Діни шиеленіс

1. Діни шиеленіс

2. ЕЛІМІЗДЕ ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН ЖӘНЕ ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС АҒЫМДАР

Сақ бол!

3.

Діннің класификациялары
Діндер
Әлемдік
Ислам
Буддизм
Мемлекеттік
Христиан
Тайпалық
Конфуций
Индуизм
Иудизм
3

4.

Ислам
Христиан
Буддизм
• Ислам әлемдік монотеисттікибраһимдік дін.
• Мұсылмандардың негізгі діни кітабы
Құран Кәрім
• Христиандықты ұстанушылар
мойындаған экумендік сенімдерді
негізге алады.
• Діни кітабы Інжіл
• Буддизмнің негізін салушы
Сиддхарта Гаутама деп есептеледі.
• Діни шығармалар жинағы
"Трипитакада"

5.

6.

7. Уаһһабизм — XVII ғасырда Арабия түбегінде пайда болған, Исламның сунниттік бағытындағы ағым. Негізін салушы Мұхаммед ибн Абдул-Уәһһаб.

Ақтөбедегі жағдай бүкіл
Қазақстанды дур сілкіндірді.
Уаһһабиттер ұсталып түрмеге
қамалды.

8.

Оқиғадан кейінгі жағдай туысқандарын жоғалтқан жанұялар
зардабы.

9.

10.

Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің “Қазақстан-2050 қалыптасқан мемлекеттің
жаңа саяси бағыты” атты Қазақстан халқына жолдауында:
“Мемлекет пен азаматтар радикализмнің, экстремизмнің және терроризмнің барлық
түрлері мен бой көрсетулеріне қарсы біртұтас шеп құруға тиіс. Діни экстремизм
қаупі ерекше алаңдаушылық тудырып отыр. Біз Жаратушыға деген кіршіксіз сенімнің
агрессиялы және қырып-жойғыш фанатизммен алмасуына жол бермеуіміз керек.
Соқыр фанатизм біздің бейбітсүйгіш халқымыздың психалогиясы мен діліне мүлде жат.
Ол Қазақстанның мұсылмандары ұстанатын ханафи мазхабына қарама-қайшы”
Мемлекет басшысы: “Қазақстандағы экстремизм мен терроризмде идеялық емес,
қылмыстық негіз бар. Жалған діни көпірмеліктің артында қоғамның негізін күл-талқан
еткісі келетін қылмыстық іс-әрекет жасырынып жатыр.
Бұл – біздің еліміздегі бейбітшілік пен тұрақтылыққа шабуыл.
Бұл – біздің мемлекеттігіміз бен азаматтық кемелдігіміздің мықтылығының сынға түсуі.

11.

Экстремизм термині сөзбе-сөз (лат. extremus – шеткі)
шектен тыс көзқарастар мен әрекеттерді ұстану, қоғамдағы
тәртіп пен нормаларды жоққа шығару деген сөз.

12.

Терроризм – латынша terror –қазақша қорқыныш, үрей деген сөз.
Яғни, саяси мақсатты сылтауратып күш қолдану.

13. ЕЛІМІЗДЕ ТЫЙЫМ САЛЫНҒАН АҒЫМДАР

14.

Қазақстан Республикасының аумағында соттың шешімімен
тыйым салынған діни ұйымдар мыналар:
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2004 жылғы 15 қазандағы шешімі негізінде:
1. «Аль-Каида»
2. «Шығыс Түркістандағы исламдық қозғалыс»
3. «Өзбекстандағы исламдық қозғалыс»
4. «Күрд Халық Конгресі» («Конгра-Гел»)
Жоғарғы Соттың 2005 жылғы 15 наурыздағы шешімі негізінде:
5. «Асбат аль-Ансар»
6. «Мұсылман бауырлар» (Братья-мусульмане)
7. «Талибан» қозғалысы
8. «Боз гурд»
9. «Орталық Азиядағы Жамағат можәһидтер»
10. «Лашкар-е-Тайба»
11. «Әлеуметтік реформалар қоғамы»
Астана қалалық сотының 2005 жылдың 28 наурызындағы шешімі негізінде:
12. «Хизб-ут-Тахрир»
Астана қаласы сотының 2006 жылы 17 қарашадағы шешімі негізінде:
13. «АУМ Синрикё»
14. «Шығыс Түркістан азат ету ұйымы»
Астана қаласы сотының 2008 жылғы 5 наурыздағы шешімі негізінде:
15. «Түркістан ислам партиясы».
Алматы қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының
2008 жылғы 22 желтоқсандағы және Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық сотының
2009 жылғы 12 қаңтардағы шешімдері негізінде:
16. «Алла аят» қозғалысы
17. «Ата жолы» қозғалысы
Астана қаласының Сарыарқа аудандық сотының 2013 жылғы 26 ақпандағы шешімі негізінде:
18. «Таблиғ жамағаты».

