Бастауыш сыныпта оқу үдерісінде диалог әдісін зерттеу әдістемесі

1. Бастауыш сыныпта оқу үдерісінде диалог әдісін зерттеу әдістемесі.

Слан Айдана, 102-23 тобы

2.

Бірліктері:
Диалог
–
- Сұрақты мәселені талқылауға
қатысу
және өзінің ойын
жеткізе
балалардың
оқуға
білу;
ынтасын
оята
-деген
Пікірлестерден
алынған хабарды
толықтыра алу, нақтылай алу;
алатын
пәрменді
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
айта алу, келіспеу,
өз дәлелін
тетік
келтіру;

3.

Диалог – екі не бірнеше
Бірліктері:
адамның кезектесіп сөйлесуі
- Сұрақты
талқылауға
арқылы мәселені
берілетін
ауызекі
қатысу
және
өзінің ойын
жеткізе
тілдегі
ерекше
форма.
Егер
білу;
сөйлеушілер екеуден көп болса,
- Пікірлестерден
алынған
хабарды
онда ол полилог
деп аталады.
толықтыра алу, нақтылай алу;
- Сөйлесушінің
дау
Монологтан айтқандарына
айырмашылығы
айта
алу, келіспеу,
өз дәлелін қатар
дилогта
сөйлеумен
келтіру;
тыңдау механизмдері қатар
жүреді.

4. Бастауыш сыныпта диалогтік оқытудың тиімділігі

Бастауыш сыныпта диалогтік
Бірліктері:
оқытудың тиімділігі
- Сұрақты мәселені талқылауға
қатысу және өзінің ойын жеткізе
білу;
- Пікірлестерден алынған хабарды
толықтыра алу, нақтылай алу;
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
Диалог сабақта оқушылардың
айтақызығушылығын
алу, келіспеу, арттырумен
өз дәлелін қатар
келтіру;
олардың білім деңгейінің өсуіне үлес
қосады. /Мерсер мен Литлтон/

5.

Диалогтық оқыту ұжымдық (мұғалім мен
бала бірігіп тапсырманы орындайды) және өзара
Бірліктері:
білім алмасуға жағдай туғызатын (мұғалімдер
балалар бір-бірін
тыңдап,
идеялармен бөліседі
-мен
Сұрақты
мәселені
талқылауға
және балама көзқарасты қарастырады) және
қатысу
және
өзінің
жеткізе
қолдаушы
(балалар
қатеойын
жауап бергені
үшін
қорықпай, өз идеяларын еркін жеткізіп, бір-біріне
білу;
өзара түсінікке жетулеріне көмектеседі) оқыту
- Пікірлестерден
алынған
хабарды
тәсілі болып табылады.
толықтыра алу, нақтылай алу;
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
келтіру;

6.

Бірліктері:
«Диалог
түрінде
оқыту
- Сұрақты
мәселені
талқылауға
оқушыларды
қатысу
және өзініңынталандыру
ойын жеткізе
білу;
және дамыту үшін әңгіме
- Пікірлестерден алынған хабарды
күшін қолдануға мүмкіндік
толықтыра алу, нақтылай алу;
береді»
/Александер/
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
келтіру;

7. Александер тәжірибеде зерттелген диалогтің 5 үлгісін анықтады:

Бірліктері:
• 1.МЕХАНИКАЛЫҚ (мұғалім –сынып): қайталау
арқылы фактілер мен идеяларды зерттеу
- Сұрақты мәселені талқылауға
• 2.АУЫЗША ЖАУАП (мұғалім-сынып немесе мұғалімқатысу
және
ойынарналған
жеткізе
топ)
: мұғалімөзінің
сыныпқа қайталауға
сұрақ
қойып,оқушылардың жауаптарын бағыттап отырады.
білу;
• 3.НҰСҚАУЛЫҚ/ТҮСІНІК БЕРУ (мұғалім-сынып,
- Пікірлестерден
мұғалім-топ немесе алынған
мұғалім-оқушы)хабарды
оқушыларға
ақпарат ұсыну немесе түсініктеме беру;
толықтыра алу, нақтылай алу;
• 4.ТАЛҚЫЛАУ ( мұғалім-сынып, мұғалім-топ немесе
- Сөйлесушінің
айтқандарына
дау
оқушы-оқушы) ақпарат
алмасу және проблемалық
мәселелерді шешу мақсатында идеялармен танысу;
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
• 5.ДИАЛОГ (мұғалім-сынып, мұғалім-топ,мұғалімкелтіру;
оқушы немесе оқушы-оқушы) құрылымдалған сұрақтар
және нысаналы талқылау арқылы ортақ түсінік
қалыптастыру;

8. Мерсердің зерттеуіне сәйкес әңгімелесудің 3 түрі бар:

Мерсердің зерттеуіне сәйкес
Бірліктері:
әңгімелесудің 3 түрі бар:
- Сұрақты мәселені
талқылауға
• Оқушылар бәсекеге қабілетті,
басқа адамдардың
көзқарасын
Әңгіме-дебат
қатысу
және өзінің
ойын
жеткізе
қабылдауды қаламайды.
білу;
- Пікірлестерден
алынған
хабарды
Идеялар
қайталанады
және
Кумулятивтік
бірақ
үнемі
әңгіме
толықтыра
алу,жасалынады,
нақтылай
алу;
мұқият бағалана бермейді.
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
• Әркімнің идеясы пайдалы деп
айта
алу,
келіспеу,
өз дәлелін
Зерттеушілік
саналғанымен, мұқият бағалау
жүреді, топтағы қатысушылар
әңгіме
келтіру;
келісімге келуге тырысады.

9.

Бірліктері:
Әңгіме-дебат барысында:
• ой-пікірлерде
үлкен
алшақтық
- Сұрақты
талқылауға
болады мәселені
және
әрқайсысы
өз
шешімдерінде
қа-лады;
қатысу
және өзінің
ойын жеткізе
• ресурстарды біріктіруге бағытталған
білу;
аздаған талпыныс жасалады;
- Пікірлестерден алынған хабарды
• қарым-қатынас көбіне «Иә, бұл сотолықтыра
нақтылай
алу;
лай», «Жоқ,алу,
олай
емес» деген
бағыт- Сөйлесушінің
айтқандарына дау
та жүзеге асады.
• Орта
бірлесуден
көбіне бәсекеайта
алу,
келіспеу,гөрі,
өз дәлелін
лестікке бағытталған.
келтіру;

10.

Кумулятивтік әңгіме барысында:
Бірліктері:
• айтылған пікірлермен тыңдаушылардың мәселені
әрқайсысы
механикалық
- Сұрақты
талқылауға
түрде және
келісеөзінің
береді;
қатысу
ойын жеткізе
• әңгіме білім алмасу мақсатында
білу;
жүргізілгенімен, алынған
оған қатысушылар
- Пікірлестерден
хабарды
өзгелер ұсынған қандай да болсын
толықтыра алу, нақтылай алу;
идеяларды
төзімділікпен
- Сөйлесушінің
айтқандарына
дау
тыңдайды;
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
• идея қайталанады және жасалынакелтіру;
ды, бірақ үнемі мұқият бағалана
бермейді.

11.

Зерттеушілік әңгіме барысында:
Бірліктері:
• әркім ақылға қонымды мәлімет
ұсынады; мәселені талқылауға
- Сұрақты
•қатысу
әркімнің
пайдалы
жәнеидеясы
өзінің ойын
жеткізедеп
санал-ғанымен, мұқият бағалау
білу;
жүргізіледі;
- Пікірлестерден алынған хабарды
•толықтыра
қатысушылар
бір-біріне
сұрақ
алу, нақтылай алу;
қояды;
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
• қатысушылар сұрақ қояды және
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
оны дәлелдейді, осылайша әңгімеде
келтіру;
дә-лелдеме көрінеді;
• топтағы қатысушылар келісімге же-

12.

Диалогтік оқыту бұл…
- мұғалімнің тәрбиелік, “әмірлі” әңгімесі мен
оқушылармен ашық диалогы арасында тепе-теңдікке
жету;
- оқушылардың ойын білу және олардың
дәлелдемелерін күшейту үшін бүкіл сыныптың
талқылауын пайдалану;
- оларды Құру және даулау арқылы оқушылардың
идеяларын пайдалану;
- сыныпта ашық талқылау жүргізуге оқушыларды
ынталандыру;
- топтық жұмысты оңтайлы пайдалану.
Диалогтік оқыту бұл...
- Оқушылардың ауыз жаппай сөйлеуі;
- мұғалім тарапынан қажетті түсіндірулерді, нұсқаулар
мен түзетулер жасамау емес.

13.

Бүкіл сынып әңгімесінің екі түрі
• Әмірлі:
– Нұсқаулық;
– Көрсету;
– Дәріс.
• Диалог:
– Оқушылардың бастапқы идеяларын
тудыру;
– Топтың неге қол жеткізгенін есту;
– Проблемалар мен түсінбеушіліктерді
талқылау

14.

…әмірлі әңгімемен қатар, тиімді
әсер етуге арналған диалогті
пайдалана отырып
диалог жүргізуге оқыту

15. Диалогтік оқытуда сұрақ қою маңызды орын алады.

