Juvenal justices - matanat. Йувенал ядлиййя

1.

2. Йувенал ядлиййя

Азярбайжан Республикасы Ядлиййя Назирлийи Ядлиййя
Академийасынын досенти, щ.е.н. МЯТАНЯТ ЯСЭЯРОВА
[email protected]

3. Yuvenal ədliyyə

-- tarixi;
-- anlayışı;
-- yuvenal ədliyyənin beynəlxalq əsasları;
-- yetkinlik yaşına çatmayanların barəsində cinayət
məsuliyyətinin və cəzanın xüsusiyyətləri;
-- yetkinlik yaşına çatmayan şəxs barəsində ibtidai istintaqın
xüsusiyyətləri;
-- Yetkinlik yaşına çatmayan şübhəli, təqsirləndirilən şəxs
barəsində qətimkan tədbirlərinin seçilməsinin
xüsusiyyətləri;
-- Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin törətdiyi cinayət barədə
cinayət işi üzrə məhkəmə baxışının xüsusiyyətləri .

4. Йувенал ядлиййя

Йувенал ядлиййя йеткинлик йашына чатмамышлара
мцнасибятдя
ядалят мцщакимясинин щяйата кечирилмясинин
хцсусиляшдирилмиш
мящкямя органларыны, ганунла мцнагишяйя эятирян
аьыр щяйат
ситуасийасында ушагларын проблемляринин щяллиня
йюнялдилмиш
статусларына вя сялащиййятляриня уйьун олан юзцндя
щя формалщцгуги (о ъцмлядян мяъбуриййяти), щям дя психоложи,
педагожи,
сосиал тясир цсулларыны ялдагяляндирян тядбирляр
тятиг едян диэяр

5. Йувенал ядлиййянин тарихиндян

Ганун гябул едилмяси вя йувенал мящкямянин
йарадылмасынын тяшяббцсчцляри Чикаго
гадын клубундан Лйуси Фрауер, «Щалл
Щауз» иътимаи тяшкилатындан Ъулийа
Латроп олмушдулар. Гейд етмяк лазымдыр
ки, Ганунун ады ХЫХ ясрин сонунда
йеткинлик йашына чатмамышларын
ъинайяткарлыьы проблеминин баша
дцшцлмясиндя дюнцшц даща дягиг якс
етдирир. Йеткинлик йашына чатмамышларын
ишляри цзря Чикаго мящкямясинин
йарадылмасы ХХ ясрин яввялинин

6. Йувенал ядлиййянин бейнялхалг ясаслары

-- Ушаг щцгуглары щаггында Конвенсийа (1989)
-- БМТ-нин щядди-булуьа чатмамышлар
мцнасибятдя
ядалят мцщакимясинин щяйата кечирилмясиня
аид
минимал стандарт гайдалары (1985, Пекин
Гайдалары)
-- БМТ-нин щядди-булуьа чатмамышлар
арасында
ъинайяткарлыьын гаршысынын алынмасы цчцн
рящбяр принсипляр (1990).

7. Ушаглара мцнасибятдя ядалят мцщакимясиня аид олан бязи рящбяр принсипляр

-- Щяр бир ушаьын она вя йа онун марагларына илк
нювбядя диггят йетирилмяси щцгуг вардыр. Бу
принсип щям айрыха бир ушаьа, щям дя ушаглар
групуна мцнасибятдя тятбиг едилмялидир.
-- Щяр бир ушаьын айры-сечкилийин бцтцн
формаларындан азад олан ядалятли вя бярабяр
давраныш щцгуг вардыр.
-- Щяр бир ушаьын юз бахышларыны азад ифадя етмяк
вя динлянилмяк щцгуг вардыр.
-- Щяр бир ушаьын гяддар даврнышдан, истимардан вя
зоракылыгдан мцдафия щцгуг вардыр.

8. Ушаглара мцнасибятдя ядалят мцщакимясиня аид олан бязи рящбяр принсипляр

-- Щяр бир ушаьын онунла ляйагятля вя баша
дцшцлмякля давранылмасы щцгуг вардыр;
-- Щцгуги тяминатлара вя тящлцкясизлик/
мцдафия тядбирляриня щюрмят едилмяси;
-- Ганунла мцнагишянин гаршысынын
алынмасы йеткинлки йашына чтамайанларын
ишляри цзря ядалят мцщакимяси
сийасятинин мцщцм елементи кими;
-- Ушагларын азадлыгдан мящруцм едилмяси
йалныз ян сон тядбир кими вя мцвафиг гыса
мцддят цчцн тятбиг едилмялидир.

9. Ъинайят мясулиййятиня ъялб етмя йашы- ЪМ-нин 20-ъи маддяси

20.1.Cinayят tюrяdяnяdяk on altы yaшы tamam olmuш шяxs cinayяt
mяsuliyyяtinя cяlb edilir.

