Географиялық есептер 1.Мына сандық масштабтарды атаулы масштаб түрінде жазың. А) 1:10000 1) 1:100 1м=100см 1 см де 100 м Олай
2. Атаулы масштабты сан масштаб түрінде жазың. А) 1см де 25м 25м×100=2500 А)1см де 25м 1:2500 1:2500 Ә) 1см де 20км Ә)1 см де
3.Берілген қашықтық бойынша картаның масштабын табу. А) Жер бетіндегі екі нүктенің арақашықтығы 23,5км. Ал картада 9,4см тең.
4. Картаның масштабы бойынша арақашықтықты табу. А) Масштаб 1:200000 Картада арақашықтық 5см-ге тең. Жер бетіндегі қашықтықты
5.Егер картадағы 1см² жер бетінде 1га тең болса онда картаның масштабы қандай болады? 1га дегеніміз ауданы 10000м² болатын жер
6. Егер картаның сандық масштабы 1:200000 тең болса онда осы картадағы 5мм кесінді неше метрге тең? 1см де 2000м 1мм – 200м
7.Егер масштаб 1:100000 тең болса, 4есе аса ірі атаулы масштабты табыңыз. 100000:4=25000 1:25000 1см – 250м
8.Масштабы 1:200000 тең картада ауылдар арасындағы қашықтық 10см бір ауылдан екінші ауылға 5км/ сағ жылдамдықпен жолаушы шықты.
2) Жер шары шеңберінің 1градус доғасы қанша км екенін анықтаңыз. Шешуі: 40000:360градус=111км Жауабы: 1°= 111км
3)Африканың солтүстігінен оңтүстікке дейін қанша созылып жатқанын. Градус және км есебінде анықта. Солт.шеткі нүктесінің
4) Қазақстанның солт. шеткі нүктесінің координатасы 55° 26мин с.е Оңт. шеткі нүктесінің координатасы 40° 56мин с.е
Ауаның көлемін табу 1.Егер ұзындығы 6м, ені 4м, биіктігі 3м сынып бөлмесіндегі ауаның салмағы қанша болатынын есептеп
2.Көлемі 200м³ сынып бөлмесінің ауасында + 20 ° температурада қанша грамм су буы болады? 1м³ ауада +20° температурада 17 грамм
3. 1 тонна мұхит суынан қанша тұз алуыға болады? 1л мұхит суында 35г тұз бар. 1т=1000кг=1000л 1000×35г=35000г=35кг Жауабы: 35
4. Таудың етегінде + 20°, ал шыңында – 16° болса, таудың биіктігі қандай ? Температура 1000 метр биіктікте 6° төмендейді
5.3 км биіктікте температура -6° көрсетті. Осы кезде Жер бетіндегі қандай болады.? 3·6=18° 18+(-6)=12 Жауабы: Таудың етегінде
6. Әуежайда температура +24° болды . Ұшақ 9 км көтерілді . Ұшақтың сыртында температура қанша градус болады ? 9 км = 9000 м
7. Барометр тау етегінде 740 мм, ал тау басында 440мм көрсетсе таудың биіктігі табың? 740- 440= 300 300·10=3000 м Әрбір 10м
8. Таудың етегінде қысым 750мм болса , биіктігі 4 км таудың басында қысым қанша болады 4 км= 4000м 4000:10=400 750-400=350мм
9. Мәскеу қаласының атмосфералық қысымы 748мм болса мұхит деңгейімен салыстырғанда оның биіктігі қандай? Шешуі:
10. Егер елде жыл басында 12560 мың адам өмір сүрсе, жыл ішінде 118 мың адам дүниеге келсе, ал өлгендер 7,5 ‰-ні құраса , ел
12. Халықтың жылдық табиғи өсу мәнін промильмен есептеңіз. Бір жылда туған адамдардың саны 18500 , өлгендер саны 13200 , тұрғын
12. Елдегі өлім жетім коэффициентін анықтаңыз. Жыл бойында туылған адамдардың саны 760, табиғи өсу 4,2‰ ал халықтың саны 52730
13. Жылдың аяғындағы елдегі тұрғын халықтың санын анықтау қажет , ол жылдың басында 10480 мың адам болды , Бір жыл ішінде елде
14. Халықтың орташа тығыздығын табу үшін, халық санын жерінің аумағына бөлеміз. Қазақстандағы халықтың орташа тығыздығын табың.
15. Халықтың жұмыссыздық денгейін анықтайтын формула. Ж/ЭБХ · 100% Ж – Жұмыссыздық ЭБХ – Экономикаға белсенді халық
Тереңдікке байланысты 1)Егер жер бетінде температура 20° болса 363метр тереңдікте температура қанша болады. Шартты түрде әрбір
Сағаттық белдеулерге арналған есептер Жер шары 24 сағаттық белдеулерге бөлінген. Дөңгелек шардың ішкі бөлігі 360°қа тең. Бір
2)Шығыс бойлықта орналасқан Алматы қаласында сағат 12:00 болғанда Батыс бойлықта орналасқан Вашингтон қаласында сағат қанша
3)Егер 32° ш.б орналасқан Анкара қаласында сағат 9сағ 56мин, 78° ш.б орналасқан Нью-Дели қаласында сағат қанша болады. 78° -
133.91K
Категория: ГеографияГеография

