Әр түрлі жастағы егеуқұйрықтардың тамақтану рационына асқабақ пен топинамбур талшығын қосу арқылы

1. ӘР ТҮРЛІ ЖАСТАҒЫ ЕГЕУҚҰЙРЫҚТАРДЫҢ ТАМАҚТАНУ РАЦИОНЫНА АСҚАБАҚ ПЕН ТОПИНАМБУР ТАЛШЫҒЫН ҚОСУ АРҚЫЛЫ ІШЕКТЕРІН МОРФО-ФУНКЦИОНАЛДЫ ЗЕРТТЕУ

Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық унивeрcитeті
Биoлoгия жәнe биoтexнoлoгия фaкультeтi
Биоаулантүрлілік және биоресурстар кафедрасы
ӘР ТҮРЛІ ЖАСТАҒЫ ЕГЕУҚҰЙРЫҚТАРДЫҢ
ТАМАҚТАНУ РАЦИОНЫНА АСҚАБАҚ ПЕН ТОПИНАМБУР
ТАЛШЫҒЫН ҚОСУ АРҚЫЛЫ ІШЕКТЕРІН МОРФОФУНКЦИОНАЛДЫ ЗЕРТТЕУ
Орындаушы: Құлымбет Қ. Қ.
мамандығы биология
Ғылыми жетекшісі б.ғ.д., профессор
Шалахметова Т.М.
Алматы 2017

2. Зерттеу маңыздылығы.

• Маңызды шарттардың бірі ағзаның ерте қартаюын
болдырмаудың негізі, барлығына белгілі, олар дұрыс тамақтану
(рациональды,емдік). Қартаю кезінде,жүрек-тамыр, нерв және
тірек-қимыл жүйеде, асқазан-ішек жолдарындағы функияның
бұзылысына, атап айтқанда, ішекте байқалады[2]. Ішектегі
бұлшықеттердегі атрофия, ішектегі қанайналымның
төмендеуі.Нәтижесінде ішек бөлімінің бұзылысы. Себебі тамақ
құрамындағы өсімдік талшықтардың болмауы. Сондықтан осы
заттарды табиғи талшық негізінде іздеу және құрастыру
маңызды рөлде.

3.

• Осы мақсатқа сәйкесінше мынандай міндеттер қойылды:
1.Қалыпта рационда және азыққа асқабақ және
топинамбур талшықтарын қосу барысындағы жас және
кәрі егеуқұйрықтардың дене салмағының өсу
динамикасын зерттеу
2.Азықтардың құрамындағы липидтердің асқын
тотығына (ЛАТ), жас және кәрі егеуқұйрықтардың
қанындағы ферменттердің антиоксиданттық қорғанысына,
Қалыпта және азыққа асқабақ және топинамбур
талшықтарын қосқаннан кейінгі қурамына биохимиялық
зерттеулер жүргізу
3.Қалыпта және азық құрамына асқабақ және
топинамбур талшықтарын қосқаннан кейінгі жас және кәрі
егеуқұйрықтардың ішектерінің гистоқұрылымын зерттеу.
4.Қалыпта және азық құрамына асқабақ және
топинамбур талшықтарын қосқаннан кейінгі жас және кәрі
егеуқұйрықтардың ішектеріне морфометриялық
зерттеулер жүргізу.

4. ЗEPТТEУ МAТEPИAЛДAPЫ МEН ӘДІCТEPІ

Зерттеу объeктісі :
егеуқұйрық Лонг-Эванс,
арнайы селекция арқылы
олардың мінез-құлық, семіру,
диетологиясын байқау
мақсатында шағылыстырылған
.
Келесі әдістер қолданылды:
- гистoлoгиялық,
- биoхимиялық.
- морфометриялық.

5. Результаты исследований и их обсуждение

Егде жастағы егеуқұйрықтардың дене
салмағының динамикалық өзгерісі
375
370
365
360
355
350
345
340
335
330
325
320
315
310
305
300
295
290
285
280
275
270
265
260
255
250
245
240
бақылау
асқабақ
топинамбур
топин+асқаб
I
II
III
IV
V
VI
I-IV топтардағы жануарлардың дене салмағы
өзгеруінің динамикасы
Масса тела, г
Масса тела, г
Жас егеуқұйрықтардың дене салмағының
динамикалық өзгерісі
430
425
420
415
410
405
400
395
390
385
380
375
370
365
360
355
350
345
контроль
топинамбур
тыква
топин+ тыква
I
II
III
IV
V
VI
VIII топтардағы жануарлардың дене салмағы
өзгеруінің динамикасы