10. Ъинайят мясулиййятиня ъялб етмя йашы- ЪМ-нин 20-ъи маддяси

20.2. On dюrd yaшы tamam olmuш шяxs yalnыz qяsdяn adam
юldцrmяyя, qяsdяn saьlamlыьа az aьыr vя ya aьыr zяrяr
vurmaьa,
adam oьurlamaьa zorlamaьa, seksual xarakterli zorakылыг
hяrяkяtlяrinя, oьurluьa,soyьunчuluьa, quldurluьa, hяdя-qorxu
ilя tяlяb etmяyя, talama mяqsяdi olmadan qanunsuz olaraq
avtomobil vя ya baшqa nяqliyyat vasitяsi яlя keчirmяyя,
aьırlaшdырыъы hallarda яmlakы qяsdяn mяhv etmяyя vя ya
zяdяlяmяyя, terrorчuluьa, adamlarы girov
gюtцrmяyя
aьыrlaшdыrыcы
hallarda xuliqanlыьа, odlu silahы, dюyцш sursatыны,
partlayыъы
maddяlяri vя qurьularы talamaьa vя ya hяdя-qorxu ilя tяlяb
etmяyя, narkotik vasitяlяri vя ya psixotrop maddяlяri talamaьa

11. Йеткинлик йашына чатмайанларын барясиндя ъинайят мясулиййятинин вя ъязасынын хцсусиййятляри

ЪМ-нин 429-ъу маддяси
Йеткинлик йашына чатмайанлар барясиндя
иъраат заманы мцяййян едилмяли олан
щаллар: йеткинлик йашына чатмайанын
йашы (доьулдуьу ил, ай, эцн); йеткинлик
йашына чатмайанын щяйат вя тярбийя
шяраити; йеткинлки йашына чатмайанын
физики интеллектуал вя ягли инкишгаф
сявиййяси; йеткинлик йашына чатмайанын
тюрятдийи ъинайятдя диэяр иштиракчылар
олдугда онун барясиндя ъинайят ишинин
иъраатынын айрылмасынын мцмцкцнлцйц

12. Йеткинлик йашына чатмайанларын барясиндя ъинайят мясулиййятинин вя ъязасынын хцсусиййятляри

Yetkinlik йашына чатмайанларын тюрятдикляри
ъинайятляр цзря мящкямяйядяк иъраат йалныз
ибтидаи истинтаг шяклиндя апарылыр.
Йеткинлик йашына чатмайан шяхс ъинайятин
тюрядилмясиндя диэяр шяхслярля бирликдя
иштирак етдийи щалда мящкямяйядяк иъраат
мярщялясиндя онун барясиндя ъинайят иши имкан
дахилиндя айрыъа иъраата айрылыр. Йеткинлик
йашына чатмайан шяхс барясиндя ъинайят ишинин
айрыъа иъраата айрылмасы иши н щалларынын
щяртяряфли, там вя обйектив тядгиг едилмяси цчцн
ящямиййятли манеяляр йаратдыгда щямин ишин
айрыъа иъраата айрылмасына йол верилмир.

13. Йеткинлик йашына чатмайан шяхс баряминдя ибтидаи истинтагын апарылмасынын хцсусиййятляри

Йеткинлии йашына чатмайан шяхс барясиндя ибтидаи
истинтагын имкан дахилиндя мцвафиг ибтидаи истинтаг
органларынын хцсуси бюлмяляри вя йа йеткинлик
йашына чатмайан шяхслярля мцвафиг иш тяърцбясиня
малик олан шяхсляр тяряфиндян апарылмасы.
Йеткинлик йашына чатмайан шяхс барясиндя ъинайят иши
цзря иъраатын щяр щансы бир эеъикдирмяйя йол
верилмядян апарылмасы.
Йекинлик йашына чатмайан шяхс барясиндя иш цзря онун
мцдафиячисинин иштиракынын мяъбурилийи.
Ибтидаи истинтаг заманы йеткинлик йашына чатмайан
шяхсля мцстянтиг арасында ялагяляр; ъинайят ишинин
щалларынын лазыми гайдада нязяря алынмасы;
йеткинлки йашына чатмайан шяхся щюрмятля
йанашылмасы; йеткинлки йашына чатмайан шяхсин
рифащына кюмяк едилмяси вя она зийан вурулмасына

14. Йеткинлик йашына чатмайан шяхс баряминдя ибтидаи истинтагын апарылмасынын хцсусиййятляри

Йеткинлик йашына чатмайан шяхс барясиндя ибтидаи
истинтагын бцтцн мярщяляляриндя щцгугларын
тямин едилмясинин ясас просессуал тяминатларына
рийаят едилмяси.
Йеткинлик йашына чатмайанын иряли
сцрцлмцшиттищам барясиндя мялумат алмаг щцгугу;
ифадя вермякдян имтина етмяк щцгугу; мцдфаия
щцгугу; валидейнлярин вя йа диэяр гануни
нцмайяндялярин иштирак етмяк щцгугу; мяхфилик
щцгугу.
16 йашынадяк вя ягли ъящятдян зяифлик яламятляри
олан йеткинлки йашына чатмайан шяхсин иштиракы
иля истинтаг щярякятляринин апарылмасында
мцстянтиг тяряфиндян мцяллим вя йа психологун
иштиракынын тямин едилмяси.
Йеткиинлик йашына чатмайан шяхс барясиндя ъинайят
иши цзря иъраата хитам верилмясиня щяр бир

15. Yetkinlik yaşına çatmamış şahidin dindirilməsi

Шащид
иш
цчцн
ящямиййятли
мялуматлары шифащи вя йа диэяр
формада тягдим едя билярся, о,
йашындан асылы олмайараг диндириля
биляр.
14 yaşınadək, müstəntiqin mülahizəsinə
görə isə 16 yaşınadək olan şahidin
dindirilməsi müəllimin, zəruri hallarda isə
həkimin və onun qanuni nümayəndəsinin
iştirakı ilə aparılır.