География пәні бойынша олимпиадалық есептерді шығарудың тиімді жолдары

1.   Географиялық есептер 1.Мына сандық масштабтарды атаулы масштаб түрінде жазың. А) 1:10000 1) 1:100 1м=100см 1 см де 100 м Олай

География пәні бойынша олимпиадалық
есептерді шығарудың тиімді жолдары
Географиялық есептер
1.Мына сандық масштабтарды атаулы масштаб түрінде жазың.
тиімді тәсілі
А) 1:10000
1м=100см
Олай болса, 10000:100=100м ,1 см де 100 м
Ә) 1:100000
100000см=1км
1см де 1км
100000:100000=1км
Б) 1:1000000
1000000:100000=10км
1см де 10км
1) 1:100
1 см де 100 м
2)1:1
1см де 1 км
3)1:10
1см де 10км

2. 2. Атаулы масштабты сан масштаб түрінде жазың. А) 1см де 25м 25м×100=2500 А)1см де 25м 1:2500 1:2500 Ә) 1см де 20км Ә)1 см де

2. Атаулы масштабты сан масштаб түрінде жазың.
А) 1см де 25м
25м×100=2500
1:2500
Ә) 1см де 20км
1км=100000см
20км×100000=2000000
1:2000000
А)1см де 25м
1:2500
Ә)1 см де 20 км
1:2000000

3. 3.Берілген қашықтық бойынша картаның масштабын табу. А) Жер бетіндегі екі нүктенің арақашықтығы 23,5км. Ал картада 9,4см тең.

Картаның масштабы қандай?
Шешуі: 23,5:9,4=2,5км
1см де 2,5км
1 : 250000,0
1:250000
Ә)15000м арақашықтықты картада 3см орналастырды.
Картаның масштабын табың.
Шешуі: егер 1500м-ді 3см-ге орналастырған болса, 1см-дің
қанша екенін табуымыз керек.
Ол үшін 1500:3=500м
1см-де 500м
Сан масштаб түрінде 1:50000
Б) Жер бетінде арақашықтық 340м, ал картада 17см тең.
Картаның масштабын табыңдар.
340:17=20м
1см-де 20м
1:2000

4. 4. Картаның масштабы бойынша арақашықтықты табу. А) Масштаб 1:200000 Картада арақашықтық 5см-ге тең. Жер бетіндегі қашықтықты

табың.
Шешуі: 1:200000
1см-де 2км
2км·5=10км
Жауабы: 10км
Ә) Екі нүктенің арасы жер бетінде 5000м. Масштаб 1:50000
картадағы қашықтықты табың.
Шешуі: 1:50000
1см-де 500м
5000:500=10см
Жауабы: 10см

5. 5.Егер картадағы 1см² жер бетінде 1га тең болса онда картаның масштабы қандай болады? 1га дегеніміз ауданы 10000м² болатын жер

участогы.
Мысалы, 100×100=10000м²
1см²-1га
1см-100м немесе 1:10000
1см²-10000м²
1см – 100м

6. 6. Егер картаның сандық масштабы 1:200000 тең болса онда осы картадағы 5мм кесінді неше метрге тең? 1см де 2000м 1мм – 200м

5·200=1000м
Жауабы:1000м

7. 7.Егер масштаб 1:100000 тең болса, 4есе аса ірі атаулы масштабты табыңыз. 100000:4=25000 1:25000 1см – 250м

8. 8.Масштабы 1:200000 тең картада ауылдар арасындағы қашықтық 10см бір ауылдан екінші ауылға 5км/ сағ жылдамдықпен жолаушы шықты.

Бір ауылдан екінші
ауылға жету үшін қанша уақыт керек.
1:200000
1см де 2км
2км×10=20км
20км:5км/сағ =4сағ

9.