6. Результаты биохимического исследования

220
210
200
190
180
170
160
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
202,8
184,1
171,1
160,8
I контр
139,8
125,6
II тыква
III топин
109,6
IV
тыкв+топин
Vконтр
90,4
VIтыква
VIIтопин
210
200
190
180
170
160
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
190,8
178
159,9
148,8
143,9
119,6
108,6
II тыква
90,4
III топин
IV
тыкв+топи
н
Жас егеуқұйрық
Жас егеуқұйрықтар
I контр
Егде егеуқұйрық
Егде егеуқұйрықтар
Құрамы стандартты рационда және азыққа
асқабақ пен топинамбурдың талшықтарын
қосу барысындағы жас және егде жастағы
егеуқұйрықтардың қанындағы липидтердегі
гидроперекистің құрамы (ГПЛ), нмоль/г
Құрамы стандартты рационда және азыққа
асқабақ пен топинамбурдың талшықтарын
қосу барысындағы жас және егде жастағы
егеуқұйрықтардың қанындағы кіші жаңа
диальдигид құрамы (МДА), нмоль/г

7.

200
190
180
170
160
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
125
131
151,1
146,1
138,5
131,8
I контр
II тыква
109,8
ІІІ топин
96,5
ІV тыкв+топин
V контр
VI тыква
VII топин
VIII тык+топин
Жас егеуқұйрық
Егде егеуқұйрық
Құрамы стандартты рационда және азыққа асқабақ пен
топинамбурдың талшықтарын қосу барысындағы жас және егде
жастағы егеуқұйрықтардың қанындағы
супероксиддисмутазалардың (СОД) белсенділігі, U/мг

8.

1-сурет Үйлесімді стандартты азық алған
жас егеуқұйрықтардың аш ішек бөлімінің
гистоқұрылымы. Қалыпты. Серозды
қабық, етті қабат, шырыш асты бөлім,
шырышты қабық.
Крипт және талшық (ворсинка). Бояу:
гематоксилин-эозин, үлкейткіш: х 100
2-сурет Азықпен бірге лиофилденген асқабақ
талшығын алған жас егеуқұйрықтардың аш ішек
бөлімінің гистоқұрылымы. Қалыпты.
Кабықтардың қалыңдауы, талшықтың ұзындығы
мен ені ұзарған. Бояу: гематоксилин-эозин,
үлкейткіш: х 200

9.

3-сурет Азықпен бірге лиофилденген топинамбур
талшығын алған жас егеуқұйрықтардың аш ішек
бөлімінің гистоқұрылымы. Барлық қабық
құрылысы, крипт және талшықтар өзгеріссіз.
Пролиферленген клеткалар мен крипт санының
мағынасыз өсуі. Бояу: гематоксилин-эозин,
үлкейткіш: х 200
4-сурет Азықпен бірге лиофилденген асқабақ және
топинамбур талшығын алған жас
егеуқұйрықтардың аш ішек бөлімінің
гистоқұрылымы. Аш ішек талшығының ұзаруы
және бокалтәрізді клеткалар санының мағынасыз
өсуі. Бояу: гематоксилин-эозин, үлкейткіш: х 100.

10.

5-сурет Үйлесімді стандартты азық алған
жас егеуқұйрықтардың аш ішек бөлімінің
гистоқұрылымы. Серозды қабық және етті
қабатта атрофия, шырыш аралық негіздің
дезинтеграциясы. Бояу: гематоксилинэозин, үлкейткіше: х 100
6-сурет Үйлесімді стандартты азық алған
егде жастағы егеуқұйрықтардың аш ішек
бөлімінің гистоқұрылымы. Каемкалы
энтероциттердің қабыршақтануы,
талшықтын ұшында. Бояу: гематоксилинэозин, үлкейткіш: х 400

11.

7-сурет Азықпен бірге
лиофилденген асқабақ талшығын
алған егде жастағы
егеуқұйрықтардың аш ішек
бөлімінің гистоқұрылымы.
Ішектегі талшық құрылымы
өзгеріссіз. Бояу: гематоксилинэозин, үлкейткіш: х 200
8-сурет Азықпен бірге
лиофилденген топинамбур
талшығын алған егде жастағы
егеуқұйрықтардың аш ішек
бөлімінің гистоқұрылымы.
Ішектегі талшық құрылымы
өзгеріссіз. Бояу: гематоксилинэозин, үлкейткіш: х 200
9-суретАзықпен бірге
лиофилденген асқабақ және
топинамбур талшығын алған егде
жастағы егеуқұйрықтардың аш
ішек бөлімінің гистоқұрылымы.
Ішектегі талшық құрылымы
өзгеріссіз. Бояу: гематоксилинэозин, үлкейткіш: х 200.