16. Yetkinlik yaşına çatmamış şahidin dindirilməsi

Dindirmənin başlanmasından əvvəl göstərilən şəxslərə
onların dindirmədə iştirak etmək, müstəntiqin icazəsi ilə
öz qeydlərini bildirmək və suallar vermək hüququ, habelə
onların vəzifələri izah edilir. Müstəntiq verilmiş sualları
rədd edə bilər, lakin onlar dindirmə protokolunda qeyd
edilməlidir. Həmin protokola, həmçinin dindirilmiş şəxsin
və dindirmədə iştirak etmiş şəxslərin bütün qeydləri daxil
edilir.
16 yaşına çatmayan şahidə onun yalnız həqiqəti danışmaq
vəzifəsi izah edilir, lakin o, ifadə verməkdən imtinaya,
ifadə verməkdən boyun qaçırmaya və bilə-bilə yalan
ifadə verməyə görə cinayət məsuliyyəti barədə xəbərdar
edilmir.

17. Yetkinlik yaşına çatmayan şübhəli, təqsirləndirilən şəxs barəsində qətimkan tədbirlərinin seçilməsinin xüsusiyyətləri

Yalnız yetkinlik yaşına çatmayan
şəxslər üçün nəzərdə tutulan xüsusi
qətimkan tədbiri
Nəzarət altına vermə

18. Nəzarət altına vermə

Valideynlərinin, qəyyumlarının, himayəçilərinin, yaxud
onun saxlandığı qapalı uşaq müəssisəsi
müdiriyyətinin üzərinə yetkinlik yaşına şatmamıış
şübhəli və ya təqsirləndirilən şəxsin ictimai qaydaya
riayət etməsi,cinayət prosesini həyata keçirən orqanın
çağırışlarına gəlməsi və digər prosessual vəzifələri
icra etməsi də daxil olan davranışını təmin etmə
vəzifəsinin qoyulması

19. Nəzarət altına vermənin tətbiq edilməsi

Valideynlərin, qəyyumların, himayəçilərin və ya uşaq
müəssisəsinin nümayəndəsinin qərarla tanış edilməsi və
qərarın surətinin onlara təqdim edilməsi, protokolda
göstərilməklə onların şübhənin və ya ittihamın məzmunu ilə
tanış edilməsi, hüquq və vəzifələrinin izah edilməsi,
məsuliyyət barədə xəbərdar edilməsi,
Şübhəli və ya təqsirləndirilən şəxsin üzərinə nəzarəti hayata
vəzifələrinin xəstəliyi, ailədə qarşılıqlı münasibətlərin
pisləşməsi, bu şəxslərin lazımi davranışını təmin etmə
imkanını istisna edən digər səbəblər üzündən azad
olunmalarını xahiş etməsi.

20. Nəzarət altına vermənin tətbiq edilməsi

Nəzarəti həyata keçirməli olan şəxslərin qarşısı
alınmayan qüvvənin təsirini sübut erdikləri
hallar istisna olmaqla, şübhəli və ya
təqsirləndirilən şəxsin davranışına nəzarəti
həyata keçirmək imkanından məhrum
olunduqlarına istinad etrməyə haqlı olmaması

21. Нязаряти щяйата кечирян шяхслярин мясулиййяти

Нязаряти щяйата кечирян шяхслярин
хябярдарлыг цчцн щаггында нязарят
алтына вермя гисминдя гятимкан
тядбири сечилмиш шцбщяли вя йа
тягсирляндирилян шяхсин лазыми
гайдада давранмамасы барядя
ъинайят просесини щяйата кечирян
органа мялумат вермяси.
Нязаряти щяйата кечирмяли олан вя бу
вязифяляри йериня йетирмяйян
тягсирли шяхслярин мясулиййяти

22. Йеткинлик йашына чатмайан тягсирляндирилян шяхся ибтидаи истинтагын гуртармасынын елан едилмяси

Йеткинлик йашына чатмайан тягсирляндирилян шяхся
ибтидаи
истинтагын гуртармасыны елан едяркян вя она ъинайят
ишинин
материалларыны тягдим едяркян мцстянтиг вя ибтидаи
арашдырмайа
просессуал рящбярлийи щяйата кечирян прокурорун юз
мцлащизяляриня эюря йеткинлик йашына чатмайан шяхся
мянфи
тясир эюстяря биляъяк ъинайят ишинин матераилларынын
она тягдим
едилмямяси барядя ясасландырылмыш гярар чыхармасы

23. Психи вя йа физики вязиййятинин мцяййян едилмяси цчцн мящкямя експертизасынын тяийн едилмяси

Шцбщяли, тягсирляндирилян вя зярярчякмиш
шяхсин йашынын ъинайят иши цчцн
ящямиййяти олдугда ону йашыны тясдиг
едян сянядляр олмадыгда вя йа шцбщя
доьурдугда, онларын анлаглылыьына вя
ъинайят мцщакимя иъраатында юзцнцн
щцгугларыны вя гануни марагларыны
мцстягил мцдафия етмяк габилиййятиня
шцбщя йарандыгда психи вя йа физики
вязиййятинин мцяййян едилмяси цчцн
мящкямя експертизасынын тяйин едилмяси.

24. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin tutulması –ЪПМ-нин 433 м.

Йetkinlik yaşına çatmayan şəxsin tutulması zamanı bu
бarədə dərhal onun valideynlərinə və ya digər qanuni
nümayəndələrinə məlumat verilir. məlumatın dərhalverilməsi
mümkün olmadıqda, yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin
valideynlərinə və ya digər qanuni nümayəndələrinə mümkün
qədər qısa müddətdə tutulma barədə məlumat verilir.
Məhkəmə nəzarəti funksiyasını həyata keçirən hakim və
ibtidai araşdırmaya prosessual rəhbərliyi həyata keçirən
prokuror yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin tutulması onlara
məlum olan kimi мцяййян hallar istisna olmaqla dərhal onun
azad edilib-edilməməsi məsələsinə baxmalıdırlar.

25. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxs barəsində həbs qətimkan tədbirinin tətbiq edilməsi ЪПМ-нин 434 м.

Yetkinlik yaşına çatmayan şübhəli və təqsirləndirilən şəxs
barəsində həbsə alma qətimkan tədbirinin tətbiq
edilməsinə yalnız ona az ağır zorakı cinayətin, habelə
ağır və ya xüsusilə ağır cinayətin törədilməsi istinad
edildikdə yol verilir.
Yetkinlik yaşına çatmayan şəxs barəsində həbs qətimkan
tədbirinin müstəsna tədbir kimi və mümkün qədər qısa
müddət ərzində tətbiq edilməsinə yol verilir.
Həbsdə saxlanılan yetkinlik yaşına çatmayan şəxslər digər
şəxslərdən ayrı saxlanılmalıdırlar. Onlar yaşının, cinsinin
və şəxsiyyətinin xüsusiyyətlərinə görə tələb olunan
qulluq, müdafiə və digər fərdi yardımla təmin
edilməlidirlər.

26. Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin törətdiyi cinayət barədə cinayət işi üzrə məhkəmə baxışının xüsusiyyətləri 

Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin törətdiyi cinayət
barədə cinayət işi üzrə məhkəmə baxışının
xüsusiyyətləri
-- cinayət işlərinə daha təcrübəli hakimlər tərəfindən
baxılmaсы;
-- мəhkəmə baxışı zamanı məhkəmə iclasında sədrlik
edənин CPM-nin тələblərinin təmin olunmasını müəyyən
etməsi;
-- cinayət işinin məhkəmə baxışında valideynləriи və ya
digər qanuni nümayəndələrin iştirak etmək hüququ;
--şəxsin mənafeyi naminə valideynlərin və ya digər qanuni
nümayəndələrin iştirakının tələb edilməsi və imtina
edilməsi (мəhkəmənin əsaslandırılmış qərarı ilə şəxsin
mənafeləri üçün zəruri olduğunu güman etməyə əsaslar
olduqda);

27. Cəza tədbiri seçərkən məhkəməнин rəhbər tutduğu tələblər

-- cəza tədbiriнин yalnız törədilmiş cinayətin hallarına və
ağırlığına deyil, həmçinin yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin
vəziyyətinə və tələbatına, habelə cəmiyyətin tələbatına uyğun
olmaсы;
-- şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsi ilə bağlı olan cəza
tədbiriнин yalnız həmin məsələnin mükəmməl baxılmasından
sonra tətbiq edilməси və imkan daxilində aşağı həddə
endirilməси;
-- şəxs ağır və ya xüsusilə ağır cinayətin, habelə ağır
nəticələrə səbəb olan zor tətbiq etməklə qəsdən törədilmiş
cinayətin və ya digər ağır cinayətin təkrarən törədilməsində
təqsirli bilinmədiyi halda onun azadlıqdan məhrum
edilməsiнин məqsədəuyğun олмамасы.

28. Cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş həddinə çatmamış şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsi

Cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş
həddinə çatmamış şəxsin qapalı tipli xüsusi təlimtərbiyə müəssisəsinə göndərilməsi
cinayət işinə xitam verildikdə, yaxud cinayət işinin
başlanması rədd edildikdə, xitam verilmiş cinayət işi və
ya cinayət işi başlanmasının rədd edilməsi haqqında
materiallar cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan
verən yaş həddinə çatmamış şəxslərin qapalı tipli xüsusi
təlim-tərbiyə müəssisələrinə göndərilməsi məqsədilə
cinayət prosesini həyata keçirən orqan tərəfindən 3 gün
müddətində yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və
hüquqlarının müdafiəsi üzrə komissiyaya göndərilir.
komissiya təqdim olunmuş materiallar əsasında
qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada zəruri olan
digər sənədləri toplayır və cinayət məsuliyyətinə cəlb
etməyə imkan verən yaş həddinə çatmamış şəxsin qapalı
tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsinin
mümkünlüyü haqqında məsələyə baxılması üçün həmin
şəxsin yaşayış yeri üzrə birinci instansiya məhkəməsi
qarşısında vəsatət qaldırır.

29. Шəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsi barədə materiallarа məhkəmядя бахылмасы

-- daxil olandan sonra 10 gündən gec olmayaraq məhkəmə
iclasında baxılма;
--məhkəmə iclasında iştirak etmək hüququna malik
шяхсляр:
--cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş
həddinə çatmamış şəxs, onun müdafiəçisi, valideynləri və
ya digər qanuni nümayəndələri;
-- yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının
müdafiəsi üzrə komissiyanın nümayəndəsi;
-- dövlət ittihamçısı;

30. Şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsi barədə materiallarа məhkəmədə baxılması

-- cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş
həddinə çatmamış şəxsin yaşayış yeri və ya ictimai
təhlükəli əməlin törədildiyi ərazi üzrə daxili işlər
orqanının yetkinlik yaşına çatmayanlarla iş üzrə
bölməsinin nümayəndəsi.
-- Məhkəmənin mülahizəsinə və бязи şəxslərin
vəsatətinə əsasən məhkəmə iclasına digər şəxslər də
çağırıla bilмəsi.
--Müdafiəçi istisna edilməklə, materiallara baxılma yeri
və vaxtı haqqında məlumatlandırılmış şəxslərin
məhkəmə iclasına gəlməməsiни məhkəmə iclasının

31. Məhkəmə iclasıнын апарылмасы гайдасы

-- hakim məhkəmə iclasını açır,
--hansı materiallara baxılacağını elan edir,
-- məhkəmə iclasında kimin iştirak etdiyini yoxlayır;
--yetkinlik yaşına çatmayanların işləri və hüquqlarının müdafiəsi
üzrə komissiyanın nümayəndəsi шяхсин qapalı tipli xüsusi
təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsinin zəruriliyini
əsaslandırır, hakimin və məhkəmə iclasının digər
iştirakçılarının suallarına cavab verir;
--komissiya tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən olunmuş
qaydada toplanmış sənədlər tədqiq olunur, məhkəmə iclasının
iştirakçılarının vəsatətləri müzakirə olunur, qərarın qəbul
olunması üçün zəruri olan hallar araşdırılır;
-- şəxs, onun müdafiəçisi, valideynləri və ya digər qanuni
nümayəndələri, habelə məhkəmə iclasında iştirak edən digər

32. Qərar çıxarılarkən щялл едилян мясяляляр

-- ictimai təhlükəli əməlin törədildiyini;
-- həmin əməlin barəsində icraat aparılan cinayət
məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş həddinə
çatmamış şəxs tərəfindən törədildiyini;
-- həmin şəxsin əməli törədərkən cinayət məsuliyyətinə cəlb
olunması üçün cinayət qanununda nəzərdə tutulmuş yaş
həddinə çatmadığını;
-- cinayət məsuliyyətinə cəlb etməyə imkan verən yaş
həddinə çatmamış şəxsin hansı müddətə qapalı tipli
xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsinə ehtiyac
olduğunu.

33. Məhkəmə tərəfindən гябул едилян гярарлар

-- şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə
göndərilməsi haqqında;
-- məhkəmə tərəfindən şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə
müəssisəsinə göndərilməsinə yol verməyən səbəblər aşkar
edildiyi və ya onu göstərilən müəssisəyə göndərmədən islah
etmək imkanının olduğunu təsdiq edən hallar müəyyən edildiyi
hallarda, şəxsə tərbiyəvi xarakterli məcburi tədbirlərin tətbiq
edilməsi üçün materialların yetkinlik yaşına çatmayanların
işləri və hüquqlarının müdafiəsi üzrə komissiyaya göndərilməsi
haqqında;
-- şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə
göndərilməsi barədə materiallar üzrə icraata xitam verilməsi
haqqında.

34.  Şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsinə göndərilməsi ilə bağlı məsələlər

Şəxsin qapalı tipli xüsusi təlim-tərbiyə
müəssisəsinə göndərilməsi ilə bağlı məsələlər
-- yaşının çatması və ya səhhəti ilə əlaqədar,
habelə islah olunması üçün daha əlverişli şəraitin
yaradılması məqsədilə şəxsin digər xüsusi təlimtərbiyə müəssisələrinə göndərilməsi haqqında;
--шяxsin islah olunması ilə əlaqədar qapalı tipli
xüsusi təlim-tərbiyə müəssisəsində
saxlanılmasına zərurət aradan qalxdıqda onun
vaxtından əvvəl müəssisədən azad edilməsi
haqqında;
-- şəxsin təhsil pillələrindən birinin başa çatdırılması
zərurəti yaranarsa, onların arzusu ilə göstərilən
müəssisədə qalması vaxtının uzadılması

35. Тярбийяви характерли мяъбури тядбирлярин мязмуну

Хябярдарлыг: йеткинлик йашына чатмайана
онун ямяли нятиъясиндя вурулмуш зийанын
вя
ъинайятляри
тякрар
тюрятмяйин
нятиъяляринин изащ едилмяси.
Нязарятя эютцрмя:
Вурулмуш зийаны арадан галдырмаг
вязифяси:
Асудя вахтын мящдудлашдырылмасы вя
йеткинлик йашына чатмайанын
давранышына хцсуси тяляблярин
гойулмасы.

