Еңбек шарты

1.

2.

3.

Еңбек шарты 15.05.2007 ж. Қазақстан
Республикасының №251-ІІІ Еңбек кодексіне сәйкес
01.07.2007 ж. бастап жұмыс берушілер мен
қызметкерлердің арасындағы еңбек қатынастарын
реттейтін ресми құжат және Еңбек кодексінің 28бабы мен ісқағаздарын жүргізудің жалпы қабылданған
ережелеріне сәйкес рәсімделеді.

4.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Жұмыс беруші туралы мәліметтер: (кәсіпорын, өндірістік коорператив, кәсіпкер,
мемлекеттік мекеме, т.б. атап көрсетеді).
Жұмысқа алынушының аты – жөні _____________________,
туған жылы _____________, мамандығы ___________, білімі ___________, еңбек
өтілі __________,
қосымша мамандығы __________________ ,
мекен – жайы ______________________________;
Жұмыс орны __________________ , еңбек жағдайы (зияндылығы, қауіптілігі)
_____________________;
Қызметкердің атқаратын жұмыстары, қосымша атқаратын жұмыстары
__________________________;
Жұмыс берушінің міндеттері _____________________;
Жұмысқа кіріскен мерзімі _____________________;
Еңбек шартының жасалған мерзімі _______________;
Еңбекақы мөлшері ____________________________ ;
Жеңілдіктер мен артықшылықтар.
Жұмыс берушінің қолы _______________;
Жұмысқа алынушының қолы ______________;

5.

Еңбек шарты 2 дана етіп жасалады. Еңбек шартын толтырмастан бұрын алдын
ала әңгімелесу жүргізіледі. Жұмыс беруші жұмысқа орналасушы адамнан
еңбек іс - әрекеті туралы құжатты талап етуге құқылы (еңбек кітапшасы,
оқу орнын ьітіргені туралы дипломы).
Мұғалім еңбек шартының мерзімі туралы түсіндіреді.
1.
Еңбек шартының іске асу мерзімі көрсетілуі тиіс (6 ай, 1 жыл, 5 жыл, т.б.).
Мерзімі аяқталған соң қайтадан еңбек шарты жасалады.
2.
Егер нақты жұмыстың орындалуына қарай мерзімі белгісіз болса, (мысалы,
құрылыс жұмыстары) жұмыс аяқталған соң еңбек шарты тоқтатылады.
3.
Егер біреудің орнына уақытша жұмысқа алынса, сол мерзім аралығы
көрсетіліп, бұрынғы қызметкер келгенде орынды босату керектігі туралы
жаңа қызметкерге ескертіледі.
4.
Сынақ мерзімі – 3 айдан аспау керек.
5.
Егер еңбек шарты жасалса жұмыс беруші қызметкерді жұмысқа алу
туралы бұйрық шығарып, оны жұмысқа алынушыға ескертуге міндетті.

6.

Еңбек шартын бұзу немесе тоқтату жағдайлары:
- Жұмысқа тұрушы әскер қатарына шақырылса;
- Қылмысына байланысты жазаланғанда бұрынғы жұмысын жалғастыру
мүмкіндігінен айырылғанда;
- Қызметкер қайтыс болғанда;
- Әрекетке қабілетсіздікті сот танығанда;
- Қызметкердің өз ұсынысы бойынша (бұл туралы қызметкер 1 ай бұрын ескерту
тиісті);
- Денсаулығына, зейнеткерлік жасқа жетуіне, басқа жерлерге мекен – жайын
ауыстырғанына, т.б. байланысты жұмысын жалғастыра алмайтын жағдайда
және еңбекақысын өз уақытында ала алмаған жағдайда қызметкердің өз
бастамасымен еңбек шартын бұзады немесе тоқтатады;
- Жұмыс берушінің бастамасымен: а) егер кәсіпорын жұмысы (немесе жеке тұлға)
тоқтатылса; ә) жұмыскерлердің саны немесе жұмыс орны қысқартылса еңбек
шарты тоқтатылады немесе бұзылады.
Оқушылардың тапсырмаларын осы үлгілерді қарай отырып тексересіз, бағалайсыз.
Оқушылар мұғалімнің көмегімен тақырыптың мазмұнын меңгереді.

7.

“Сәйкестендіру тесті”
Сұрақтар
Жауаптар
Еңбекке орналасу үшін не істелінеді?
Еңбек шарты жазба түрде жасалады
Еңбек шартының азаматтық құқық
шартынан айырмашылығы неде?
Белгілі мерзімге жасалған шарт
ҚР “Еңбек кодексінің” 12 бабында не
туралы айтылған?
Еңбек шартының міндеті, қызметкер
мен жұмыс берушінің құқықтары мен
міндеттері белгіленеді
Контракт деген не?
Сынақ мерзімі
Қызметкер жұмысқа қабылданғанда
не ескеріледі?
Еңбек шартын түзеді

8.

“Сәйкестендіру тесті”
Сұрақтар
Жауаптар
Сынақ мерзімі қанша
уақытқа созылады?
3 күн
Сынақ мерзімі қашан
тоқтатылады?
ҚР еңбек кодексі 30 баб
Сынақты тоқтату қай заңда
көрсетілген?
Еңбек шартын бұзу
Қызметкер әскерге
шақырылғанда жұмыстан
қалай босатылады?
3 ай
ҚР еңбек кодексі 26 бабында
не туралы айтылған?
ауырып қалғанда, тағы басқа
дәлелді себеп

9.