15. Мәдиналықтар

Бұл ұйым мүшелері шейх Абу Мусьаб ас-Сури («Әскери
бағдарлама» деген еңбектің авторы) іліміне сүйенеді. Бұл
ағымдағылардың ұстанымы бойынша мемлекет заңдылығы
Шариғат заңына қарсы келмеуі керек. Мемлекетті әділ
мұсылман адам басқару керек. Олар Қазақстанда бірінші
болып, ҚМДБ-нан бөлек діни қоғамдастық құруға
әрекеттенген, мұсылман атын жамылған бүлікші топ.
Мәдиналықтардың мадхалиттерден айырмашылығы, олар
«жиһадты» ашық қолдайды.

16. «Салафи-жиһади» ағымы 1990-шы жылдары құрыла бастады.

Қазақстандағы «салафи-жиһади» қолдаушылары аталған
экстремистік ұйымдардың интернет сайттарындағы үндеулері
негізінде қалыптасты. Такфир мен «салафи-жиһадшылардың»
басқару құрылымдары ұқсас («Әмір», «шура», «шейх»,
«қазынашы», «жауынгер»), екеуі де кәпірлерге қарсы «әлемдік
жиһадқа» қатысуды міндет деп есептейді. Сонымен қатар,
Қазақстанда билік органдары тарапынан таза мұсылмандар
діни сенімдері үшін қудалануда деген ұйғарыммен «хижрат»
жасауға
шақырады.
Сондай-ақ
«салафи-жиһадистер»
Қазақстан аумағында жиһад ұйымдастырғанды дұрыс деп
санайды.
«Такфир»
және
«салафи-жиһади»
идеологиясының
«мадхалиттер» мен «сурруриттерден» негізгі айырмашылығы
олардың түсінігі бойынша қазіргі уақытта кәпірлерге қарсы
қарулы соғыс («жиһад») жасау әрбір мұсылманға міндетті
(«фарз айн») деп есептейді.

17. «Әт-Такфир уәл хиджра» идеологиясы - өткен ғасырдың 70-ші жылдары Мысыр университеттеріндегі студент жастардың арасында қалыптасты.

«Такфир» қозғалысының негізін салушы 1942 жылы туылған
мысырлық Мустафа Шукри есімді азамат. Бұл қозғалыстың
мақсаты бөлек мұсылман қауымын құру арқылы зайырлы
мемлекеттік қағидаларға қарсы күресу.
тәкфіршілер Ислам дінін өздері бірден-бір дұрыс бағыт деп
сенетін уахабилік түсінік бойынша ұстанбаған мұсылмандардың
барлығын «кәпірлер», «дінсіздер» деп жариялайды.
Зайырлы мемлекет заңдылықтарын ұстанатын Қазақстанды –
кәпірлер елі («Дар уль куфр») деп атайды.

18. Ибн Тәймияның ілімдерінен бастау алған, имам Рабия ибн-Мадхали еңбектерінің негізінде «салафи-мадхалиттер» пайда болды.

Аталған ілімді ұстанушылар қарулы «Джихад» идеологиясын
ашық қолдамайды. Заңды мемлекет басшыларына қарсы шығу
жолын ұстанбайды. Зайырлы мемлекет заңдылықтары Құран
мен сүннетке қарсы келмейді сондықтан, мемлекет заңдарымен
жүруге дұрыс болады деп есептейді. Сондай-ақ бұл жолдағылар
адамды кәпір деп қателескеннен гөрі, мұсылман деп
жаңылысқанды орынды деп санайды. Солай дей тұрып,
мадхалидтік жамағат ислам рухани құндылықтарын бір жақты
түсінеді.

19.