36. Тярбийяви характерли мяъбури тядбирляр тятбиг етмя

Йеткинлик йашына чатмайан илк дяфя бюйцк иътимаи
тящлцкя тюрятмяйян вя йа бюйцк иътимаи тящлцкя
тюрятмяйян вя йа аз аьыр ъинайят етдикдя, тярбийяви
характерли мяъбури тядбирлр тятбиг етмякля онун ислащ
олунмасы мцмкцн щесаб едилярся, щямин шяхсин
ъинайят мясулиййятиндян азад едилмяси;
Шяхся ейни вахтда бир нечя тярбийяви характерли мяъбури
тядбирляр тятбиг едилмяси. Тярбийяви характерли
мяъбури тядбирлярин тятбиги мцддятинин бу тядбирляри
тяйин етмиш мцвафиг дювлят органы тяряфиндян
мцяййян олунмасы.
Шяхс тярбийяви характерли мяъбури тядбирляри мцтямади
олараг йериня йетирмядикдя, мцвафиг дювлят органынын
тягдиматы ясасында щямин тядбирлярин ляьв едилмяси
вя материалларын йеткинлик йашына чатмайанын

37. Yetkinlik yaшыna чatmayanыn cяzadan azad edilmяsi

Бюйцк иътимаи тящлцкя тюрятмяйян
вя йа аз аьыр ъинайят етмяйя эюря
мящкум едилмиш йеткинлки
йашына чатмайанын тярбийяви
характерли мяъбури тядбирляр
тятбиг етмякля ъязадан азад
олунмасы.

38. Йеткинлик йашына чатмайанларын шярти олараг вахтындан яввял ъязадан азад едилмяси

Ислащ ишляриня вя йа азадлыгдан мящрум етмяйя
мящкум едилмиш йеткинлки йашына чатмайанлар
барясиндя ъязадан шярти олараг вахтындан яввял
азад етмя: бюйцк и ътимаи тящлцкя тюрятмяйян вя
йа аз аьыр ъинайят тюрятмяйя эюря тяийн едилмиш
ъяза мцддятинин ян азы йарысыны чякдикдян сонра;
аьыр ъинайят тюрятмяйя эюря тяйин едилмиш ъяза
мцддятинин; аьыр вя хцсусиля аьыр ъинайят
тюрятмяйя эюря тяийн едилмиш ъяза мцддятинин ян
азы дюрддя цч щиссясини чякдикдян сонра.

39. Kanadada tətəbiq olunan alterntativ cəzalar

-- məzəmmət;
-- cəzadan azad etmə;
--cəzadan şərti azad etmə (əyalət direktorunun nəzarəti altına vermə);
-- cərimə (ödəmə inkanı aydınlaşdırıldıqdan sonra), cərimə1000 Kanada
dollarından artıq ola bilməz;
-- ziyanın ödənilməsi;
-- ictimai işlr barədə hökm,adətən yaşayış yeri üzrə;
-- sınaq müddəti ilə şərti azad etmə;
-- 2 ildən artıq olmayan müddətə probasiya rejimi;
-- gücləndirilmiş müdafiə və nəzarət rejimi;
-- yaşayış yerindən kənarda iş proqramı.

40. Тибби характерли мяъбури тядбирлярин нювляри

-- Мяъбури амбулаторийа мцшащидяси вя психиатр
мцалиъяси;
-- Цмуми типли психиатрийа stasionarында мяъбури
мцалиъя;
-- ихтисаслашдырылмыш психиатрийа
стасионарларында мяъбури мцалиъя;
-- ихтисаслашдырылмыш психиатрийа
стасионарларында интенсив мцшащидя алтында
мяъбури мцалиъя.

41. Йеткинлик йашына чатмамышларын ишляри цзря ислащедиъи алтернатив методлар вя реститусион ядалят мцщакимяси

Бярпаедиъи ядалят мцщакимяси ядалятли тядбир
кими.
Тяряфлярин юзляринин мцяййян етмяси принсипи,
йяни гаршылыглы гябул олунан щяллин
ахтарылмасы вя гябул едилмяси сялащиййятинин
тяряфляря верилмяси.
Зярярчякмишлярин вя щцгуг позуъуларынын
барышдырылмасы програмы.
Аиля конфранслары.
Реститусийа просесляри: васитячилик, данышыглар вя
ъяза тяйин олунмасы цзря бирэя васитячилик
фяалиййяти.
Реститусийа програмларынын нятиъяляри:
компенсасийа, фярди вя йа коллектив тялябатларын
юдянилмясиня йюнялдилмиш иътимаи файдалы
ишляр, тяряфлярин цзярляриня эютцрдцкляри
ющдяликлярин йериня йетирилмяси.