Белгілі бір нүктенің координатасын анықтау
1) А Қаласының координатасын анықтау.
А қаласы 20-30 градус параллельдің аралығында
орналасқан 20градустан А қаласына дейінгі қашықтықты
градус есебімен анықтау керек. 20 -30 градус аралығы
10градусқа тең. Оны сызғышпен өлшегенде 27мм. Олай болса
10градус=27мм. Ал 20 градустан А қаласына дейін 14мм. Осы
14мм-дің неше градусқа тең екенін табуымыз керек
10° – 27мм
X – 14мм
1°=60
0,1=6мин
1мин=60сек
0,1мин=6сек
6·8=48сек
X=(14мм·10°):27мм=5,18°
20+5,18=25,18° с.е
25,18°=25° 6мин 48 сек

10. 2) Жер шары шеңберінің 1градус доғасы қанша км екенін анықтаңыз. Шешуі: 40000:360градус=111км Жауабы: 1°= 111км

11. 3)Африканың солтүстігінен оңтүстікке дейін қанша созылып жатқанын. Градус және км есебінде анықта. Солт.шеткі нүктесінің

координатасы 37 ° с.е
Оңт.шеткі нүктесінің координатасы 35° о.е
Екі нүктесінің арақашықтығы 37° с.е +35 о.е= 72° тең
72°·111=7992км=8000км
Жауабы:72° 8000км
Африканың батыстан шығысқа арақашықтығын табу.
Батыс шеткі нүктесінің координатасы 16º б.б
Шығыс шеткі нүктесінің координатасы 53º ш.б
10ºпараллель арқылы өтеді. 10º параллельде 1º доғаның
ұзындығы 109км тең.
16º б.б + 53º ш.б = 69º
69º·109км = 7521км = 7,5км
Жауабы: 69° 7,5км

12. 4) Қазақстанның солт. шеткі нүктесінің координатасы 55° 26мин с.е Оңт. шеткі нүктесінің координатасы 40° 56мин с.е

55°26мин - 40°56 мин=14°30мин=14,5°
14,5·111км= 1609,5км=1600км
Батыс шеткі нүктесінің шеткі координатасы
Шығыс шеткі нүктесінің координатасы
46° 30мин
87° 20мин
87°20мин-46°30мин=40°50мин=41º
50°паралель арқылы өтеді
50° параллельде 1° доғаның ұзындығы - 71,7км оны
жуықтағанда -72км
41°·72км=2982км=3000км

13. Ауаның көлемін табу 1.Егер ұзындығы 6м, ені 4м, биіктігі 3м сынып бөлмесіндегі ауаның салмағы қанша болатынын есептеп

шығарыңыз.
Шешуі: бөлмедегі ауаның көлемін табамыз. V=a·b·c
V=3·6·4=72м³ 1м³ ауаның салмағы 1кг 300грамм =1,3кг
72·1,3=93,6кг
Жауабы: 93,6кг

14. 2.Көлемі 200м³ сынып бөлмесінің ауасында + 20 ° температурада қанша грамм су буы болады? 1м³ ауада +20° температурада 17 грамм

су буы болады
200×17=3400г
3400г:1000=3,4л
1000г=1л

15. 3. 1 тонна мұхит суынан қанша тұз алуыға болады? 1л мұхит суында 35г тұз бар. 1т=1000кг=1000л 1000×35г=35000г=35кг Жауабы: 35

кг тұз бар.

16. 4. Таудың етегінде + 20°, ал шыңында – 16° болса, таудың биіктігі қандай ? Температура 1000 метр биіктікте 6° төмендейді

20°-(-16°)=20+16=36°
36°:6=6
6·1000=6000 м=6 км
Жауабы: 6 км

17. 5.3 км биіктікте температура -6° көрсетті. Осы кезде Жер бетіндегі қандай болады.? 3·6=18° 18+(-6)=12 Жауабы: Таудың етегінде

t=12°

18. 6. Әуежайда температура +24° болды . Ұшақ 9 км көтерілді . Ұшақтың сыртында температура қанша градус болады ? 9 км = 9000 м

9000:1000=9
9·6=54
24°-54°= -30º
Жауабы:-30°

19. 7. Барометр тау етегінде 740 мм, ал тау басында 440мм көрсетсе таудың биіктігі табың? 740- 440= 300 300·10=3000 м Әрбір 10м

биіктікте қысым 1 мм кемиді

20. 8. Таудың етегінде қысым 750мм болса , биіктігі 4 км таудың басында қысым қанша болады 4 км= 4000м 4000:10=400 750-400=350мм

Жауабы: Таудың басында 350мм

21. 9. Мәскеу қаласының атмосфералық қысымы 748мм болса мұхит деңгейімен салыстырғанда оның биіктігі қандай? Шешуі:

(760-748)x10=120мм
Мұхит деңгейінде биіктік 0 м , бұл қалыпты
қысым 760мм болады.