Диалогтік оқытуда
Бірліктері:
сұрақ қою маңызды
орын мәселені
алады. талқылауға
- Сұрақты
қатысу және өзінің ойын жеткізе
Сұрақтардың түрлері: төмен деңгейдегі, жоғарғы деңгейдегі
білу;
Сұрақ қою техникасы: түрткі болу, сынақтан өту, қайта бағыттау
- Түрткі
Пікірлестерден
алынған
хабарды
болу: сұрақты қарапайым
етіп қою, өткенді
пысықтау.
Сынақтан өту: толықалу,
жауап беруге,
ойын толық айтуға
толықтыра
нақтылай
алу;итермелейді."Сіз мысал келтіре аласыз ба? "деген сұрақ- Сөйлесушінің
айтқандарына дау
тармен бағыттайды
Қайта бағыттау
басқа оқушыларға
бағыттайды.
айта
алу, сұрақты
келіспеу,
өз дәлелін
"Көмектесе алатындарың бар ма?" деген сұрақ
келтіру; қойылады.

16.

Диалогтың бірліктері:
• Сұрақты мәселені талқылауға қатысу және өзінің ойын
жеткізе білу;
• Пікірлестерден алынған хабарды толықтыра алу, нақтылай алу;
• Сөйлесушінің айтқандарына
дау айта алу, келіспеу, өз
дәлелін келтіру;

17.

Бірліктері:
Диалогтың құрылымы:
- Сұрақты мәселені талқылауға
қатысу
Диалогта
жәнесұрақ,
өзінің жауап,
ойын жеткізе
қарсы
білу;
сұрақ, сөйлеушілердің көңіл- Пікірлестерден
күйі, реакциясы
алынған
(сөзбенхабарды
берілтолықтыра
мейтін) алу,
болады.
нақтылай
Диалогтар
алу;
- Сөйлесушінің
қысқа (2-3 айтқандарына
сөйлем) және
дау
айта
мазмұнды,
алу, келіспеу,
яғниөз ұзын
дәлелінболуы
келтіру;
мүмкін.

18.

Бірліктері:
ДИАЛОГТА КЕЛЕСІ
АЙТЫЛҒАНДАР ОРЫН АЛАДЫ:
- Сұрақты мәселені талқылауға
қатысу
және өзінің
ойынаяқтамау;
жеткізе
• фразаларды,
сөйлемдерді
білу;
• Сөздің орнына қимыл, жест, мимика
- Пікірлестерден алынған хабарды
қолдану;
толықтыра алу, нақтылай алу;
• Тек қана ауызекі
сөйлеу барысында
- Сөйлесушінің
айтқандарына
дау
сөздерді
қолдану;
айтақолданылатын
алу, келіспеу,
өз дәлелін
келтіру;

19.

Топтық талқылауды
жақсартуға не ықпал
етеді?

20.

Дау
Онда оқушылар…
Әрекеттесуден гөрі, көбірек дауласады
Тыңдамайды
Әркім өз пікірін ұстанады ('Иә, бұл
осылай! – Жоқ, бұл олай емес!')
Өз қорытындыларын жасайды.

21.

Зерттеуші талқылау,онда сөйлеушілер
• Барлығы белсенді қатысады
• Бір-біріне сұрақтар береді
“Сен не ойлайсың…?”
“Сен неге солай ойлайсың …?”
• Тиісті ақпаратпен бөліседі
“Есіңізде ме..?”
• Өз пікірін негіздейді
“…..сондықтан мен осылай
ойлаймын”
• сындарлы сынайды
“Иә, бірақ……
• Келісімге қол жеткізуге тырысады
“ …. біз келісеміз бе?”

22.

Шағын топтарда талқылауды
ұйымдастыру
• Оқушыларға лайықты тапсырмалар қажет;
• Оқушыларға жеткілікті уақыт қажет;
• Алдын-ала араласпауға тырысыңыз, бірақ
мүмкіндігінше қолдау көрсетіңіз;
• Көмек алардың алдында оқушылардан бір шешім
қабылдауды сұраңыз және топ мүшелеріне жеке
емес, тұтас арнап сөйлеңіз;
• Оқушыларға негізгі қағидаларды естеріне салып
отырыңыз және олардың назарын тек дұрыс
жауаптарға ғана емес, түсініктемелер мен
мағынасына да аударып отырыңыз.
• Оқушылар үшін тапсырманы орындамай, оңтайлы
талқылау құрып, тұжырымдамасын жасатыңыз.
• Оқушылардан талқылау барысында бағалауды және
жауап алуды сұраңыз.

23.

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ БАҒЫТЫ:
ДИАЛОГТІК ТӘСІЛ ҚАНДАЙ МАҚСАТТАРҒА
ЖЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН?
• Сабақ кезінде оқушыларды математикалық және ғылыми ойлауға
белсенді тарту;
• Оларға тереңірек түсінуге көмектесу;
• Болашақта осы пәндерге қатысуын
ынталандыру;
• Барлық сыныптың және шағын
топтардың
талқылау
сапасын
арттыру

24.

