Дала және шөл дала аймағының қара қоңыр топырақтары. Қара қоңыр топырақтардың классификациясы

1.

Жоспар
Кіріспе
1) Дала және шөл дала аймағының қара
қоңыр топырақтары
2) Қара қоңыр топырақтардың
классификациясы

2.

Дала аймағының оңтүстігіне шектесіп
орналасқан қуаң дала мен шөл далада қара
қоңыр топырақ типі дамыған. Бұл аймақтың
жер ауданы – 90,4 млн. га. Қазақстан жер
аумағының 33,2% қамтиды

3.

Топырақ құралу жағдайларының
топырақ түзуші экологиялық
факторлардың кейбір өзгешеліктерінің
болуына байланысты аймақ үш
аймақшаға бөлінеді. Олар: күңгірт қара
қоңыр топырақты қуаң дала; нағыз қара
қоңыр топырақты қуаң дала; ашық қара
қоңыр топырақты шөл дала

4.

Күңгірт қара қоңыр топырақты дала
аймақшасы аймақтың солтүстік бөлігінде
орналасқан. Ауданы – 27,7 млн. га. Аналық
тау жыныстары карбонатты балшықтар
мен лөс тәрізді құмбалшық болып келеді.

5.

Ауа райы бұл аймақшада құрғақ және күрт
континенталды. Қысы аз қарлы, суық, жазы
құрғақ, жылы. Жыл ішінде 240280 мм
жауын шашын түседі, оның 5560% жылы
мезгілде жауады. Ылғалдың булануы
жауыншашын мөлшерінен 4 есе көп.

6.

Ауаның белсенді температура қосындысы –
23002600. Гидротермиялық коэффициент –
0,50,7, ылғалдылық коэффициенті – 0,30,35.

7.

Табиғи өсімдік дүниесі ксерофитті астық
тұқымдас және шамалы мөлшерде тараған
аралас шөптерден құралған (боз, бетеге,
қазтабан, келлерия, т.б.).

8.

Нағыз қара қоңыр топырақты дала
аймақшасы Каспий маңы ойпатының, Орал
үстіртінің, Мұғалжар аласа тауларының,
Тор ғай үстіртінің, Сарыарқаның және Ертіс
өңірі жазықтығының біраз бөлігін қамтиды

9.

Аймақшаның ауданы – 24,3 млн. га.
Литологиялықгеоморфологиялық
құрылысы топырақ түзуші тау жыныстары
күңгірт қара қоңыр топырақ аймақшасына
ұқсас

10.

Климатының континенталдығы және
құрғақшылығы артып, өсімдік дүниесі
кедейлене түседі. Бір жылда түсетін
жауыншашын мөлшері – 230250 мм, оның
70% жылы мезгілде түседі. Ауаның 10С
асатын температуасының қосындысын –
250029000. Гидротермиялық коэффициент
0,4 0,6 ылғалдану коэффициенті 0,3
шамасында.

11.

Табиғи өсімдік дүниесі жусанды бетегелі-
бозды шөптер тобынан құралған. Ертіс
өңірі жазықтығының құмдарында жолақтықарағайлы ормандар қалыптасқан.
Аймақшаның негізгі топырағы нағыз қара
қоңыр топырақ.

12.

Ашық қара қоңыр топырақты шөл дала
аймақшасы. 47030/50030/ солтүстік
ендіктер аралығында ор наласқан. Ауданы
– 38,4 млн. га. Ба тысында Каспий маңы
ойпатының солтүстігінен басталып,
шығысында Алтай және Тарбағатай
таулары бөктерлеріне дейін созылып
жатыр.

13.

Жер бедері аллювиалды теңіз жазықтары,
ал топырақ түзуші тау жыныстары –
тұзданған балшықтар және ауыр құм
балшықтар. Аналық тау жыныстары –
карбонатты балшықтар және
құмбалшықтар.

14.

Климатының континетальдылығы
батыстан шығысқа қарай арта түседі.
Ауадан түсетін ылғал жылына орташа
есеппен – 180210 мм. Ауаның белсенді
температурасы қосындысы – 260031000.
Ылғалдану коэффиценті – 0,20,3

15.

Өсімдік дүниесі негізінен жусандыбетегелі
шөптер тобынан құралған. Олармен қатар
шамалы түрде қараған, баданалы
қоңырбас, бәйшешек кездеседі.
Аймақшада қуаңшылық жағдай аса
дамығандықтан дәндідақылдар өнімділігі
өте төмен.