12. Рационның стандартты құрамында және азыққа асқабақ пен топинамбур талшықтарын қосу борысындағы жас егеуқұйрықтардың аш ішектері қабырға

Рационның стандартты құрамында және азыққа асқабақ пен топинамбур талшықтарын
қосу борысындағы жас егеуқұйрықтардың аш ішектері қабырғасы элементтерінің
құрылымының морфометриялық көрсеткіштері (жас егеуқұйрық).
Көрсеткіштер
Стандартты азық
қабылдаған жас
егеуқұйрықтар (I группа)
Азықпен бірге 0,5 г/кг
леофилденген асқабақ және
топинамбур талшықтары
( IVгруппа )
639,8 ± 54,06
810,5 ± 37,7**
139,02 ± 6,15
163,9 ± 7,52**
67,4 ± 3,32
89,3 ± 5,1**
41,2 ± 3,48
49,2 ± 3,63*
73,7 ± 5,1
79,7 ± 3,9*
Талшық ұзындығы, мкм
Талшық ені, мкм
Бұлшықет
қалыңдығы, мкм
қабаты
Серозды
қалыңдығы, мкм
мембрана
Бір талшықтағы бокалтәрізді
клеткалар саны, шт.
Ескерту: *– P≤0,05, ** – P≤0,01 бақылаумен салыстырғанда (I группа)

13. Рационның стандартты құрамында және азыққа асқабақ пен топинамбур талшықтарын қосу борысындағы жас егеуқұйрықтардың аш ішектері қабырға

Рационның стандартты құрамында және азыққа асқабақ пен топинамбур талшықтарын қосу
борысындағы жас егеуқұйрықтардың аш ішектері қабырғасы элементтерінің құрылымының
морфометриялық көрсеткіштері (егде жастағы егеуқұйрық).
Көрсеткіштері
Стандартты азық
қабылдаған егде жастағы
егеуқұйрықтар
(Vгруппа)
Азықпен бірге 0,5 г/кг
леофилденген асқабақ және
топинамбур талшықтары
(VIII группа)
461,7 ± 26,11
634,7 ± 36,83**
Талшық ұзындығы, мкм
Талшық ені, мкм
121,1 ± 13,2
Бұлшықет
қалыңдығы, мкм
қабаты
Серозды
мембрана
қалыңдығы, мкм
Бір
бокалтәрізді
саны, шт
133,1 ± 13,2*
талшықтағы
клеткалар
46,4 ± 1,58
67,5 ± 3,83**
30,6 ± 3,72
32,4 ± 2,72*
95,5 ± 1,7
78,1 ± 0,9**
Ескерту: *– P≤0,05, ** – P≤0,01 бақылаумен салыстырғанда (Vгруппа)

14. Қорытынды.

1. Лиофилизденген асқабақ пен топинамбур талшығы егде жастағы және жас
егеуқұйрықтардың дене салмағының артуын төмендетті, сонымен қатар егеуқұйрық
Лонг-Эванс линиясының өмір сүру ұзақтығын арттырды.
2. Азықпен бірге лиофилизденген асқабақ пен топинамбур талшығын бөлек және бірге
қосылғанда қандағы ГАТ және МДА мөлшерінің төмендеуі. Сонымен қатар, ПОЛ
өнімдерінің төмендеуі және антиоксидантты қорғаныш ферментінің активтілігінң
жоғарылауы.
3. Стандартты және азықпен бірге лиофилизирленген асқабақ және топинамбур
талшығын алған жас егеуқұйрықтарда, олардың аш ішек бөлімінің гистоқұрылымында
өзгеріс байқалмады. Ал егде жастағы егеуқұйрықтар стандартты азық алғанда,
патологиялық процесс байқалды; серозды және етті қабаттағы атрофия, дистрофия және
энтероциттердегі некроз, эпителийдің қабыршақтануы және бокалтәрізді клеткалардың
пролиферациялануы, ал азықпен бірге лиофилизденген асқабақ пен топинамбур
талшығын алған егде жастағы егеуқұйрықтарда қорғаныс әсері байқалды.
4. Гистоқұрылымдық өзгерістер морфометриялық зерттеу кезінде дәлелденді; стандартты
азық алған жас егеуқұйрықтармен салыстырғанда егде жастағы егеуқұйрықтарда,
статистикалық нәтиже, етті қабаттың қалыңдығының төмендеуі және серозды қабық,
талшықтың ұзындығы және ені, бокалтәрізді клеткалар санының артуы.
5.Алынған қорытындыға сәйкес, лиофилизденген асқабақ және топинамбур талшықтары
қарқынды түрде энтеросорбент және геропротектор болуы мүмкін деп қорытындыладық.

15. Назарларыңызға рахмет!