Бірліктері:
ҚАЗАҚЫҢ ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРЫ
ТУРАЛЫ ДИАЛОГ
- Сұрақты
мәселені талқылауға
-Сәлем Болат !
-Сәлем Арман
қатысу
және! өзінің ойын жеткізе
-Болат, сен қазақ халқының ұлттық ойындарын
білу;
білесің бе?
-...............................................
.
- Пікірлестерден
алынған
хабарды
-Білсең, маған айтып берші.
толықтыра
алу, нақтылай алу;
-Ия,айтайын. Олар :
...........................................................................
- Сөйлесушінің
айтқандарына. дау
-Рахмет Арман!
айта
алу, келіспеу, өз дәлелін
-Оқасы жоқ, Болат!
келтіру;

25.

- Сәлем ................................
- Сәлем.................................
- Қалың қалай?
- ..........................................
- ..........................................
- Сен қандай тамақты жақсы көресің?
- Мен .................................. . Ал сен ше?
- Мен ............................................ .
- Сен асханада жеуді ұнатасың ба?
- ................................................. . Ал саған ұнайды ма?
- .......................... , ананың дайындағаны дәмдірек
болады болады!
- Иә, ананың дайындағаны дәмді !
- Сау бол …………… .
- Сау бол …………… .

26.

Сыныптағы әңгімені қалай
пайдаландым:
• Әңгімелерді бағалау үшін, сабақ беруімді
аудиожазбаға жазып отырдым
• Тыңдадым және ойландым :
– Оқушылармен салыстырғанда өзім қанша уақыт
сөйледім?
– Оқушыларға қандай сұрақтар қойдым?
– Жауаптарын дәлелдеуді сұрадым ба?
– Оқушыларға толығырақ жауап беруге мүмкіндік
бердім бе?
– Оқушыларда болжамды идеяларды бөлісуге
ықыласы болды ма?
– Оқушылардың идеяларын есте сақтадым ба
және оларды талқылауға пайдаландым ба?

27.

Жаңа тақырыпты бастау үшін
қолданылған оңтайлы оқыту
стратегиялары
Тақырып бойынша бірнеше ашық сұрақ қойю.
Бір немесе бірнеше оқушыдан өз ойын барлық
сыныпқа түсіндіруді сұрау.
«Неге» деген бірнеше сұрақ қойю.
Оқушылардан не айтқандарын түсіндіруді
сұрау.
Кейін оларды сипаттау үшін, талқылау кезінде
туындаған бірнеше даулы сәттерді жазып алу.
Оқушылар ол нәрсе туралы өздерінің не
ойлайтынын түсінгенше және өз беттерімен
жұмыс істеп болмайынша дұрыс түсініктеме
бермеу.

28. Нәтижесінде:

Бірліктері:
• оқушыларды тақырып бойынша және
- Сұрақты
мәселені
талқылауға
сындарлы сөйлеуге
ынталандырдым;
қатысу
және өзінің
• пікір алмасып,
бір - ойын
бірінің жеткізе
идеяларын
талқылады, баға берді, ұжымдық білім мен
білу;
түсінікті қалыптастырды;
- •Пікірлестерден
хабарды
сұрақтарға жауап алынған
беру арқылы,
тақырып
бойынша өз ойларын
айтуға мүмкіндік
толықтыра
алу, нақтылай
алу;алды;
оқушылардың ашылуына,
ойын жеткізуіне,
- •Сөйлесушінің
айтқандарына
дау
сөздік қорының молаюына көмектесті;
айта
алу, келіспеу,
өз дәлелін
• оқушылардың
қызығушылығын
арттырумен
қатар олардың білім деңгейінің өсуіне үлес
келтіру;
қосты;

29.

Бірліктері:
- Сұрақты мәселені талқылауға
Құдіретті жасай бер, анам тілі,
қатысу
және
өзінің
ойын
жеткізе
Өзің барда ғажап-ақ ғалам күллі.
білу;
Шабыт құйып, сән беріп сендік қуат
- Пікірлестерден
алынған
хабарды
Жол көрсетіп, әрлейді әрбір күнді.
толықтыра алу, нақтылай алу;
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
келтіру;

30.

Бірліктері:
- Сұрақты мәселені талқылауға
Назар
қойып
қатысу және өзінің ойын жеткізе
білу;тыңдағандарыңызға
- Пікірлестерден алынған хабарды
рахмет!
толықтыра алу, нақтылай алу;
- Сөйлесушінің айтқандарына дау
айта алу, келіспеу, өз дәлелін
келтіру;