42. Alternativ cəzalar

Maddə 44. Cərimə
Maddə 46. Müəyyən vəzifə tutma və ya
müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan
məhrum etmə
Maddə 47. İctimai işlər
Maddə 49. İslah işləri

43. Alternativ cəzalar (Azərbaycan CM-nin 70.1-ci madəəsi)

İslah işləri, hərbi xidmət üzrə məhdudlaşdırma,
intizam xarakterli hərbi hissədə saxlama və ya
müəyyən müddətə azadlıqdan məhrum etmə
növündə cəza təyin edən məhkəmə,
məhkumun cəza çəkmədən islah olunmasını
mümkün sayırsa, həmin cəzanın şərti olaraq
tətbiq edilməsi haqqında qərar çıxara bilər.

44. Şərti məhkum etmə təyin edərkən məhkumun üzərinə qoyulan vəzifələr ( CM 70.5)

Məhkumun davranışı üzərində nəzarəti həyata
keçirən orqanlara məlumat vermədən daimi
yaşayış yerini, təhsil yerini, iş yerini
dəyişməmək, müəyyən yerlərə getməmək,
alkoqolizmdən, narkomaniyadan,
toksikomaniyadan və ya zöhrəvi xəstəliklərdən
müalicə kursu keçmək, ailəsinə maddi yardım
göstərmək. Məhkəmə, məhkumun üzərinə onun
islah olunmasına kömək edən digər vəzifələr də
qoya bilər.

45. Hamilə qadınlar və azyaşlı uşaqları olan şəxslər tərəfindən cəzanın çəkilməsinin təxirə salınması

Hamilə qadınlar və azyaşlı uşaqları olan şəxslər
tərəfindən cəzanın çəkilməsinin təxirə salınması
79.1. Şəxsiyyət əleyhinə ağır və ya xüsusilə ağır
cinayət törətməyə görə beş ildən çox müddətə
azadlıqdan məhrum etməyə məhkum edilmiş
şəxslər istisna olmaqla, məhkəmə məhkum
edilmiş hamilə qadınlar və ya səkkiz yaşına
qədər uşağı olan qadınlar, habelə səkkiz yaşına
çatmamış uşağını təkbaşına böyüdən kişilər
tərəfindən uşaq səkkiz yaşına çatanadək
cəzanın çəkilməsini təxirə sala bilər.

46. Пробасийа

Пробасийа ганунла мцнагишядя олан шяхсляря
нязарят едилмяси, онларын
ресосиаллашдырылмасы, щямчинин
азадлыгдан мящрум етмя йерляриндян азад
олунмуш шяхсляр тяряфиндян йени
ъинайятлярин тюрядилмясинин гаршысынын
алынмасы цчцн адаптасийа олунмасыдыр

47. Pekin Qaydaları təsir tədbirləri (maddə 18.1)

a) himayəçilik, rəhbərlik və nəzarət haqqında qərar;
b) probasiya;
c) Icmanın rifahı naminə işlər barədə qərar;
d) maliyyə cəzaları,kompensasiya və restitusiya;
e) Aralıq və digər tədbirlər barədə qərar;
f) Qrup psixoterapiyası və digər belə tədbirlər də iştirak etmə haqqında qərar;
g) tərbiyəyə vermə, yaşayış yeri və ya digər tərbiyəvi tədbirlər barədə qərar;
h) digər müvafiq qərarlar.

48. Probasiya(ingilis.probation - sınaq)

Probasiya(ingilis.probation sınaq)
-Şərti məhkum etmənin növüdür, məhkum
məhkəmə tərəfindən müəyyən olunmuş sınaq
müddətində xüsusi orqanların nəzarətinə
verilir; bir səra əlavə məhdudiyyətlər də
mümkündür (müəyyən yerlərə baş çəkməmə,
müəyyən şəxslərlə ünsiyyətdən çəkinmək və
s.).

49. Probasiya xidmətinin fəaliyyətə .başlaması

Probasiya xidməti Böyük Britaniyada hüquq
pozucusu ilk dəfə polisə düşdükdə işə qoşulur,
onu məhkəmədə və ondan sonra müşayət edir.
Əsas vəzifə cinayətkara normal həyata
qayıtmağa kömək etməkdir. Probasiya
xidmətinin əməkdaşları məhkəmə üçün
tövsiyələr hazırlayırlar ki, ədalətli qərar
mıxarılmasına kömək etsin.

50. ABŞ – “poçt” probasiyası

Məhkum ayda bir dəfə açıqca göndərir, öz həyatı
və dəyişikliklər barədə məlumat verir:

51. ABŞ – “telefon robotları mexanizmi”

Sınaqda olanların həyatı üzərində hərtərəfli
nəzarət : mərkəzi kompüterin sistemsiz qrafiki
üzrə məhkumun ev telefonuna zəng olunur və
şəxslərə müxtəlif suallar verilir və alınmış
cavablar kompütüerin yaddaşına yazılır, sonra
probasiya xidmətinin əməkdaşları tərəfindən
öyrənilir və analiz edilir

52. ABŞ – intensif nəzarət

«daha ciddi,dir, məhkumun islah prosesinə daha cəlb
olunmasının yüksək səviyyəsi ilə fərqlənir.
Məhdudiyyətlərlə yanaşı məhkum üzərinə müəyyən
vəzifələr qoyur : ziyanı ödəmə, nəzarətin dəyərini
ödəmə, müntəzəm testlərdən keçmə,müəyyən işləri
görmə və məcburi tədris proqramlarında iştirak etmə