Қазақ халқының діни ұғым, дәстүрлеріне байланысты:
1- Қарт кісілердің жастарға беттерін сипап, берген “батасын” теріске шығару.
Сүннет бойынша бетті қолмен сипауға болмайды-мыс.
2- Келіннің күйеуінің ата-анасына иіліп сәлем бергенін теріске шығару, бұл олардың
пікірінше Алладан басқа тағы да біреуге табыну болады-мыс.
3- Мұсылмандардың молаға зиарат етуін теріске шығарады, пұтқа табыну болады-мыс.
4- Құранды өлген адамдарға арнап оқуды теріске шығарады.
5- Өнерді теріске шығарады.
Қазақтардың дәстүрлі ұлттық киіміне байланысты:
1- Арабтар мен пакистандықтардың киімдеріне еліктеу
(еркектердің ұзын көйлектері мен орамалдары)
2- Балағы қысқа немесе кесілген шалбар киеді, “тірсектен түскен киім-тозақ отына барады”.
3- Ұзын әрі күтілмеген сақал өсіру, бұл құдайдан қорыққандықтан-мыс. Олар сақал қоюды
уәжіп санайды.
Туыстық қатынастарға байланысты:
1- Ата-аналары дайындаған тамақтан, олар намаз оқымай дайындады деп, бас тартып
қарсыласады.
2- Ата-ана, ағайын туыстары, дос жаран, тамыр-таныс, көрші қолаң мен қарым-қатынаста
үйлену тойлары,туған күн, мерекелер, еске алулар, діни-рухани рәсімдердің бәрі олар үшін
жағымсыз, шариғатқа қайшы әрекет.
3- Әйел, қызбалалар, олар үшін бір зат немесе екінші сортты, тіпті құл-күң дәрежесінде
ұғынылады.
4- Басқа туыстарымен араласқан кезде, өздерінің Ислам туралы жеке түсінігін тықпалайды және
олардың ойынша “мешіттерде сауатсыз имамдар отырғандықтан” тек қана өздерінің уәһһабилікті
дәріптеуші ұстаздарын тыңдауды талап етеді.

20.

Біле жүріңіз!
“Салафизм” жақтастарының қолданылатын әдебиеттері
1. “Сборник заповедей”, авторы Маджму әл-Фарид;
2. “Китяб ат-Таухид” (Единобожие) 1-том, авторы
Мухаммад бен Абд әл-Уәһһаб;
3. “Китяб аз Зияра” (Паломничество) 2-том, авторы Ахмад Ибн Таймии;
4. “Китяб әл Хидейа әл-иджбирия” (Праведный путь) 3-том,
“Болезнь и исцеление”авторы Мухаммад ибн Кайим аль-Джаузий;
5. “Книга единобожия”, авторы Салих ибн-Фаузан.
Радикалды “салафизм” жақтастарының пайдаланатын
интернет сайттарынан сақ болыңыз. Олар:
www.hunafa.com, www.guraba.net, www.kavkazdjihad.com, www.generalvekelat.org,
www.chechentimes.net, www.kavkazanhaamash.com

21. Таблиғ жамағаты

Аталған ағымның негізі 1927 жылы Үндістанның Дели
қаласы маңындағы Меват елді мекенінде қаланған. Бұл
діни ілімнің негізін қалаушы: Мәуләна Мұхаммед Ілияс
Кандехлеви (1885–1944) – суфизмнің диубандийлық
бағытының идеологы.
Мәуләна Мұхаммед Ілияс 1944 жылы қайтыс болғанан
кейін бүкіл Үндістанға тарай бастады. Үндістаннан бастау
алған жамағат аз уақыт ішінде Пәкістан мен Бангладешке
тарап үлгерді. Бүгінде Сирия, Иордания, Палестина,
Ливан, Мысыр, Судан, Ирак, Хижаз елдеріне тарап,
Еуропаға дейін қанат жайды. Мәуләна Мұхаммед Ілиястан
кейін оның жұмысын жалғастырушы өзінің ұлы Мәулана
Мұхаммед Юсуф (1917–1965) болды.

22. Теріс ықпалды әрекеттері:

Таблиғ жамағаты төрт мәзһабтың ешқайсысын ерекшелеп
мойындамайды, ұстанбайды.
Ислам дінінде отбасының қамын ойлау, перзенттеріне
қамқорлық жасау, оларға дұрыс тәрбие беріп отыру, өмірлік
жарының ақысын беру де мұсылман адамның негізгі
міндеттеріне жатады. Алайда бұл топқа қосылып, дағуат жасап
жүргендердің осы жағынан бірқатар кемшіліктері байқалады.
Отбасылары мен бала-шағасын тастап, үш, жеті немесе қырық
күнге шығып кетеді. Содан отбасыларының шырқы бұзылып,
тұрмысы нашарлап, тіпті кейбір жанұя ажырасуға дейін барып
жатады.
Олардың Пәкістан тұрғындарының үлгісімен киінуі жұртқа ерсі
көрінеді. Тіпті, арасында өзі алқам-салқам, кір-қожалақ киініп,
бірақ тазалық пен пәктікті насихаттауы Исламға кір келтіретіні
де жасырын емес.

