Ақпараттың өлшем бірліктері

1.

НҰР-СҰЛТАН ҚАЛАСЫ ӘКІМДІГІНІҢ
№89 МЕКТЕП-ЛИЦЕЙ
Ақпараттың
өлшем бірліктері

2.

Бүгінгі сабақта:
Ақпараттың өлшем бірліктерін
жіктейсіздер;
Ақпараттың өлшем бірліктерін қолдануды
меңгересіздер.

3.

Ақпараттың өлшем бірліктері
35; 100; 9
156.5; 0.489
Информатика – компьютер және
одан басқа да техникалық құрылғылар
көмегімен ақпараттарды алу, сақтау,
түрлендіру,
жеткізу
және
оны
пайдалану зандылықтарын, тәсілдерін,
жолдарын зерттейтін ғылым саласы.
Компьютер – электрондық машина . Ол тек электр
сигналдарын «қабылдайды». Сондықтан компьютердегі ақпаратты
электр сигналдары түрінде ғана елестетуге болады. Ақпаратты
компьютерге жазу үшін, компьютердегі әрбір белгі (әріп немесе
цифр, дыбыс немесе видео) сигналдар тіліне аударылуы керек.
Сигналдың жоқ болуын 0 арқылы, ал бар болуын 1-дің көмегімен
белгілеу қабылданған. Мұнда «нөл» мен «бір» бит деп аталады. Бит
0 немесе 1 сияқты екі мәннің бірін ғана қабылдай алады.

4.

Ақпараттың өлшем бірліктері
Бит ақпаратты өлшеудің ең кішкене бірлігі болып табылады.
Ақпаратты өлшеудің келесі бірлігі байт деп аталады. Мысалы:
«Ақпарат» сөзін байтпен есептейді, ал мұндағы, 1 байт 8 битке тең .
Әдетте 1 байттың көмегімен бір символ кодталады. Символ–ол кез
келген белгі: әріп, цифр, тыныс белгісі немесе бос орын.

5.

Ақпараттың өлшем бірліктері
Хабардың ақпараттық көлемі деп хабардың ұзындығын,
яғни хабарды жазу үшін пайдаланылатын символдар санын
айтады. Хабардың ақпараттық көлемі бит немесе байт ұзындығымен
өлшенеді.
Бод – байланыс арналарының ақпарат жеткізу жылдамдығының
өлшем бірлігі, ол бір секундта жөнелтілетін сигналдық элементтер
мөлшерімен анықталады.

6.

Ақпараттың өлшем бірліктері
1 бод =1 бит /секунд
Мысалы, 120 Мб ақпаратты 8 минутта тасымалдау жылдамдығын
есептеп көрейік.
1) 120 Мб = 122880 Кб = 125829120 байт = 1006632960 бит
2) 8 минут = 480 с
​3) 1006632960 бит/480 с = 2097152 бод = 2097152 бит /с = 262114
байт/с = 256 Кб/с

7.

Практикум
1. Асхатта көлемі 8 Гб флэш-жад бар. Асхат флэш-жадта әр
бетінде 50 қатар, әр жолында 40 символы бар 400 беттік
қанша электронды кітап сақтай алады? (1 символ =1 байт.)
2. Жедел жадтың көлемі 512 Мб, ал қатқыл диск көлемі 120
Гб. Қатқыл дискінің көлемі жедел жадтан қанша есе артық
екенін есепте.
3. 5 Мб ақпаратты 64 Кб/с жылдам-дықпен тасымалдау үшін
қанша уақыт қажет?
Ал 5 Гб үшін қанша уақыт кетеді?

8.

Жауабы.
1) Асхаттың 8 ГБ флэш-жадында қанша 400 беттік электронды кітап
сыйады?
Берілген: флеш = 8 GB (1 GB = 1024³ байт = 1 073 741 824 байт), әр
электронды кітап — 400 бет, әр бетте 50 қатар, әр қатарда 40 символ.
•Бір кітаптағы символдар = 400 × 50 × 40 = 400 × 2000 = 800000 символ =
800 000 байт.
•Флеш көлемі байтпен = 8 × 1 073 741 824 = 8 589 934 592 байт.
Санымыз:
•Қанша кітап сыйады = тұтас бөлік ретінде 8 589 934 592 ÷ 800 000.
800 000 × 10 737 = 8 589 600 000 және қалдық 334 592 байт → сондықтан
толығымен 10 737 кітап сияды.
Жауап: 10 737 электронды кітап.

9.

Жауабы.
2) Қатқыл диск жанында жедел жад қанша есе артық?
Берілген: жедел жад (RAM) = 512 MB, қатқыл диск (HDD) = 120 GB.
•HDD-ты MB-қа ауыстырамыз: 120 × 1024 = 122 880 MB.
•Неше есе үлкен = 122 880 ÷ 512 = 240.
Жауап: Қатқыл диск жедел жадтан 240 есе үлкен.

10.

Жауабы.
4) Ұтқырлық (тасымалдау) уақыты
Берілген: жылдамдық 64 KB/s (яғни 64 килобайт/секунд). Қайталаймыз: 1 MB = 1024 KB,
1 GB = 1024 MB.
а) 5 MB тасымалдау уақыты
•5 MB = 5 × 1024 = 5120 KB.
•Уақыт = 5120 KB ÷ 64 KB/s = 80 s = 80 секунд = 1 минут 20 секунд.
ә) 5 GB тасымалдау уақыты
•5 GB = 5 × 1024 = 5120 MB.
•5120 MB = 5120 × 1024 = 5 242 880 KB.
•Уақыт = 5 242 880 ÷ 64 = 81 920 секунд.
Конвертация:
•Сағат = 81 920 ÷ 3600 = 22 сағат (3600×22 = 79 200), қалдық = 81 920 − 79 200 = 2 720
секунд.
•Минут = 2 720 ÷ 60 = 45 минут (60×45 = 2700), қалдық = 20 секунд.
Яғни 22 сағат 45 минут 20 секунд.
Жауап:
•5 MB → 80 секунд (1 мин 20 с).
•5 GB → 81 920 секунд = 22 сағат 45 мин 20 с.

11.

Қорытынды
АҚПАРАТТЫҢ ӨЛШЕМ БІРЛІКТЕРІН БІЛДІК;
АҚПАРАТТЫҢ ӨЛШЕМ БІРЛІКТЕРІН ҚАЛАЙ
ҚОЛДАНУЫН МЕҢГЕРДІК.