Жеке еңбек шарты дегеніміз — қызметкер мен жұмыс беруші арасында жазбаша
түрде жасалынатын келісім. Ол шарт бойынша қызметкер белгілі бір мамандық
бойынша жұмыс істеуге, ал жұмыс беруші қызметкерге жалақысын дер кезінде
әрі толықтай көлемде төлеп тұруға міндеттенеді.
Қызметкер еңбек шартына сәйкес белгілі бір қызмет түріне қатысты, яғни
мамандығына, кәсібіне, біліктілігіне және дәл сол кезеңде орындауға тиіс
қызметіне және өндірістің жалпы қажетіне орай айқындалатын жұмысқа
қатысты қызметті орындауға міндеттенеді.
Кәсіпорынның (мекемелердің, ұйымдардың) өндірістік қызметіне қызметкердің өз
басының жеке, тікелей қатысуы жеке еңбек шартының тағы да бір белгісі болып
табылады. Бұл жағдай қызметкерді құрамға (штатқа) кіргізіп, оны
кәсіпорынның өндірістік қызметіне қосуды көздейді.
Жұмыс берушінің қызметкерге жалақы төлеп тұруға міндеттілігі жеке еңбек
шартының ерекшелігі болып табылады.

10.

Жеке еңбек шартын жасасудың мынадай мерзімдері болады:
белгісіз мерзімге — жеке еңбек шартының уақыты көрсетілмейді;
белгілі бір мерзімге — бір жылдан аспайтын;
істелетін жұмыстың аз уақытта атқарылуына немесе орындау жағдайына,
сондай-ақ жұмыста жоқ қызметкердің орнын ауыстыруға байланысты бір
жылдан аспайтын белгілі бір мерзімге.
Екі жақ оның барлық елеулі шарттары бойынша келісімге келген кезде — жеке
еңбек шарты жасалды деп есептелінеді. Жеке еңбек шарты кем дегенде екі дана
болып толтырылады және тараптардың қолы койылады. Қол қойылған жеке
еңбек шартының бір данасы — қызметкерге, ал екіншісі —жұмыс берушіге
беріледі.
Жеке еңбек шартының негізінде жалданатын қызметкердің еңбегіне ақы төлеу
және материалдық көтермелеу шарттары тараптардың келісімі бойынша
белгіленеді. Жеке еңбек шарты 16 жасқа толған соң жасалады.

11.

Жұмысқа алар кезде сынақ мерзімін белгілеу мүмкіндігі қарастырылады. Сынау еңбек шартының
міндетті емес шарттарының қатарына жатқызылады. Сынақ мерзімі қызметкердің оған
тапсырылатын жұмысқа сәйкестігін тексеру мақсатында белгіленуі мүмкін. Сынақ мерзімі үш
айдан артпауы керек.
Егер сынақ мерзімі өтіп кетсе және екі жактың бірде біреуі жазбаша түрде екінші жақты жеке
еңбек шартын бұзу туралы ескертпесе, шарттық әрекет етуі жалғаса береді және оның
тоқтатылуына жалпы негізде жол беріледі. Сынақтың нәтижесі қанағаттанғысыз болса,
қызметкер жұмыс берушінің келісімі арқылы жұмыстан босатылады. Қызметкер өз кезегінде
жұмыстан мұндай босатуға сот тәртібімен шағымдануына болады.
Қызметкерлерді маусымдық жұмысқа алған кезде тараптардың келісімімен сынақ мерзімін
белгілеуге болмайды. Сынақтан өткізу шарты жеке еңбек шартында міндетті түрде көрсетілуі
тиіс. Егер ол жұмысқа алу жөніндегі бұйрықта ғана көрсетілген болса, онда сынақ мерзімін
белгілеуді заңды деп есептеуге болмайды, өйткені бұйрық — бір жақты ғана кесім, ал заң мұндай
шарттар жөнінде жұмыс беруші мен қызметкердің келісуін талап етеді. Жұмыс берушінің бір
жақты сынақ мерзімін белгілеуі бұл қызметкердің құқығын бұзғандық болып табылады.
Қызметкердің сынақ кезіндегі еңбек жағдайы өзге қызметкерлердің еңбек жағдайынан өзгеше
болмауы керек. Қызметкер ішкі еңбек тәртібі ережелеріне мойынсұнады, оның еңбегі жалақы
нормалар мен бағалауға сәйкес не еңбекақы ретінде төленеді. Сынақ мерзімімен жұмыс істейтін
қызметкерлердің әлеуметтік сақтандыруға құқығы бар. Сыннан сүрінбей өткен қызметкерді
жұмысқа түпкілікті алу жөнінде бұйрық шығарудың қажеті жоқ.

12.

Жеке еңбек шартын бұзудың белгілі тәртібі болады. Шартты бұзу
жөніндегі бастаманың қызметкерлерден. де, жұмыс берушіден де және
жауапты тұлғалардан да (сот, әскери комиссариат, кәсіподақ, т.б.)
шығуы мүмкін. Өз ұсынысымен бастама көтеріп, еңбек шартын бұл
туралы екінші жақты жеке еңбек шартында келісілген мерзімде жазбаша
ескертуі керек. Жалпы ереже бойынша бір жақтың (шартты бұзудың
бастамашысы) екінші жақты ескерту мерзімі жеке еңбек шартын бұзған
сәттен бір айдан кем болмауы қажет.