23. Ұйымның Қазақстандағы қызметі мен жағдайы:

1990-шы жылдардың орта кезінде шетел әсіресе Пәкістан азаматтары өз елдерінде
тұрақсыздық орнап жатқанда өз идеяларын кең көлемде біздің елге тықпалауы
әрі жая бастауы түсініксіздікке әкеліп соқты.
Қазір жергілікті Қазақстандық уағыздаушылары арасынан аталған ағымның
теріс ықпалының зиянын зерделей білмеген кейбір азаматтар таблиғ
жамағатының белсенді түрде қызметін атқарып жүр.
«Таблиғ жамағаты» радикалдық қозғалыс деп алғаш сипаттаған Қазақстан
Президенті Н.Ә. Назарбаев болатын. Діни фундаментализм мәселесіне қатысты
көлемді зерттеуінде Президент: «Діни қауымның белгілі бір бөлігі діни төзімсіздік
идеясын ту ететін шет елдегі ислам орталықтары миссионерлерінің ықпалына
ілігеді. Мұндай ахуал біздің елдің оңтүстік өңірінен айрықша байқалып отыр.
Мәселен, Оңтүстік Қазақстан және Жамбыл облыстарының аумақтарында
астыртын ұйым құрған шетелдік «Таблиғ жамағаты» радикалдық қозғалысының
үгіт-насихат
әрекеттері
анықталған»
–
деп
жазды[1].
[1] Назарбаев Н.Ә., Сындарлы он жыл, Алматы, «Атамұра», 2003 ж.
2006 жылғы қазанда ҚР Бас Прокурорының мәлімдемесі бойынша ҚР Жоғарғы
Сотымен бірқатар халықаралық ұйымдар террористік деп танылып, олардың
Қазақстан территориясындағы қимылына тыйым салынды, бірақ, аталмыш
«қара тізімге» енгізілген барлық ұйымдардың ішінде Таблиғ жамағаты жоқ. Әрі
бұл ұйым Қазақстанда тіркелмеген болып табылады.
Таблиғ жамағат жөнінде Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының арнайы
пәтуасы және 2013 жылғы 26 ақпанда Астана қаласының Сарыарқа аудандық
сотының шешімі шығарылған. Бұл жамағат теріс әрекет етуші топ деп танылып,
елімізде тыйым салынған ағымдар қатарына жатқызылды.

24. Қашанда бірлігіміз жарасқан ел болайық!

25. Қорыта айтатын болсақ: Діни экстремизмнің алғы бастауларының бірі -діни фанатизм. Ол діни ұстанымдар мен идеяларға шексіз, шүбәсіз, соқыр с

Қорыта айтатын болсақ: Діни экстремизмнің алғы бастауларының бірі -діни
фанатизм. Ол діни ұстанымдар мен идеяларға шексіз, шүбәсіз, соқыр
сенуден туындайды. Соның нәтижесінде, ол адам өміріндегі басты
қозғаушы күшке айналады. Бірақ, діни фанаттардың санасы мен
дүниетанымында шүбә келтіруге, ақылмен саралауға орын жоқ. Сенім,
ақылды адам іс -әрекетінен ығыстырып, жетекші күшке айналады.
Қазақстан жағдайына,
«исламдық экстремизмге» ерекше назар
аударылуда. Кейбір дінтанушылар мен саясаткерлердің пікірінше исламдық экстремизмнің таралуының бірден-бір себебі, ол халықтың
әлеуметтік және мәдени деңгейінің төмендеуі, кейбір әлеуметтік –
демографиялық топтардың әлеуметтік тұрғыдан дұрыс қорғалмауы,
жұмыссыздықтың
кең
етек
алуы
болып
отыр.
Сонымен бірге, Қазақстан жағдайында исламдық экстремизмнің алғы
бастауларын елдегі әлеуметтік-мәдени ахуладан бұрын қоғамдағы діни
сананың қалыптасу жолдарынан да
іздеген дұрыс
тәрізді.

26. Биология мамандығының студенттері:Жұбатқанова М. Сайлауова Г. Абдуллаева А. Каримова С. Колумбетова А. Муратова Н.

27. Назарларыңызға рахмет!

27