53. Probasiyanın şərtləri

-- yeni cinayətlərin törədilməməsi və hökmdə
məhkəmə tərəfindən müəyyən edilmiş
öhdəliklərin yerinə yetirilməsi:müvafiq
müalicə kursunu keçmə, peşəkar təlimi davam
etdirmək, məhkəmə tərəfindən müəyyən
edilmiş yerlərə getməkdən çəkinmə (şənlik
müəssilələri, kazino və s.), odlu və (və ya)
digər silaha malik olmama, vurulmuş zərəri
ödəmə, yaşayış və iş yerinin dəyişməsi barədə
məhkəməyə məlumat vermə, probasiya
rəhbərinin çağırışı üzrə məhkəməyə gəlmə və

54. Probasiya şərtlərinin yerin yetirilməsinin nəticələri

Tam cəzadan azad etmə və məhkumluğun
olmaması

55. Пробасийанын нювляри

Мящкямяйя
гядяр
пробасийа
шцбщяли
шяхсин,
тягсирляндирилян
шяхсин,
мящкум
олунмуш
шяхсин
шяхсиййтяинин психососиал гиймятляндирилмясидир.
Щюкм пробасийасы ъинайят ъязасындан азад олунмуш
шяхслярин ресосиализасийасы, онларын давранышы цзяриндя
нязарят вя онларын цзяриня гойулмуш вязифялрин йериня
йетирилмяси цзря тядбирлярин мяъмусудур.
Пенитенсиар пробасийа пенитенсиар мцяссисялярдя апарылан
сосиал-тярбийя тядбяирляринин, щямчинин
мящкумларын
азадлыьа бурахылмасы цчцн щазырланмасы цзря тядбирлярин
мяъмусудур.
Постпенитенсиар пробасийа
азадлыгдан мящрум етмя
йерляриндян азад олунмуш шяхсляря онларын ъямиййятя
реинтнграсийасы мягсядиля кюмяк эюстярилмясидир.

56. Bərpaedici ədalət mühakiməsi

Bərpa dedikdə pozulmuş hüquq qaydasının və
zərərəməkmişin hüquqularının pozucu
tərəfindən bərpa edilməsi nəzərdə tutulur.

57. Bərpaedici ədalət mühakiməsi

Vasitəçilik və ya mediasiya

58. Cinayət işləri üzrə mediasiyanın tərifi Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin 15 sentyabr 1999, № R (99) 19 Tövsiyəsi

Elə bir prosesdir ki, zərərçəkmişə və hüququ pozucusuna onlar
könüllü razı olduqda qərəzsiz üçüncü tərəfin (mediatorun)
köməyi ilə cinayət nəticəsində yaranmış problemlərin həllində
fəal iştirak etmək imkanının verilməsidir. Tərəflərin
zərərəçəkmiş və hüququ pozucusu olması digər şəxslərin –
valideynlərin, həər iki tərəfin yaxın adamlarının,
mütəxəssislərin, təhsil müəssisəsinin nümayəndəsinin iştirakını
istisna etmir

59. Cinayət işləri üzrə mediasiyanın xüsusiyyətləri

Xüsusi hazırlanmış mediatorların köməyi ilə
hüququ pozan və zərərçəkmiş üz-üzə gəlirlər,
hisslərini və həyəcanlarını ifadə edə bilərlər,
onlarə həyəcanlandıran suallara cavab verə
bilərlər. Zərərçəkən itkilərindən və xətirinə
dəyənlərdən danışır. Belə görüşlər pozucuya
imkan verir ki, geriyə əlaqə ala bilsin, ağrını hiss
edə bilsin, törədilmiş əməmlə görə üzərinə əsil
məsuliyyəti götürsün, üzr istəsin və zərərin
ödənilməsi şərtlərinin müzakirəsində fəal iştirak
etsin, bu onun resosiallaşmasına komək edir –

60. Mediasiya prosesi

Pozucu peşiman olmuşsa və zərəri ödəməyə
hazırdırsa, barışıq sazışı bağlanır, sonra onun
icrasına nəzarət edilir. Mediatorun vəzifəsi
qurbana və pozucuya hadisə barədə, onun
səbəbləri və nəticələri barədə subyektiv həqiqəti
ifadə etməsinə kömək etmək, tərəfləri razələğa
gətirməkdir. Razılığın məzmununu tərəflər ğzləri
müəyyən edirlər.barışdırıcı görüşlərdə psixoloji
həqiqət müəyyən edilir, hüquqi nəticəsi saziş
olur.

61. Mediasiya prosesi

Mediator münaqişənin dərinləşməsinə yol vermir,
psixoloji və fiziki təhlükəsizliyi təmin edir. Beləgörüşlər
diqqətlə hazırlanır, mediator əvvəlcə onlarla ayrılıqda
görüşür. Qohumlar da iştirak edir. Onlar qərarın
hazırlanmasında və həyata keçirilməsində iştirak edirlər.

62.

???
????
???
???
???
???