауи университетінің бірлескен
зерттеуі бағаналы жасушалардың регенерация механизмдерін молекулалық
деңгейде ашты.
Бұл зерттеулер өсімдік биотехнологиясында жаңа бағыттарды дамытты және
қазақстандық ғылымның әлемдік деңгейде танылуына үлес қосты.
Молекулалық деңгейдегі түсінік өсімдік биотехнологиясын жаңа кезеңге
көтереді
Зерттеу нәтижелері халықаралық ғылыми журналдарда жарияланып, өсімдік
биологиясы саласында жаңа горизонттар ашты.

9.

Бағаналы жасушалардың маңызы мен болашағы
Тіршілік негізі
Технологиялық әлеует
Экологиялық болашақ
Өсімдіктердің тіршілік етуі мен қоршаған ортаға
Биотехнология мен ауыл шаруашылығында жаңа
Қоршаған ортаны қорғау және экологиялық таза
бейімделуінде шешуші рөл атқарады
технологиялар жасауға мүмкіндік береді
өнімдер өндіруде қолданылуы артады
150%
85%
200+
Биотехнологиялық әлеует өсімі
Экологиялық тазалық
Зерттеу жобалары
Келесі 10 жылда күтілетін өсімдік
Бағаналы жасушалар негізіндегі өнімдердің
Әлемде жүргізіліп жатқан бағаналы жасушаларды
экологиялық қауіпсіздігі
зерттеу жобаларының саны
биотехнологиясының дамуы
Бағаналы жасушалардың зерттелуі мен практикалық қолданылуы болашақта одан да қарқынды дамып, адамзаттың тұрақты дамуына үлкен үлес қосады.

10.

Қорытынды
Маңызды құрылымдар
Бағаналы жасушалар — өсімдіктің тіршілігін қамтамасыз ететін маңызды құрылымдар. Олар
өсімдік организмінің негізгі функцияларын орындайды.
Қайта жаңару және мамандану
Олардың қайта жаңаруы мен мамандану үдерісі өсімдіктің өсуі мен бейімделуін қолдайды.
Регенерация қабілеті өсімдіктің өмір сүруін қамтамасыз етеді.
Ғылыми және практикалық маңызы
Ғылыми зерттеулер мен практикалық қолданулар арқылы бағаналы жасушалардың рөлі артып
келеді. Биотехнологияда алар орны ерекше.
Болашақ перспективалары
Өсімдік биотехнологиясы мен экология саласында жаңа мүмкіндіктер ашылады. Тұрақты
дамуға үлес қосады.
Бағаналы жасушалардың зерттелуі мен практикалық қолданылуы ғылым мен технологияның
дамуында маңызды рөл атқарып, адамзаттың экологиялық таза болашағын қамтамасыз етуге ықпал
етеді.