22. 10. Егер елде жыл басында 12560 мың адам өмір сүрсе, жыл ішінде 118 мың адам дүниеге келсе, ал өлгендер 7,5 ‰-ні құраса , ел

халқының саны
жыл соңында қанша болатындығын есептеңіз.
Шешуі: 7,5‰ қанша адам болатынын табу керек
12560000 ---- 1000‰
Х
---- 7,5‰
Х = (12560000·7,5) : 1000= 12560·7,5=94200 адам
Табиғи өсім 118000 -94200=23800 адам
Жылдың соңында 12560000+23800 = 12583800=12583,8 мың = 12584 мың

23. 12. Халықтың жылдық табиғи өсу мәнін промильмен есептеңіз. Бір жылда туған адамдардың саны 18500 , өлгендер саны 13200 , тұрғын

халық саны 1596 мың
адам
Шешуі: Табиғи өсім 18500-13200= 5300 адам
1/1000 = 1 ‰
N
K=----- • 1000‰ K= (5300 x 1000):1596000=5300:1596=3.3
X
K –коэфициент
N –табиғи өсім
X – халық саны
Жауабы: 3,3 ‰

24. 12. Елдегі өлім жетім коэффициентін анықтаңыз. Жыл бойында туылған адамдардың саны 760, табиғи өсу 4,2‰ ал халықтың саны 52730

адам
K=(760·1000):52730 =76000 : 52730= 14,4 ‰
14,4- х = 4,2
X=14,4 – 4,2 = 10,2 ‰
Жауабы: Өлім-жітім коэффициенті -10,2 ‰

25. 13. Жылдың аяғындағы елдегі тұрғын халықтың санын анықтау қажет , ол жылдың басында 10480 мың адам болды , Бір жыл ішінде елде

112 мың адам туылды , ал
өлім- жітім - 9,1 ‰
Шешуі: 9,1‰ қанша адамды құрайды
10480000 ---- 1000‰
Х ------ 9,1‰
Х= (112000·9,1):1000=95368 адам
112000 – 95368 = 16732 адам
10480000+16732=10496,7мың адам

26. 14. Халықтың орташа тығыздығын табу үшін, халық санын жерінің аумағына бөлеміз. Қазақстандағы халықтың орташа тығыздығын табың.

Т=X/A
T=17 млн : 2,7млн= 6,2 = 6 адам

27. 15. Халықтың жұмыссыздық денгейін анықтайтын формула. Ж/ЭБХ · 100% Ж – Жұмыссыздық ЭБХ – Экономикаға белсенді халық

Қазақстанның Оңтүстігінде ЭБХ = 3560
Ал жұмыссыздық 260 адам.
Жұмыссыздық денгейін табың.
(260 : 3560) · 100% = 7,3 %

28. Тереңдікке байланысты 1)Егер жер бетінде температура 20° болса 363метр тереңдікте температура қанша болады. Шартты түрде әрбір

33м
тереңдікте температура 1° жоғарылайды.
363:33=11
11·1градус=11°
11° + 20° = 31°

29. Сағаттық белдеулерге арналған есептер Жер шары 24 сағаттық белдеулерге бөлінген. Дөңгелек шардың ішкі бөлігі 360°қа тең. Бір

сағаттық белдеуді табу үшін 360:24=15°
1сағат = 15°
1сағат = 60мин
60мин : 15° = 4мин
1)2-ші сағаттық белдеуде орналасқан Мәскеу қаласында
сағат 23:00 болса, 5-ші сағаттық белдеуде орналасқан
Астана қаласында сағат қанша болады?
Шешуі: 5-2=3
23сағ + 3сағ = 26сағ
26 -24 = 2сағ
Жауабы: сағат түнгі 2:00

30. 2)Шығыс бойлықта орналасқан Алматы қаласында сағат 12:00 болғанда Батыс бойлықта орналасқан Вашингтон қаласында сағат қанша

болады.
Шешуі:
1) Алматы, Вашингтон қалаларының координатасын табу
керек.
2)Олардың арақашықтығын табамыз.
3)Шыққан санды 15°қа бөлеміз.
4)Уақытты табу керек.
Шешуі: Вашингтонның координатасы 77° б.б
Алматының координатасы 76° ш.б
76+77=153°
153° : 15 = 10,2сағ
10,2сағ = 10сағ 12мин
12:00 - 10сағ 12мин = 1сағ 48мин
Жауабы: сағат түнгі 1сағ 48 мин

31. 3)Егер 32° ш.б орналасқан Анкара қаласында сағат 9сағ 56мин, 78° ш.б орналасқан Нью-Дели қаласында сағат қанша болады. 78° -

3)Егер 32° ш.б орналасқан Анкара қаласында
сағат 9сағ 56мин, 78° ш.б орналасқан НьюДели қаласында сағат қанша болады.
78° - 32° = 46°
46°· 4мин = 184 мин
184мин : 60=3сағ 4мин
9сағ 56мин +3сағ 4мин= 13 сағ
English     Русский Правила